سوره مبارکه روم
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«به نام خداوند بخشنده مهربان»
«مغلوب شدن رومیها»
الم ﴿۱﴾
الم ﴿۱﴾
غُلِبَتِ الرُّومُ ﴿۲﴾
روم مغلوب شد. ﴿۲﴾
فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ ﴿۳﴾
در نزدیک ترین سرزمین و آنها بعد از مغلوب شدنشان به زودى غلبه مى کنند. ﴿۳﴾
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ ﴿۴﴾
در مدّت چند سال. همه کار از قبل و بعد در دست خدا است. و در آن روز مؤمنین خوشحال مى شوند. ﴿۴﴾
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ ﴿۵﴾
به خاطر یارى خدا. که او هر که را بخواهد، یارى مى کند و او عزیز مهربانى است. ﴿۵﴾
وَعْدَ اللَّهِ لَا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۶﴾
وعده خدا است که خدا وعده اش را تخلّف نمی کند، ولی اکثر مردم نمی دانند. ﴿۶﴾
يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ ﴿۷﴾
(مردم) فقط ظاهرى از زندگى دنیا را مى دانند و آنها از آخرت غافلند. ﴿۷﴾
«اهمیت تفکر در خلقت»
أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ بِلِقَاءِ رَبِّهِمْ لَكَافِرُونَ ﴿۸﴾
آیا (چرا) در وجود خود تفکر نمى کنند؟ خدا آسمانها و زمین و آنچه در بین اینها است، جز به حقّ و براى زمان معینى خلق نفرموده و قطعا بیشتر مردم به دیدار پروردگارشان کافرند. ﴿۸﴾
«سیر و سفر در زمین»
أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۹﴾
آیا (چرا) در زمین سیر نمى کنند که ببینند عاقبت کسانى که قبل از آنها بوده اند، چگونه است؟ آنها از این مردم قدرتشان بیشتر و زمین را شخم کرده و آبادش نموده و آبادیهاشان در زمین از آنچه اینها آباد مى کنند، بیشتر بوده است. و پیامبرانشان با دلایل روشن (واقعى) براى آنها آمدند. پس خدا این چنین نبوده است که به آنها ظلم کند. ولى خود آنها به خود ظلم کرده اند. ﴿۹﴾
«عاقبت گناهکاران»
ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَى أَنْ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۱۰﴾
سپس عاقبت کسانى که کارهاى بدى انجام مى دهند، این است که نشانه هاى خدا را تکذیب مى کنند و آنها آن نشانه ها را مسخره مى نمایند. ﴿۱۰﴾
برداشت از آیات ۱۰ – ۸
اعمال نیک
سالک الی اللّه باید این اعمال را انجام دهد:
۱ – در وجود خود و در آنچه خدا در آسمانها و زمین و آن چه بین آنها است خلق کرده که جز حق و حقیقت چیزی نیست، تفکر کند.
۲ – جزء اکثریت مردمی که به ملاقات خدای تعالی کافرند نباشد.
۳ – سیر و سفر در روی زمین بکند و ببیند عاقبت کسانی که قبل از او بوده اند با این که قوی تر و اثراتشان در روی زمین بیشتر و عمرشان طولانی تر بوده و پیامبرانشان آنها را موعظه کرده اند ولی آنها به دستورات آنها عمل نکرده اند، چگونه بوده است.
۴ – بداند که نتیجه کارهای بد تکذیب آیات الهی است و در عاقبت آیات الهی را مسخره می کند.
اَللَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۱۱﴾
خدا خلقت را شروع مى کند، سپس آن را به (حال اوّل) برمى گرداند، و بعد به سوى او برگردانده مى شوید. ﴿۱۱﴾
«روز قیامت»
وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ ﴿۱۲﴾
و روزى که قیامت بر پا مى شود، گنهکاران ناامید مى گردند. ﴿۱۲﴾
وَلَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَكَائِهِمْ شُفَعَاءُ وَكَانُوا بِشُرَكَائِهِمْ كَافِرِينَ ﴿۱۳﴾
و براى آنها از بتهایشان شفیعى نمى باشد و آنها به بتهایشان کافرند. ﴿۱۳﴾
وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ ﴿۱۴﴾
و روزى که قیامت بر پا مى شود، آن روز آنها از یکدیگر جدا مى شوند. ﴿۱۴﴾
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ ﴿۱۵﴾
پس کسانى که ایمان آورده و عمل شایسته انجام داده اند، آنها در باغى از بهشت شاد و مسرور مى گردند. ﴿۱۵﴾
وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَلِقَاءِ الْآخِرَةِ فَأُولَئِكَ فِي الْعَذَابِ مُحْضَرُونَ ﴿۱۶﴾
و امّا کسانى که کافر شدند و آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کردند، پس آنها براى عذاب احضار مى گردند. ﴿۱۶﴾
«حمد و تسبیح پروردگار»
فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ ﴿۱۷﴾
پس منزّه است خدا وقتى که شب مى کنید و هنگامى که صبح مى نمائید. ﴿۱۷﴾
وَلَهُ الْحَمْدُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَعَشِيًّا وَحِينَ تُظْهِرُونَ ﴿۱۸﴾
و براى او حمد و سپاس در آسمانها و زمین و شب و وقتى که ظهر مى کنید، مى باشد. ﴿۱۸﴾
«خدا زنده را از مرده بیرون می آورد»
يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَيُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَكَذَلِكَ تُخْرَجُونَ ﴿۱۹﴾
خدا زنده را از مرده و مرده را از زنده بیرون مى آورد و زمین را بعد از آنکه مرده بود، زنده مى کند. و این چنین (شما در قیامت) بیرون آورده مى شوید. ﴿۱۹﴾
«خلقت بدن انسان»
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ ﴿۲۰﴾
و از نشانه هاى خدا این است که شما را از خاک خلق فرمود، سپس ناگهان شما بشرى شدید که در روى زمین پراکنده گردیدید. ﴿۲۰﴾
«محبّت و مهربانی بین زن و شوهر»
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۲۱﴾
و از نشانه هاى او این است که براى شما از جنس خودتان همسرانى که در کنار آنها آرامش بگیرید، خلق فرمود و بین شما محبّت و مهربانى را قرار داد. قطعا در آن نشانه هائى است براى مردمى که تفکر مى کنند. ﴿۲۱﴾
«اختلاف زبانها و رنگها»
وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْعَالِمِينَ ﴿۲۲﴾
و از نشانه هاى خدا خلقت آسمانها و زمین و اختلاف زبانهاى شما و رنگهاى شما است. قطعا در آن براى دانشمندان نشانه هائى است. ﴿۲۲﴾
«خواب شب و روز»
وَمِنْ آيَاتِهِ مَنَامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَابْتِغَاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ ﴿۲۳﴾
و از نشانه هاى خدا خواب شما در شب و روز و کوشش شما براى بهره گیرى از فضل پروردگار است. قطعا در آن نشانه هائى است براى مردمى که شنوایند. ﴿۲۳﴾
«نزول باران از آسمان»
وَمِنْ آيَاتِهِ يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَيُحْيِي بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۲۴﴾
و از نشانه هاى خدا این است که برق را در حالى که مایه ترس و مایه امید است، به شما نشان مى دهد و از آسمان آب نازل مى کند. پس بوسیله آن آب، زمین را بعد از آنکه مرده بود، زنده مى کند. که در آن نشانه هائى است براى مردمى که تعقّل مى کنند. ﴿۲۴﴾
«آسمان و زمین به فرمان خدا برپا است»
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ تَقُومَ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً مِنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ ﴿۲۵﴾
و از نشانه هاى خدا این است که آسمان و زمین به امر او برپا است. سپس وقتى که شما را از زمین دعوت مى کند، ناگهان همه تان از زمین بیرون مى آیید. ﴿۲۵﴾
وَلَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ ﴿۲۶﴾
و هر کسى که در آسمانها و زمین است، مال خدا است. همه در مقابل او خاضع اند. ﴿۲۶﴾
«برای خدا مَثَل اعلائی است»
وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۲۷﴾
و او کسى است که خلقت را آغاز مى کند، سپس آن را بر مى گرداند و این کار براى او آسان تر است. و براى او مَثَل اعلائى در آسمانها و زمین است. و او عزیز حکیمى است. ﴿۲۷﴾
«مثالی از زندگی انسانها»
ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلًا مِنْ أَنْفُسِكُمْ هَلْ لَكُمْ مِنْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ مِنْ شُرَكَاءَ فِي مَا رَزَقْنَاكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَوَاءٌ تَخَافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۲۸﴾
خدا براى شما مثلى از خودتان زده است. آیا بردگان شما در روزیهائى که ما به شما داده ایم شریک شمایند، آنچنان که شما در آن با هم مساوى باشید که بترسید براى آنها همان طورى که براى خود مى ترسید؟ این چنین ما آیات خود را براى مردمى که تعقّل مى کنند، توضیح مى دهیم. ﴿۲۸﴾
«ظالمین از هوای نفس خود پیروی می کنند»
بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْوَاءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ ﴿۲۹﴾
بلکه کسانى که ستمگرند، از هواى نفس خود بدون داشتن علمى پیروى مى کنند. پس چه کسى مى تواند کسى را که خدا گمراه کرده، هدایت کند؟ و براى آنها یاورى نخواهد بود. ﴿۲۹﴾
«دین خدا فطری است»
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۳۰﴾
پس روى خود را براى دین خالص، مستقیم نگهدار. فطرتى است که خدا انسان را بر آن خلق کرده است. هیچ تغییرى براى خلقت خدا نیست. آن دین پا برجائى است، ولى اکثر مردم نمى دانند. ﴿۳۰﴾
مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَاتَّقُوهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۳۱﴾
در حالى است که شما بازگشت کننده به سوى او هستید و تقواى او را داشته باشید و نماز را برپا بدارید و از مشرکین نباشید. ﴿۳۱﴾
«هر جمعیتی به آنچه دارد خوشحال است»
مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ ﴿۳۲﴾
از کسانى که دین خود را از هم جدا کردند و به دسته هاى مختلف تقسیم شدند (نباشید). هر جمعیتى به آنچه نزد آنها است، خوشحالند. ﴿۳۲﴾
«در وقت فشار، انسان به سوی خدا می رود»
وَإِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿۳۳﴾
و زمانى که به مردم ضررى مى رسد، پروردگارشان را مى خوانند و با تضرّع به سوى او بر مى گردند. سپس وقتى که از جانب پروردگارشان مهربانى را به آنها مى چشاند، ناگهان جمعى از آنها به پروردگارشان مشرک مى شوند. ﴿۳۳﴾
لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۳۴﴾
تا نعمتهائى را که ما به آنها عنایت کرده ایم کفران کنند. و از آن نعمتها استفاده نمائید، پس به زودى خواهید دانست. ﴿۳۴﴾
برداشت از آیات ۳۴ – ۲۹
مسائلی که باید توجّه شود
سالک الی اللّه باید دقیقا به مسائل زیر توجّه کند:
۱ – باید از هوای نفس بدون علم پیروی نکند و کارهایی را که می کند، باید با تحقیق و اطمینان به صحّت و درستی آن باشد.
۲ – دینش را طبق فطرتی که خدای تعالی در عالم ارواح او را تربیت کرده قرار دهد.
۳ – در مقابل پروردگارش دائما انابه کند.
۴ – حدود الهی را رعایت کند و تقوی داشته باشد.
۵ – نماز بخواند که اگر اقامه نماز نکند، جزء مشرکین خواهد بود.
۶ – در دین خدا تفرقه نیندازد و به آن چه روی ندانستگی متمسّک شده است، خوشحال نباشد.
۷ – همیشه به یاد خدا باشد و تنها وقتی که ضرری به او می رسد به در خانه خدا نرود، بلکه همیشه خود را در محضر پروردگار بداند.
۸ – نعمتهای الهی را کفران نکند و بلکه از آن نعمتها استفاده نماید.
أَمْ أَنْزَلْنَا عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا فَهُوَ يَتَكَلَّمُ بِمَا كَانُوا بِهِ يُشْرِكُونَ ﴿۳۵﴾
یا ما بر آنها قدرت تسلّطى را نازل کردیم، پس او سخن مى گوید به آنچه که آنها به آن شرک ورزیده اند. ﴿۳۵﴾
وَإِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِهَا وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ إِذَا هُمْ يَقْنَطُونَ ﴿۳۶﴾
و زمانى که مهربانى خود را به مردم مى چشانیم، به آن خوشحال مى شوند و اگر به آنها به خاطر آنچه که پیش فرستاده اند بدى برسد، ناگهان آنها مأیوس مى گردند. ﴿۳۶﴾
برداشت از آیه ۳۶
یأس از رحمت خدا
سالک الی اللّه باید از هر گونه افراط و تفریط خودداری کند و بداند هر چه به او می رسد از جانب خدا است. اگر مهربانی از جانب خدا به او رسید امیدوار و خوشحال شود، اگر بدی به او رسید بداند که به خاطر بدیهایی است که کرده است ولی از رحمت خدا مأیوس نشود و بلکه خوشحال باشد که خدای تعالی به این وسیله بدیهای او را جبران می کند.
«خدا روزی را برای هر که بخواهد زیاد می کند»
أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۳۷﴾
آیا ندیده اند که قطعا خدا روزى را براى هر که بخواهد وسعت مى دهد و براى هر که بخواهد تنگ مى کند؟ قطعا در آن نشانه هائى است براى مردمى که ایمان بیاورند. ﴿۳۷﴾
«حقوق خویشاوندان را بپردازید»
فَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ ذَلِكَ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۳۸﴾
پس حقّ خویشاوند و مسکین و در راه مانده را بده. آن براى کسانى که رضایت خدا را مى طلبند، بهتر است و اینها هستند که رستگارند. ﴿۳۸﴾
برداشت از آیات ۳۸ – ۳۷
وسعت رزق
سالک الی اللّه باید بداند که خدای تعالی روزی اهل تقوی و کسانی را که دوست می دارد زیاد می کند و به قدر کفاف به آنها عنایت می کند. این نشانه لطف خدا است برای مردم با ایمان.
سالک الی اللّه باید حقوق خویشاوندان و درماندگان و در راه ماندگان را بپردازد، اگر می خواهد به کمالات و رستگاری و ملاقات با خدا برسد.
«ربا مایه زیادی مال نمی شود»
وَمَا آتَيْتُمْ مِنْ رِبًا لِيَرْبُوَ فِي أَمْوَالِ النَّاسِ فَلَا يَرْبُو عِنْدَ اللَّهِ وَمَا آتَيْتُمْ مِنْ زَكَاةٍ تُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ ﴿۳۹﴾
و آنچه از ربا مى دهید براى آنکه اموال مردم را زیاد کنید، پس در نزد خدا چیزى افزوده نمى شود. ولى آنچه از زکات مى پردازید و رضایت پروردگار را مى خواهید، اینها همان کسانى هستند که مضاعف مى کنند. ﴿۳۹﴾
«خدا انسان را خلق کرده و به او روزی داده است»
اَللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَفْعَلُ مِنْ ذَلِكُمْ مِنْ شَيْءٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۴۰﴾
خدا کسى است که شما را خلق کرده، سپس روزیتان داده و سپس مى میراندتان و سپس زنده تان مى کند. آیا از بتهاى شما (که شریک خدا قرارشان داده اید) کسى هست که چیزى از این کارها را انجام دهد؟ منزّه است خدا و برتر است از آنچه شریک براى او قرار مى دهند. ﴿۴۰﴾
«فساد در دریا و خشکی ظاهر شده»
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۴۱﴾
در دریا و خشکى به خاطر آنچه مردم کردند فساد ظاهر شد، براى آنکه به آنها خدا بچشاند بعضى از آنچه را که عمل کرده اند. شاید آنها به طرف حقّ برگردند. ﴿۴۱﴾
«دستور سیر و سفر»
قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلُ كَانَ أَكْثَرُهُمْ مُشْرِكِينَ ﴿۴۲﴾
بگو: در زمین سیر و سفر کنید. پس با دقّت ببینید عاقبت کسانى را که قبلاً بوده اند، چگونه بوده است، اکثر آنها مشرک بوده اند. ﴿۴۲﴾
برداشت از آیات ۴۲ – ۴۱
ظهور امام زمان علیه السلام
سالک الی اللّه باید برای ظهور حضرت بقیه اللّه ارواحنا فداه دعا کند و فکر نکند که اگر دنیا فاسد شود امام زمانش زودتر می آید، بلکه اگر مردم آمادگی بیشتری برای پذیرش عدل و داد پیدا کنند و ظلم و جور از ناحیه قدرتمندان در زمین و دریا زیاد شود امام عصر ارواحنا فداه برای نجات مستضعفین زودتر ظهور می کند.
سالک الی اللّه باید در روی زمین سیر و سفر کند تا عاقبت کسانی که قبلاً بوده و بیشترشان مشرک بوده اند را ببیند چه شده است.
«دین و آیین مستقیم»
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ الْقَيِّمِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ يَوْمَئِذٍ يَصَّدَّعُونَ ﴿۴۳﴾
دین و آیین پابرجا را در مقابل خود قبل از آنکه روزى بیاید که هیچ بازگشتى از جانب خدا براى آن نیست، قرار بده. در آن روز آنها به گروههائى تقسیم مى شوند. ﴿۴۳﴾
مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِأَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ ﴿۴۴﴾
کسى که کافر شود، کفرش به ضرر خودش خواهد بود و کسى که عمل صالح کند، پس به نفع خودشان آن را آماده ساخته اند. ﴿۴۴﴾
لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ ﴿۴۵﴾
براى آنکه کسانى که ایمان آورده اند و اعمال شایسته کرده اند، خدا از فضل خودش به آنها جزا بدهد. حتما خدا کافران را دوست نمى دارد. ﴿۴۵﴾
برداشت از آیات ۴۵ – ۴۴
سپاس خدا
سالک الی اللّه نباید کفر و ناسپاسی داشته باشد زیرا به ضرر خود او خواهد بود و خدای تعالی کفار و ناسپاسان را دوست نمی دارد.
«فوائد باد»
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّيَاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِيُذِيقَكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَلِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۴۶﴾
و از نشانه هاى خدا این است که بادها را بشارت دهنده مى فرستد و براى اینکه از رحمت خودش به شما بچشاند و به خاطر اینکه به فرمان او کشتى حرکت کند و به خاطر اینکه شما از فضل او بهره مند گردید و به خاطر اینکه شما شاید تشکر کنید. ﴿۴۶﴾
«انتقام خدا از گناهکاران»
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاءُوهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَانْتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۴۷﴾
و قطعا ما قبل از تو پیامبرانى به طرف قومشان فرستادیم. پس آنها با نشانه هائى به سوى قومشان رفتند. پس ما از کسانى که گناه کردند انتقام گرفتیم و یارى مؤمنان حقّى است که بر عهده ما خواهد بود. ﴿۴۷﴾
«تشکیل ابر در آسمان»
اَللَّهُ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَيَبْسُطُهُ فِي السَّمَاءِ كَيْفَ يَشَاءُ وَيَجْعَلُهُ كِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ ﴿۴۸﴾
خدا آن کسى است که بادها را مى فرستد تا ابرها را به حرکت درآورند. پس آنها را در آسمان هر طور بخواهد، پهن و متراکم مى کند. پس دانه هاى باران را مى بینى که از لابلاى ابرها خارج مى شوند. پس آن باران را ناگهان به کسى که از بندگانش بخواهد، مى فرستد. آنها یک دفعه خوشحال مى شوند. ﴿۴۸﴾
وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلِ أَنْ يُنَزَّلَ عَلَيْهِمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمُبْلِسِينَ ﴿۴۹﴾
و اگر چه قبل از نازل شدن آن باران بر آنها، مأیوس بودند. ﴿۴۹﴾
فَانْظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ ذَلِكَ لَمُحْيِي الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۵۰﴾
پس نگاه کن به آثار رحمت خدا که چگونه زمین را بعد از مردنش، زنده مى کند. قطعا خدا این چنین زنده کننده مردگان است و او بر هر چیزى قدرت دارد. ﴿۵۰﴾
وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِيحًا فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ يَكْفُرُونَ ﴿۵۱﴾
و اگر ما بادى را بفرستیم که آنها ببینند زراعتشان زرد شده، بعد از آن راه کفر را در پیش مى گیرند. ﴿۵۱﴾
«مرده ها نمی شنوند»
فَإِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ ﴿۵۲﴾
پس حتما تو نمى توانى به مرده ها صدائى را بشنوانى و همچنین نمى توانى خواندنت را وقتى که کرها پشت مى کنند و مى روند، بشنوانى. ﴿۵۲﴾
وَمَا أَنْتَ بِهَادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلَالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ مُسْلِمُونَ ﴿۵۳﴾
و تو این چنین نیستى که بتوانى کورها را از گمراهیشان هدایت کنى. تو سخنت را جز به کسى که ایمان به آیات ما آورده پس آنها مسلمانانند، نمى توانى بشنوانى. ﴿۵۳﴾
برداشت از آیات ۵۳ – ۵۲
غفلت از حقایق
سالک الی اللّه باید بکوشد غفلتی از حقایق نداشته باشد والا ممکن است روحش بمیرد و دیگر قابل هدایت نباشد.
«اشاره به ضعف و قدرت انسان»
اَللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ ﴿۵۴﴾
خدا آن کسى است که شما را از ضعف خلق فرمود، سپس بعد از ضعف قدرتى قرار داد، سپس بعد از قدرت ضعف و پیرى را قرار داده است. آنچه را بخواهد، خلق مى کند. و او داناى توانائى است. ﴿۵۴﴾
«عالم برزخ بر گناهکاران زود می گذرد»
وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَيْرَ سَاعَةٍ كَذَلِكَ كَانُوا يُؤْفَكُونَ ﴿۵۵﴾
و روزى که ساعت قیامت برپا شود، گناهکاران قسم مى خورند که جز ساعتى (در عالم برزخ) نمانده اند. این چنین برگردانده مى شوند. ﴿۵۵﴾
وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالْإِيمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ الْبَعْثِ فَهَذَا يَوْمُ الْبَعْثِ وَلَكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۵۶﴾
و کسانى که علم و ایمان به آنها داده شده، مى گویند که قطعا شما در دستور نوشته خدا تا روز قیامت مانده اید. امروز روز قیامت است ولى شما این چنین بودید که نمى دانستید. ﴿۵۶﴾
فَيَوْمَئِذٍ لَا يَنْفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿۵۷﴾
پس آن روز معذرت خواهى ستمکاران براى آنها نفعى ندارد و توبه آنها قبول نخواهد شد. ﴿۵۷﴾
«و از هرگونه مثلی در این قرآن زده شده است»
وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَلَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ ﴿۵۸﴾
و قطعا ما براى مردم در این قرآن از هرگونه مثلى زده ایم و اگر براى آنها آیه اى بیاورى، حتما کسانى که کافرند، مى گویند: شما جز اهل باطل چیزى نیستید. ﴿۵۸﴾
كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۵۹﴾
این چنین خدا بر دلهاى کسانى که نمى دانند، مُهر مى زند. ﴿۵۹﴾
برداشت از آیات ۵۹ – ۵۸
مثلهای قرآن
سالک الی اللّه باید بداند که قرآن مثلهایی برای او زده است و با آنها لجاجت نکند و از آنها پند بگیرد. زیرا اگر این چنین نباشد، دریچه قلبش به سوی حقایق بسته می شود و از علوم الهی استفاده نمی کند.
فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ ﴿۶۰﴾
پس صبر کن. حتما وعده خدا حقّ است و کسانى که یقین ندارند، تو را سبک نکنند. ﴿۶۰﴾
برداشت از آیه ۶۰
صبر
سالک الی اللّه باید برای رسیدن به وعده های الهی صبور و بردبار باشد و اگر مورد مسخره و سبکی کفار قرار گرفت از پا در نیاید.
