بایگانی ماه دسامبر, 2016

«أَعُوذُ بِاللَّهِ‏ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ‏ الرَّجِيم‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ وَ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ‏ عَلَى أَشْرَفِ الأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِین سَيِّدِنَا وَ نَبِیِّنَا أَبِی ‌الْقَاسِمِ مُحَمَّد وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ لَا سِیَّمَا عَلَی سَيِّدِنَا وَ مَولانا حُجَّةِ بْنِ الْحَسَن روحِی وَ أَرْوَاحُ الْعَالَمِینَ لِتُرَابِ مَقْدَمِهِ الْفِدَاء وَ اللَّعْنَةُ الدَّائِمَةُ ‏عَلَی أَعْدائِهِمْ أَجْمَعِینَ مِنَ الْآنَ إِلَی قِیَامِ یَوْمِ الدِّین».

«أَعُوذُ بِاللَّهِ‏ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ‏ الرَّجِيم عَمَّ يَتَسَاءلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ».[1]

شب‌های ماه مبارک رمضان، کم‌کم رو به پایان است و باید گفت: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ‏ تَكُنْ‏ غَفَرْتَ‏ لَنَا فِيمَا مَضَى مِنْ رمضان فَاغْفِرْ لَنَا فِيمَا بَقِيَ مِنْه‏»[2] روایت دارد که اگر بر کسی ماه رمضان بگذرد و این شخص، باصطلاح ما درست نشده باشد، تکانی نخورده باشد. یک وضع صحیحی به خود نگرفته باشد، توبه نکرده باشد و مورد مغفرت پروردگار واقع نشده باشد، این شخص دیگر باید از رحمت خدا، مأیوس باشد، مگر عرفه را درک کند.

این شب‌ها کوشش کنید إن‌شاءالله، که یک تغییر حالی به خودتان دهید. یک آدم خواب، یک کسی که در خواب است گاهی می‌شود بعضی از خواب‌ها هست که با مختصر سر و صدایی، انسان از خواب بیدار می‌شود. من دیده بودم شخصی را که با ورق زدن کتاب، هر چه هم خوابش عمیق بود بیدار می‌شد، شاید زیاد هم باشند. بعضی از افراد خواب‌هایشان سنگین است با سر و صداهای بسیار زیاد هم بیدار نمی‌شوند. اما بالأخره اگر یک موشک به خانه‌اش بزنند و سقف خانه خراب شود، بالأخره بیدار می‌شود. یک نفر می‌گفت: آقا من ساعت را کوک می‌کنم برای نماز شب بیدار شوم، صبح می‌بینم ساعت داخل حیاط است و نماز صبحم هم دارد قضا می‌شود. نمی‌دانستم چرا این ساعت داخل حیاط افتاده، یک شب کس بالای سر من بود، گفت: تو صدای زنگ ساعت را که شنیدی، ساعت را برداشتی داخل حیاط انداختی و خوابیدی.

عیناً ما در مسائل روحی، همین گونه هستیم. بعضی زود بیدار می‌شوند بعضی هستند که هر کاری آدم کند از خواب غفلت بیدار نمی‌شوند. این مجالس شب‌های احیایی که برای ما گذشت، باور کنید مثل موشکی بود که به خانۀ آدم خواب بخورد، کسی که در این شب‌ها بیدار نشود و باز هم بخواهد گناه کند این مثل در حقیقت شاید مرده باشد و الا خواب که انقدر سنگین نمی‌شود. خواب که انقدر عمیق نمی‌شود. انسان تا چقدر می‌خواهد در خواب غفلت باشد؟ همین دیشب در این مجلس، شاید متجاوز از ده نفر، برای من نقل کردند که ما خدمت آقا ولی عصر رسیدیم. یک نفر به من می‌گفت: آقا آمدند، صورت مرا بوسیدند، پیشانی مرا بوسیدند و مورد لطف اکثراً واقع شدند. حالا در این مجلس، اگر یک کسی از خواب غفلت بیدار نشود این انصافاً مرده است یا شب بیست و یکم، یا سراسر ماه مبارک رمضان، انقدر انسان غافل! انقدر حیوان! انقدر انسان سرگرم آخور! که اگر هم دعا می‌کند، باز می‌خواهد زرق و برق آخورش، بهتر شود. هیچ به فکر این نیست که یک روحی دارد، یک کمالات روحی دارد، امراض روحی هست باید معالجه شود به فکر این‌ها نیست. تازه شب بیست و سوم می‌بینیم مجلس خیلی خوبی شده، می‌گوید: خدایا روزی مرا زیاد کن، خدایا قرض‌هایم را ادا کن، خانه برای من برسان، اگر مجرد است خدایا به من زن خوبی، اگر دختر است می‌گوید: خدایا شوهر خوبی و امثال این‌ها. هنوز از همان مرحلۀ حیوانیت بیرون نیامده.

چند نفر در همان بحبوحۀ توجه شما به امام عصر ارواحنا فداه، که من دیشب خودم، از لحظه‌ای که منبر بودم نمی‌توانستم سرم را بلند کنم با خودم فکر می‌کردم آقا در مجلس‌اند و من بی‌ادبی است که اینجا نشسته‌ام و دارم حرف می‌زنم و جداً یک چنین حالی داشتم و همه هم متوجه این معنا بودند و لذا تشرفات زیادی هم در مجلس واقع شد و در عین حال، من در همان چند دقیقه‌ای که بیرون رفتم و برگشتم، یک چند نفر که به من التماس دعا می‌گفتند، برای همین مسائل آخروی، مسائل دنیایی، مسائل مادی، التماس دعا می‌گفتند. خیلی به خدا قسم ما غافل هستیم. غفلت خیلی ما را گرفته. اگر یک مقدار جیب ما خالی شود مصیبت عظمایی، متوجه ما می‌شود، اما حالا از نظر معنوی و روحی و محبت به امام زمان و ذات اقدس پروردگار و مجاهدت نفس، هر چه دست‌مان خالی باشد، به هیچ وجه برای ما اهمیت ندارد. آجیل ما کوک باشد، سفرمان رنگین باشد، جیب‌مان پر پول باشد، حالا هر چه می‌خواهد باشد.

اجتماع ما هم همینطور است، اگر یک ثروتمندی را انسان ببیند، خیال می‌کند تمام شخصیت انسانی را دیده که روایت دارد اگر به یک ثروتمند، انسان برای ثروتش سلام کند، بعضی روایات دارد ثلث و بعضی روایات دارد نصف دینش از بین رفته و همینطور است در مقابل قدرتمندان. قدرتمندانی که این‌ها را به قدرت، انسان احترام کند، قسمتی از دینش از دستش رفته. باید انسان فقط و فقط در مقابل یک فرد! یک شخص! از افراد بشر احترام کند و آن کسی است که دارای تقوا باشد. «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ» شخص عالم هم، به این جهت که باتقواست ارزش دارد. یکی از واجباتی که انسان باید حتماً به آن عمل کند، تحصیل علم و دانش الهی است.

شخصی که علم و دانش الهی دارد مورد احترام است که «هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ»[3] «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ»[4] آیا کسی که می‌داند با کسی که نمی‌داند مساوی است؟ نه. خدای تعالی برای علما و دانشمندان یک رأفت و مقامی قائل است، این هم در حقیقت یک شعبه‌ای از تقوا است و الا یک نفر مورد احترام باید واقع باشد و آن هم متقی است. حتی اگر به سادات احترام می‌کنید به خاطر تقوا است، شما می‌گویید: ساداتی را که تقوا ندارند چطور؟ می‌گوییم: به خاطر تقوای جدشان، رسول الله است. در باب محبت، این را آقایان بدانند که محبت به ذات طرف، غالباً امکان پذیر نیست. شما اگر وارد حرم حضرت علی ابن موسی الرضا (علیه السلام) شوید اظهار محبت به خود حضرت کردن، میسر برای شما نیست. اگر شما خواستید خودتان را یک نفر محب شدید الحب، نشان دهید چه می‌کنید؟ در صحن را می‌بوسید، در حرم را می‌بوسید، ضریح را می‌بوسید، قبر مطهر را می‌بوسید، خاک حرم را می‌بوسید. هیچ یک از این‌ها امام رضا نیست. این‌ها متعلقات حضرت موسی الرضا است، وابستۀ به حضرت رضا است.

همینطور اگر انسان، پیغمبر اکرم که اول باتقوای، عالم خلقت است اگر بخواهد به این باتقواترین عالم خلقت اظهار محبت کند، طبعاً باید نسبت به فرزندانش، که «كُلُ‏ حَسَبٍ‏ وَ نَسَبٍ‏ مُنْقَطِعٌ يَوْمَ الْقِيَامَة مَا خَلَا حَسَبِي وَ نَسَبِي»[5] هر حسب و نسبی، بالأخره تا روز قیامت قطع می‌شود. چه بسا هر یک از شما، یکی از اجدادتان، از اجداد دورتان، یک نفر عالم، یا یک باتقوا، یک فرد مورد احترام بوده. بعضی از افراد هم هستند یک پشت، دو پشت، فرزندان این‌ها به خاطر پدرشان، مورد احترام واقع می‌شوند. بعضی‌ها هستند ده پشت، بیست پشت، مثلاً هنوز که هست بنی‌اسد در کربلا، به خاطر عمل خوبی که اجدادشان کرده‌اند که بدن مطهر حضرت سیدالشهداء را به خاک سپردند، در خدمت امام سجاد، هنوز بنی‌اسد، مورد احترام هستند با اینکه شاید سی پشت فاصله شده، اما بالأخره یک وقتی در این دنیا، این نسب قطع می‌شود.

فرزند یک مرجع تقلید، بعد از دو سه پشت یا سه چهار پشت، بالأخره قطع می‌شود. دیگر یک فرد عادی می‌شود. فرزندان شاهان جهان همینطور هستند. الآن فرزندان قاجاریه هستند ولیکن کسی دیگر به آن‌ها اعتنایی نمی‌کند قطع شده، این حسب و نسب است. هر چه شخص، شخصیتش بالاتر باشد، حسب و نسبش، دیرتر قطع می‌شود، هر چه ارزش وجودی او بیشتر بود، حسب و نسبش، دیرتر قطع می‌شود تا می‌رسد به رسول اکرم و علی ابن ابیطالب و فاطمۀ زهرا. چون این‌ها شخصیت‌شان از همه بیشتر است این حسب و نسب، همینطور تا آخر دنیا باید ادامه داشته باشد. از دنیا هم رد می‌شود چون حسب و نسب خیلی با عظمت است، به عالم برزخ می‌رود، از عالم برزخ هم رد می‌شود به قیامت می‌رود، از قیامت هم رد می‌شود به بهشت می‌رود.

در روز قیامت، از خصوصیات روز قیامت این است که هیچ حسب و نسبی دیگر در آنجا نمانده، چون هر چه بود قطع شده. روز قیامت که می‌شود «لا أنساب بینکم» هیچ حسبی نیست. من از اولاد قاجار بودم باید بروم روی آن تخت بنشینم، نه آنجا بودی یکی دو نسل به تو احترام کردند بس است. من فرزند آیت الله مثلاً کی بودم، در دنیا احترامت کردند مقلدین آن مرجع تقلید تو را احترام کردند که دیگر اینجا قطع شده. تنها حسب و نسبی که، آن هم به خاطر اینکه، عظمت تقوای رسول اکرم است! یعنی اگر ده تا، هزار تا حتی عالم واسطه می‌شد، این حسب و نسب همینطور رد می‌شد تا آخر می‌رفت. به جهت اینکه هر چه یک مرجع تقلید چقدر در مقابل امام و پیغمبر ارزش دارد؟ هیچی. حسب و نسبش هم، همینطور است.

حضرت موسی در مناجات‌هایش با پروردگار عرض کرد: که خدایا هیچ اصحابی، هیچ امتی را بهتر از امت من قرار دادی؟ که من السلوی برای آن‌ها نازل کرده‌ای و دریا را برای آن‌ها شکافته‌ای و آن همه محبت به آن‌ها کردی که خدا در قرآن می‌فرماید: به بنی اسرائیل «فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ»[6] بر تمام عوالم وجود زمان خودشان، این‌ها را خدای تعالی فضیلت داده. خدای تعالی فرمود: مگر نمی‌دانی که امت پیغمبر، افضل از امت تو هستند. آیا هیچ فرزندانی را بهتر از فرزندان من قرار دادی؟ مگر نمی‌دانی فرزندان پیغمبر، برتر از فرزندان تو هستند. هیچ پیغمبری را بهتر از من قرار دادی؟ همان مقداری که بین تو و رسول اکرم فاصله هست، خلاصۀ روایت این را می‌گوید: همان مقدار بین امت تو و امت پیغمبر اکرم فاصله هست، بین فرزندان تو و فرزدان پیغمبر فاصله هست. این را بدان! به جهت اینکه پیغمبر خودش که معلوم است چقدر برتر از حضرت موسی است، حضرت موسی کلیم، درست است پیغمبر اولوالعزم است ولی یک قطرۀ کوچکی از اقیانوس عظمت رسول اکرم و ائمۀ اطهار (علیهم السلام) است.

بنابراین امت پیغمبر اکرم هم، هر چه حالا بنی اسرائیل فضیلت داشته باشد، آن‌ها یک قطره در مقابل اقیانوس اهمیت، پیغمبر اکرم هستند و همینطور فرزندانش. بنابراین این معنای «كُلُ‏ حَسَبٍ‏ وَ نَسَبٍ‏ مُنْقَطِعٌ يَوْمَ الْقِيَامَة مَا خَلَا حَسَبِي وَ نَسَبِي» الآن فرزندان حضرت موسی دیگر معلوم نیست قطع شده. فرزندان حضرت ابراهیم اگر پیغمبر اکرم و علی ابن ابیطالب، در میان آن‌ها نبود قطع شده بود و همینطور علما، بزرگان، انبیاء بزرگ، اوصیاء انبیاء همینطور هستند. بنابراین اگر گفته می‌شود که به سادات احترام کنید، تازه به خاطر تقوا است، تقوای چه کسی؟ تقوای پدرشان.

من بعضی از اساتیدم را، فرزندانشان را هم، ممکن است بیسوادتر از من باشند و هم از نظر تقوا و هم از همه جهات. ولی الآن به خاطر اینکه، این شخص پدر این، استاد من بوده، من احترام‌شان می‌کنم، به خاطر انتسابش. پس تنها یک چیز در این عالم، احترام دارد یک فرد احترام دارد و آن کسی است که تقوا داشته باشد. کسی است که بندۀ خدا باشد. در راه حق قرار گرفته باشد. در صراط مستقیم باشد، با نفسش جهاد کرده باشد و نفسش را رام کرده باشد. نفس ما غالباً رام نیست یک اسب سرکشی است. شما اسب سوارها را دیدید، یا خودتان هم شاید اسب سواری کرده باشید. یک وقت شخصی سوار اسب می‌شود اسب او را بر می‌دارد می‌برد، هیچ اختیاری از خودش ندارد و گاهی اسب اصلاً نمی‌گذارد سوارش شود. اسب وحشی، یک جفتک می‌زند شما را از اسب آن طرف می‌پراند، شما را می‌کشد، همان جلسۀ اول، مهمان مرحلۀ اول. اگر هم یک وقت اسبی که سوارش شده را بالأخره شیطان یک مدتی سوارش شده، رفقا سوارش شدند، حالا شما هم می‌خواهید سوار شوید بر می‌دارید سوار می‌شوید و شما ضعیف هستید و شما را بر می‌دارد می‌برد.

یک اسبی در دهات مشهد بود به ما دادند که ما سوار شویم، ما هم سوار شدیم می‌خواستیم برویم اینجا، از اینطرف می‌رفت. هر کاری کردیم او راه خودش را گرفت و رفت، معلوم شد که طرف آخورش می‌رود. رفت طرف آخور و ما را از رفقا دور انداخت. گاهی می‌شود این نفس امارۀ انسان، انسان را بر می‌دارد طرف آخور خودش می‌برد. می‌فهمید چه می‌گویم؟ اسب حسابی نیست، تو سوار کار نیستی، تو بالایی او پایین است و آن کسی که پایین است اختیار تو را دارد نه تو اختیار او را داشته باشی و الا آدم چرا؟ مگر مریض است هیچ کاری که خوشمزگی هم ندارد و هیچ لذتی هم ندارد، گناه هم هست آدم کند؟ خیلی از گناهان هست که اصلاً اصرار کن.

یک نفر در آن زمان که مشروبات الکلی که در ایران زیاد بود، می‌گفت: من جوان بودم مشروبات را ترک کردم علتش هم این شد: ما یک مقداری مشروبات مختلف برداشته بودیم، اسمش را نمی‌دانم، اسم عرق را شنیدم. خدمت‌تان عرض شود برداشتیم خارج از شهر بردیم یک مقدار کباب و این‌ها بردیم و زغالی درست کردیم و کبابی راه انداختیم، بوی کباب که بلند شد، یک نفر از این کوه پایین آمد، چوپانی چیزی بود، ایستاد دید بوی کباب خیلی نگهش داشت، ما هم یک سیخ کباب به او دادیم خورد و باز هم ایستاده بود، گفتم: چرا ایستادی؟ گفت: راستش این است که یک گوشۀ دل ما را بیشتر این کباب نگرفت، یک مقدار بیشتر بده. هر کسی از این کباب می‌خورد باید از این مشروبات هم باید بخورد، این‌ها با هم هستند این مزۀ آن است. گفت: باشد. اگر باید حتماً خورد ما هم می‌خوریم.

گفت: یک گیلاس برای او مشروب ریختیم و دادیم این خورد و خیلی ناراحت شد. گفت: شما را به خدا، خدا گفته باید با این کباب‌های به این خوشمزگی، این‌ها را باید بخورید؟ ما هم نستجیر بالله گفتیم: خدا گفته. می‌گفت: شروع کرد با خدا به مناجات کردن. گفت: خدایا قربان کریمی‌ات شوم، به همان لهجۀ دهاتی گفت: قربان کریمی‌ات شوم که از جایی که دوست نداری لقمۀ خوشی از گلوی بندگانت پایین رود، با این‌ها، این را هم گفتی بخور و الا هیچ… تعبیر بدی دارد من آن را نمی‌گویم چون روی منبر هستم. مثلاً هیچ کسی چنین چیزی را نمی‌خورد. گفت: ما تکان خوردیم، گفت: واقعاً عجیب دیوانگی! گفت: چی خوردن و چی شدن و دیوانه شدن واقعاً انسان این چه چیزی است می‌خورد؟ چیز خوشمزه‌ای باشد. این برای این است که این اسب، رام نیست. شیطان هم سیخش می‌کند یک باز حالا امشب نمی‌‌دانم اینطوری آمده.

یک وقتی ما را به این دهات اطراف می‌بردند، یک پسری بود این چاروادار بود. من نمی‌دانم چه کار می‌کرد این حیوان جفت می‌زد و ما فهمیدیم که سیخگاهی دارد که ما را چند دفعه نزدیک بود از روی اسب یا همان الاغ پایین بیاندازد. یک دفعه سرمان به درخت گیر کرد و پایین افتادیم. شیطان هم همینطور است یعنی چاروادارهای این نفس امارۀ ما یک الاغ است. آن‌ها هم سیخگاهش را بلد است می‌آیند پشت این الاغ، یک جایی است در اثر پالان زخم می‌شود و چوب هم آنجا بزنند خیلی ناراحت می‌شود. سیخگاهش را بلد است آنچنان می‌تازاند به طرف بدبختی و بیچارگی و خود انسان را از روی مرکب پایین می‌اندازد که حساب ندارد. به خدا قسم! اگر اینطور است اصلاً سوار الاغ نشوید.

ما در همان سفر داشتیم می‌رفتیم، آن زمان در همین طرقبه، ماشین نبود، من هم کوچک بودم. اصلاً ترجیح دادم پیاده بروم سوار چنین الاغی، آدم نمی‌شود این بابا سیخ می‌کند آن الاغ هم که اختیارش دست خودش نیست، این وضع که نشد، حالا آقایان به خدا قسم عیناً همین است. سیخگاه آدم را، شیطان پیدا کرده، تا آدم می‌آید یک مقدار کوتاهی کند در کار حرامش، کوتاهی کند سیخ می‌زند. انسان را چنان طرف کارهای زشت، بد می‌دواند، حلال همان چیز، در اختیارش است اصلاً خوشش نمی‌آید و از حرامش خوشش می‌آید. ما از این آدم‌ها زیاد داریم که اینطور مریض هستند.

در ممالک اروپایی، در آنجایی که تمدن باصطلاح خیلی رشد کرده، می‌دانید چه کثافت کاری‌هایی در بین آن‌ها رسم است که آن مرض معلوم، در بین آن‌ها زیاد شده که امروز واقعاً اجتماع‌شان را فلج کرده. انسان اگر می‌خواهد راحت باشد، شما بحمدلله در تلویزیون زیاد می‌بینید، بیشتر برنامه‌های آن ورزشی است. دیدید یکی از برنامه‌های ورزشی، اسب‌سواری است. چقدر من کیف می‌کنم وقتی این برنامه را می‌بینم می‌گویم: ای کاش اسب ما همینطور بود، مطیع! فرمانبردار! محکم! دارای جست و خیز! جست و خیز خوب! فرمانبردار! هیچ حرفی از خودش ندارد، به خدا همین را اگر درس بگیرید چون هر چیزی را مؤمن با عبرت نگاه می‌کند.

آقا این اسب، اسب که می‌دانید دیگر اسم دارد، اسبی است که در شاید یک مملکت معروف باشد، این اسب چه است؟ اسمش را هم می‌گویند. این اسب بسیار خوبی است! این سوار شده، قد و قامت بسیار عالی! گردن کشیده! پشت تخت! پاها چه! حالا خصوصیات اسب را من زیاد بلد نیستم، ولی تمام صفات یک اسب خوب را دارد. انقدر هم این حیوان مطیع است، در عین اینکه، این همه پر قدرت است و این همه جست‌وخیزش خوب است، که آمده اینجا، یک دیوار کوتاه دو سه متری جلویش کشیدند، این طرفش هم باز است آن طرفش هم باز است، این می‌خواهد از اینجا بپرد و آنطرف می‌پرد، هیچ وقت هم به صاحبش اعتراض نمی‌کند که راه صاف اینطرف هست چرا من باید از این بالا بپرم؟ هیچ وقت دیدید اعتراض کند؟ نه. از آن طرف من بروم؟ نه. نمی‌فهمد که حتی چرا می‌گوید از این طرف بپر، او که نمی‌فهمد ولی مطیع است.

ما در مقابل صاحب‌مان، روح‌مان یک چنین اطاعتی داشته باشیم تا لااقل نام‌مان را در زمرۀ اولیاء خدا بنویسند. شما ببینید یک اسب‌سوار را چه زمانی به او جایزه می‌دهند؟ آن وقتی که تمام موانع را، اسبش رد کند، هیچ جایی هم پایش گیر نکند. حالا اگر چنین اسبی داشتیم، نفس امارۀ بالسوءتان را، اینگونه رامش کردید، تحت فرمان عقل‌تان بود، آقا چرا این کار را می‌کنی؟ عقل می‌گوید: بکن، چشم! از این دیوار چرا می‌پری؟ عقل می‌گوید. این حیوان حتی من یکدفعه دیدم، نمی‌دانم حالا در این برنامه‌ها هست یا نه؟ این حیوان پایش گیر کرد به یکی از این چوب‌هایی و موانعی که رد می‌شد، مثل این که خودش هم ناراحت شد چرا پایش گیر کرده؟ و حال اینکه جایزه را نمی‌گیرد، جایزه را آن اسب سوار می‌‌گیرد، آن بالا راحت نشسته. فقط به خاطر اینکه این اسبش، تحت فرمانش است.

بیاوریم همین معنا را در خودمان پیاده کنیم. عقل‌تان هر چه می‌گوید، دیگر نمی‌خواهد بپرسید که چرا ما باید از اینجا برویم؟ جایزه می‌گیریم. می‌گوید: روزه بگیر! می‌گوید: شب احیاء را تا صبح بیدار باش. چرا من شب را نخوابم؟ روز را بخوابم؟ همۀ مردم دنیا شب را می‌خوابند، ما چرا در شب احیاء نخوابیم؟ می‌خواهند به تو جایزه دهند، می‌خواهند قهرمانت کنند. چرا ماه رمضان را روزه بگیرم؟ می‌خواهند قهرمانت کنند. غیر از این است؟ می‌خواهند تو در کار خودت قهرمان باشی. چرا ندارد! چرا ندارد! ای کاش ما به اندازۀ آن حیوان، واقعاً رام عقل‌مان می‌بودیم، عقل سواره‌کار بود. ما الآن می‌دانید با عقل‌مان چه کاری کردیم؟ سوار شده. طبعاً هر کسی عقل دارد، سوار شده. این اولاً تحت اختیار، عقل نیستیم. آقا چرا این کار را کردی؟ دلم خواست. شیطان مرا برد، از آن طرف، خودمان تحت فرمان عقل نیستیم، از آن طرف هم، شیطان هم سیخگاه را پیدا کرده و سیخ می‌زند، راه باطل را هم جلویمان گذاشته، یک مشت علف هم آنجا ریخته، یکی دو سه دفعه هم به ما علف داده. خدا قسمت‌تان نکند که سوار الاغ یا اسبی شوید که اختیار دست خودش باشد. شما را می‌برد داخل گودال‌ها می‌اندازد.

همۀ همت انبیاء و اولیاء آقایان! به خدا قسم این بود که این نفس امارۀ بالسوء ما را، رامش کنند. طرز رام کردن هم این است که یک دفعه شما بپرید بالای آن، بگیرید. شما یک اسب وحشی را بپرید روی آن، او زورش بیشتر از شماست. شما را روی زمین می‌اندازد و چند لگد هم روی سرتان می‌زند. راهش این است که یک ریسمان، هر طوری هست گردنش بیاندازید، کار مشکلش هم، همینجاست. شما خودت هم نمی‌‌توانی، یک نفر باید استاد باشد این ریسمان را گردنش بیاندازد. ریسمان هم باید خیلی بلند باشد! به جهت اینکه اگر نزدیک باشد باز لگد را می‌زند. یک ریسمان بسیار بلند باشد در آن سر مثلاً فرض کنید که چهل پنجاه متری، همینطور دور می‌زند، اینکه وحشی است و می‌خواهد فرار کند، ولی دایره روی این دور دور می‌کند، دائماً ریسمان را کمش کنیم، کوتاهش کنیم دائماً کم‌کم نزدیک می‌شود، می‌بیند نه انسان! انسان بدی نیست، دائماً نزدیک می‌آید، کم‌کم مهارش را دستت می‌گیری، یک مقدار هم دست به سر و کله‌اش می‌کشی آهسته سوارش می‌شوی. خیلی ملایم! این‌هایی که می‌بینید اسب‌شان لگد می‌زند و بالأخره در کار می‌گذارد و این مقدس‌هایی که زود خسته می‌شوند و نمی‌توانند کار را به پایان برسانند، این برای این است که اسب‌شان وحشی است روی اسب می‌پرند، سوارش می‌شوند و او هم به زمین می‌زند، فشار هم روی او می‌آورند. طبعاً وقتی او وحشی است انسان باید هم پایش را قرص، به دو پهلوی اسب فشار دهد و هم مهار را قرص بگیرد، رویش فشار می‌آید و او هم فشار را تحمل نمی‌کند.

ما زیاد دیدیم در دوران عمر خود، من زیاد دیدم. شاید شما هم دیده باشید، چون بحمدلله، البته حمدی ندارد، انقدر فراوان هستند هر کس می‌خواهد خوب شود اول خشکه مقدس می‌شود. داخل حرم می‌رود تا صبح مشغول است، در مجالس تا صبح مشغول است، آن وقت فرزندان‌شان هم، همین گونه می‌خواهند. ما یک وقتی با جناب حاج آقای نعمتی، حرم رفتیم. ایشان میگویم تعجب می‌کنند انقدر زود بیرون می‌آیم. حرم رفتن، انقدر تا صبح نشستن و مفاتیح را دوره کردن و بیتوته کردن و این‌ها، البته هر کسی بالأخره یک حدی دارد، خسته نباید شوید. «زر فانصرف» وقتی که وارد حرم شدید زیارت کن و بیا بیرون. نهایت یک زیارت جامعۀ کبیره بخوانید، مفصلش این است یک زیارت جامعۀ کبیره می‌خوانید یک ربع طول می‌کشد. بعد می‌آیید بالای سر دو رکعت نماز می‌خوانید این هم، دو دقیقه طول می‌کشد، بعد هم دو سه دقیقه دعا می‌خوانید، مجموع حرمت بیست دقیقه می‌شود دیگر سه چهار ساعت داخل حرم چه فایده دارد؟

اگر امام رضا خیال می‌کنی در همان محدوده هست که خودت را خیلی به امام رضا نشان دهی، این را بدان که امام رضا را کوچک کردی که گفتی در همان محدوده است، در همین جا هم شما را می‌بیند. البته یک عده هستند زوار هستند، از دیدن ضریح، از دیدن حرم، از همه چیز لذت می‌برند، ما به آن‌ها نمی‌گوییم، ما به آن‌ها که وقت‌شان را، کارشان را، شغل‌شان را، می‌گذارند آنجا و منتظر هم هستند که به کمالات روحی برسند. نه این لا خسته کننده است. عبادت زیاد خسته کننده است. هر چیزی به حد خودش باشد، آرام آرام باید این نفس اماره را رام کرد.

اول کاری ندارد یک توبه است، خیلی آسان به نفست تحمیل می‌کنی، می‌گوید: چشم، توبه می‌کنم. دیگر گناه نمی‌کنیم با توبه آدم کسی گناه نمی‌کند. نمی‌شود فرض کنید این اتاق را شما خانه‌ تکانی کردید تمیزش کردید زحمت کشیدید، چند روز معطل شدید همان روز اول یا در همان بین، این را کثیف کنید. این صحیح نیست. طبعاً انسان، گناه هم که نکرد یک چند متری این ریسمان را کشیده، بعد مراحل بعد همینطور، مراحل کمالات را جلو می‌روید وقتی به مرحلۀ جهاد با نفس می‌رسید باید طوری باشید که، بله باید پایتان را روی رکاب بگذارید و رویش بگذارید. دیگر حالا یک مقدار هم اوقاتش تلخ می‌شود، این مهم نیست یک چند روزی باید خدمتشان عرض شود که مدارا می‌کنید، یک مقداری هم دستی به سر و کله‌اش بکشید، خیلی هم سوارش نشوید. روز اول آدم نباید ده کیلومتر، بیست کیلومتر برود، حالا یک کیلومتری در خانه و این‌ها بیاورد و باز علوفه به او دهد و زندگی‌اش را مرتب کند و باز تشویقش کند و باز بارک الله به او بگوید. می‌بینیم یک اسبی می‌شود مثل اسب‌هایی که خدمت‌تان عرض شود که حالا در مسابقات شرکت می‌دهند و صاحب اسب، قهرمان سوارکاری می‌شود، این‌ها از اول که اینگونه نبودند، از اول بر فرض هم اسب نجیبی پدر و مادرش می‌دهد ولی خودش چیزی بلد نبود. کم‌کم تربیتش کردند. ما هم اگر خواستیم نفس امارۀ بالسوءمان را تربیت کنیم خیلی با مدارا، آرام جلو رویم نگویید که یک دفعه باید همۀ کارهای خوب را من انجام دهم و همۀ کارهای بد را ترک کنم، تمام صفات رذیله را از بین ببرم، تمام صفات حسنه را در خودم به وجود بیاورم و من نمونۀ مولا امیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب شوم. این خوب نمی‌شود، کم‌کم و با مدارا جلو رویم.

و لذا در روایت دارد که بزرگترین پیغمبرها، آن پیغمبری بود که مدارایش با مردم بیشتر بود. یعنی مواظبت می‌کرد که مبادا این‌ها فرار کنند و پیغمبران اولولعزم هم، از همه مدارایشان بیشتر بوده و پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مدارایش باز از همه بیشتر بوده، آنقدر با مردم مدارا می‌کرد که کم‌کم دیگر خدا به او فرمود: «طه * مَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى»[7] طه، یعنی ای پیغمبر! ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خودت را به مشقّت بیاندازی، انقدر خودت را به زحمت نیانداز. «فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَكِّرٌ * لَّسْتَ عَلَيْهِم بِمُصَيْطِرٍ»[8] تو یک تذکردهنده هستی، انقدر اصرار نداشته باش. «حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ»[9] یکی از صفات پیغمبر این است که حرص داشت که شما همه هدایت شوید. انقدر با مردم مدارا می‌کرد! آن هم مرد زمان پیغمبر، از نظر مکانی و از نظر زمانی! حالا در زمان پیغمبر بودند، یک مردمی که حالا این‌ها از نظر تمدن بهتر بودند، ایرانی‌ها مثلاً، رومی‌ها، این‌ها تمدن‌شان بهتر بود اما از نظر مکان، بدترین مردم، مردم جزیرة العرب بودند.

منبر افتاده بود و پیغمبرهایی که جانشین حضرت عیسی بودند مورد توجه مردم نبودند، لذا جاهلیت، کاملاً بر مردم سیطره پیدا کرده بود که آنچنان که نقل می‌شود که این‌ها اصلاً هیچ آدابی، هیچ رسومی، هیچ انسانیتی، هیچ چیزی نداشتند. اینکه می‌بینید در قرآن شریف می‌گوید: فرزندان خودشان را زیر خاک می‌کردند، دخترکشی می‌کردند این به خاطر این است که می‌خواهد نمونۀ کارهایشان را بگویند. کسی که دختر خودش را می‌کشد. چون دختر از پسر، ولو اینکه موقع تولد، ممکن است فکر جهازیه را می‌کنند و فکر گرفتاری‌های آن را می‌کنند، یک مقدار اوقات پدر و مادر تلخ شود که چرا دختر است؟ ولی وقتی متولد می‌شود و بعد از چند روزی، شیرین‌تر از پسر است. در عین حال، انقدر این‌ها پست بودند که دخترهای خودشان را زیر خاک می‌کردند. ـ صحبت‌های متفرقه ـ این معنایش این است که انقدر این‌ها بی‌عاطفه بودند و انسان نبودند که دخترش را کسی، زیر خاک می‌کند؟ آیه عجیب است! چون آیه در همان زمان، نازل شده و مردم آن زمان منکرش نیستند، نشدند، بهترین تاریخ است! یعنی در تواریخ دیگر، ممکن است بگوییم مورخ یک چیزی نوشته، دروغ نوشته، ولی این به عنوان آیۀ قرآن در میان خود آن‌ها گفته شده که اگر غیر از این بود یقین بدانید پیغمبر اکرم را به خاطر همین کلام خلاف واقع گفتنش، آن هم با آن تعصبی که آن‌ها داشتند می‌کوبیدند.

«وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى»[10] وقتی به یکی از این‌ها گفته می‌شد که دختر داری «ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا» خیلی باید انسان اوقاتش تلخ شود تا صورتش سیاه شود، این خون از داخل قلبش بیاید داخل صورتش و کبود شود. «وَهُوَ كَظِيمٌ * يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ»[11] از میان مردم متواری می‌شد «مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ» از بدی این خبری که به او دادند. خیلی عجیب است! ببینید چقدر این مردم پست بودند! چقدر پیغمبر باید مدارا کند تا بتواند این‌ها را درست کند، این‌ها را به مقام سلمان و ابیذر و این‌ها برساند، خیلی زحمت دارد. یک چنین اسب‌های وحشی که این گونه از وحشی‌گری رفتند درنده شدند. «وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ * يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ».

حتی پسرهایشان را هم می‌کشتند خیال نکنید فقط دخترها را زیر خاک می‌کردند. نه! «وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ»[12] می‌گفتند: این بچه را آمده حالا انقدر حقوق‌مان است و حساب می‌کردند که این برای دو نفر است، چرا سه نفر شده؟ سه نفر را خرجش را اداره نمی‌کند هیچ، خدا ابدا! در ما هم این حرف‌ها هست، خدای نکرده. حساب می‌کنیم که این درآمد، با این زندگی درست در نمی‌آید این بچه‌ها را باید یک کاری کرد. بعد می‌رفتند فرزندانشان را می‌کشتند. که خدا فرمود: «لاَ تَقْتُلُواْ» ببینید خیلی صریح است نکشید! «أَوْلادَكُمْ» فرزندان‌تان را به خاطر ترس از فقر! «خَشْيَةَ إِمْلاقٍ» ما روزی آن‌ها را می‌دهیم. آن وقت با یک چنین مردمی، پیغمبر اکرم، طوری رفتار کرد، طوری مدارا کرد! با یک چنین وحشی‌هایی مدارا می‌خواهد.

شما حتماً دیدید بعضی داخل باغ وحش می‌روند این حیوانات وحشی و درنده‌ها، با آن‌ها رام هستند. این، با آن مدارا کرده. شما بروید شیر داخل قفس، شما را می‌درد. اما آن شیربان که می‌رود نه کاری به او ندارد. یا داخل سیرک‌ها دیدید، ببر، پلنگ، شیر، این‌ها را، این‌ها به خاطر همان مدارایی است که با آن‌ها کرده، مدارا کرده. یعنی به موقع به او غذا داده، به موقع به او محبت کرده، به موقع دست به سرش کشیده و گاهی هم به موقع یک چوب به سرش زده، این هم بوده منتهی اول سیرش کرده، اول کاملاً به او مهربانی کرده، یک جا خواسته مثلاً فرض کنید یک گازی از ساقش بگیرد، یک چوبی به سرش زده که نه تو شکمت سیر است این دیگه شرارت است. تربیتش کرده و ما هم باید همین برنامه را نسبت به مردم و نسبت نفس امارۀ خودمان داشته باشیم.

ما اصلاً نفس‌مان را رها کرده ایم. نفس اماره را اصلاً رها کرده ایم. هم باید تشویق کنیم و هم باید با او مدارا کنید و هم گاهی یک چوبی به سرش بزنید، یک تنبیهی کنید. بعضی از بزرگان بودند، آخر روی محاسبه‌ای که ما هیچ به حساب نمی‌آوریم، این محاسبه خیلی در راه تزکیۀ نفس عنوان دارد. یک چوب آنجا می‌گذاشتند، می‌نشستند حساب می‌کردند از صبح که تو بلند شدی، نماز صبحت را خواندی بارک الله! بعد تعقیبات خواندی، بارک الله! بعد آنجا سر صبحانه رفتی، شروع به غیبت کردی، چوب را بر می‌داشتند یک چند تا سر خودشان می‌زدند. بفهمند! دستشان را حتی می‌سوزاندند، قضیۀ مرحوم میرداماد را شنیدید که دختر شاه عباس می‌گویند، ناصرالدین شاه! شاه عباس بوده؟ این شب داخل خیابان‌ها می‌رود و بعد می‌ترسد خانه برود بعد می‌گوید: بهترین جاها همین خانۀ همین طلبه‌ها است که حالا حداقل برای حفظ آبرویشان هم که شده، کاری انجام نمی‌دهند، بالأخره داخل اتاقی می‌رود. می‌گوید: اجازه دهید من امشب تا صبح باشم، صبح بروم. خودش می‌نشیند کتاب را می‌گذارد. آن زمان لامپ نبوده چراغ نفتی بود، به مطالعه کردن می‌نشیند و آن خانم هم آن عقب نشسته بود. او از ترس این، خوابش نمی‌برد و این هم به خاطر بودن او خوابش نمی‌برد، مطالعه می‌کرد. صبح که نزد شاه می‌رود به هر حال، هر شاهی که بوده، اصلاً قصه است معلوم نیست واقعیت داشته باشد. می‌گوید: دیشب کجا بودی؟ جای فلانی. چه شد؟ اول از یک دختر می‌پرسند تو آنجا رفتی چه شد؟ می‌گوید: این آقا داشت مطالعه می‌کرد هر چند دقیقه یک بار، یکی از انگشتانش را روی چراغ می‌گرفت می‌سوخت و عقب می‌کشید و این تمام دست‌هایش را تا صبح باندپیچی کرد. شاه آن طلبه را می‌خواهد سیدی بود. می‌گوید: چرا این کار را کردی؟ می‌گوید: چون دختر شما اینجا بود. باید حتماً بگویی. می‌گوید: من همینطور که مطالعه می‌کرد شیطان می‌آمد وسوسه می‌کرد، انگشتم را روی چراغ می‌گرفتم می‌گفتم: حرارت آتش را بچش! یک مدتی سوزش همین، من یک پارچه‌ای را می‌بستم، مرا منصرف می‌کرد، باز دو مرتبه شیطان می‌آمد. باید انسان خودش را گاهی تنبیه کند. باز شیطان می‌آمد باز همین کار را می‌کردم، خلاصه همینطور تا صبح خودمان را کنترل کردیم که می‌گویند: همان جا دخترش را به میرداماد می‌دهد و می‌شود داماد، طلبه داماد می‌شود. میر داماد از آنجا اسمش گذاشته می‌شود.

حضرت امیر (علیه السلام) برادرش عقیل را، آتش را برد. روایت دارد یک مقداری هم دستش سوخت. دست عقیل سوخت. انسان باید خودش را تنبیه کند یک مقدار این نفسش را تنبیه کند، وقتی محاسبه می‌کند، بله حالا دیگر شد! نه! چه حالا شد؟ محاسبه خیلی اهمیت دارد بنشین. من زیاد از اولیاء خدا را دیدم خیلی‌ها، همه نوع آن را هم دیدم. زنجیر کنارشان گذاشتند زدند، خودشان را شلاق زدند تو چرا امروز غیبت کردی؟ کف پایت را بگیر چند تا شلاق بخوری، خودش چند تا شلاق می‌زد. چرا امروز فحش دادی؟ چرا امروز نمی‌دانم به زن نامحرم نگاه کردی؟ و خلاصه تمام کارهای بد را، یک مقدار خودت را تنبیه کن، حسابی هم تنبیه کن تا فردا دیگر نکنی. ما رها کردیم، خدا می‌داند ما خوب‌هایمان را، بد‌هایمان را، همه را رها کردیم. شیطان هم دیگر همینطور دارد باصطلاح چهارپاداری می‌کند و همۀ ما را پیش کرده و دارد جهنم می‌برد. روز قیامت هم که می‌شود می‌گوید: خدایا این‌ها خودشان پشت سر من آمدند، من نگفتم بیا! نه من پیغمبری داشتم، نه کتابی داشتم روی هیچ منبری از من تبلیغ نکردند، همه مرا ملعون و بد می‌دانستند چرا این پشت سر من راه افتاد؟ پشت سر دستورات تو، که هم کتاب داشتی و هم یکصد و بیست و چهار هزار پیغمبر داشتی و همه جا هم تعریف از تو می‌کردند، مدح تو را می‌کردند، چرا پشت سر تو راه نیافتادند؟ این معلوم است خودش، در ذاتش خرده شیشه دارد.

خدایا به آبروی خاندان عصمت و طهارت، ما را از این خواب غفلت بیرون بیاور. خیلی غافل هستیم! خیلی غافل هستیم! خدایا به آبروی خاندان عصمت و طهارت، ما را از شیطان نجات مرحمت فرما. از اذیت‌های شیطان ما را نجات مرحمت فرما. خدایا نفس امارۀ بالسوء ما را، نفس مطمئنه و راضیه و مرضیه قرار بده.

اهمیت شب با عظمت قدر ۱۸ رمضان ۱۴۱۳

«أَعُوذُ بِاللَّهِ‏ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ‏ الرَّجِيم‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ وَ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ‏ عَلَى سَيِّدِنَا وَ نَبِیِّنَا أَبِی ‌الْقَاسِمِ مُحَمَّد وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ لَا سِیَّمَا عَلَی سَيِّدِنَا وَ مَولانا حُجَّةِ بْنِ الْحَسَن روحِی وَ أَرْوَاحُ الْعَالَمِینَ لِتُرَابِ مَقْدَمِهِ الْفِدَاء وَ اللَّعْنَةُ الدَّائِمَةُ ‏عَلَی أَعْدائِهِمْ أَجْمَعِینَ مِنَ الْآنَ إِلَی قِیَامِ یَوْمِ الدِّین».

«أَعُوذُ بِاللَّهِ‏ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ‏ الرَّجِيم وَالَّذِينَ كَفَرُواْ وَكَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ».[1]

امشب، شب هجدهم ماه مبارک رمضان است. احتمال ضعیفی هم هست که اگر ماه در بعضی از نقاط دیده شده باشد و برای سایر نقاط دنیا، حجت باشد، همانطوری که در ممالک عربی، امشب، شب نوزدهم ماه رمضان است و طبق نظر بعضی از بزرگان، که اگر در یک جا، ماه دیده شد برای سایرین هم، حجت است، احتمال ضعیفی دارد که امشب، شب نوزدهم ماه رمضان باشد. و چه اشکال دارد که ما این شب‌ها، هر شب دعا کنیم، هر شب عبادت کنیم، هر شب در خانۀ خدا، راز و نیاز کنیم؟ بر فرض از امشب ما به احتمال شب قدر، تا شش شب، مشغول عبادت و بندگی پروردگار باشیم که لیلۀ قدر را درک کنیم، هیچ اشکالی ندارد.

من یک زمینه سازی برای درک شب قدر و قدر دانستن شب قدر و اهمیت شب قدر، خدمت‌تان عرض کنم تا بدانیم که در این شب‌ها، چه باید بکنیم؟ اساساً کلمۀ قدر به معنای اندازه است. اگر گفتند: فلان چیز را قدرش را نمی‌دانی، یعنی اندازه‌اش را نمی‌دانی، نمی‌دانی چقدر گران است! چقدر قیمتی است. شب قدر، شب اندازه است. این کلمۀ قدر را بردارید، جای آن اندازه بگذارید. شب اندازه‌گیری! هر کسی یک قدری دارد. یعنی تمام افراد بشر، یک اندازه‌ای برای آن‌ها در نظر گرفته شده. اندازۀ در رزق، اندازۀ در عمر، اندازۀ در خوشبختی، اندازۀ در صحت و سلامتی، اندازۀ در پیشرفت‌های روحی و عمده‌ترین آن، اندازۀ در سعادت و عافیت است.

در شب قدر چه می‌شود؟ در شب قدر، این اندازه‌ها، این لباس‌هایی که به اندازۀ شما، برای شما دوخته‌اند، این‌ها به شما تحویل داده می‌شود. از باب مقدمه، یک بحث علمی برای شما کنم، ولی من بحث‌های علمی خیلی عمیقی که در کتب فلاسفه هست، گاهی ساده عرض می‌کنم، بعضی فکر می‌کنند مطلب ساده است. اما نه، مطلب خیلی عمیق است، ولی یک هنری برای یک گوینده یا یک مدرس، که باید وجود داشته باشد این است که حرف مطلب علمی را بتواند ساده بیان کند. ولو فرهنگ ما، امروز این را نمی‌پذیرد. اگر شما پای منبری بنشینید یا یک کتابی بخوانید که از آن چیزی نفهمید. می‌گویید: کتاب خیلی در سطح بالاست یا این سخنرانی در سطح بالا بود، دلیلش هم این بود که شما نفهمیدید. ولی اگر یک مطالبی گفته شود که خیلی ساده باشد و مفید هم باشد، می‌گویید: مطالب پیش پا افتاده است. 

ما با یک عده افراد نادان، اطراف حتی خودمان، روبرو هستیم که گاهی به خود من می‌گویند که حرف‌های تو، خیلی علمی نیست. من هم از این حرف، بدم نمی‌آید. چون همان‌ چیزهایی را که بلد هستیم می‌گوییم، من وقتی منبر می‌آیم یک چند لحظه هم شده، یک ارتباط روحی با آن کسی که باید به ما حرف تعلیم دهد و طوطی سخنم داشته‌اند، آنچه استاد ازل گفت بگو، می‌گویم. با خدا و اولیائش برقرار می‌کنم می‌گویم: خدایا، یا حسین ابن علی ـ یعنی بیشتر به سیدالشهداء متوسل می‌شوم ـ آنچه که این مردم برایشان مفید است به زبان من جاری کن و شما اکثراً دوستانی هستید که مکرر پای حرف‌های من نشستید و مکرر این مطلب را اکثر شما به من گفتید که این حرف‌ها را تو دیشب، برای من می‌زدی. مثلاً چند نفر می‌آیند می‌ گویند: دقیقاً این حرف‌ها را تو برای ما می‌زدی. من می‌گویم: نه من نظر خاصی نداشتم چون خدای تعالی واقعاً اینطور است، هنوز ما در شروع مکتب هستیم، یعنی طفل ابجد خوان این مکتب هستیم و الا ائمۀ اطهار (علیهم السلام) راهی، بعضی از اولیاء خدا که غیر از ائمه بودند این‌ها وقتی حرف می‌زدند مثل اینکه یک نفر مستمع دارند و آن این آقا است، یک نفر مستمع دارند این است و حتی اگر زبان‌های مختلف را این‌ها بلد بودند، عجیب است! این را نمی‌خواهم شرح دهم، یک نمونه‌هایی دارد.

مثلاً فرض کنید به زبان فارسی، عربی، انگلیسی، ترکی، زبان‌های مختلف، افراد مختلف نشسته‌اند، به زبان‌های خود آن‌ها به گوش آن‌ها صدا می‌رسد و نمونۀ بسیار روشن آن، که إن‌شاءالله همۀ ما استماع خواهیم کرد سخنرانی حضرت بقیة الله در وقت ظهور است. عربی صحبت می‌کند، زبان اولی حجة ابن الحسن عربی است. یعنی در خانۀ کعبه، وقتی پشت به خانۀ کعبه می‌دهد می‌فرماید: «الا یا أهل العالم أنا امامکم المنتظر» ای اهل عالم، من آن امامی هستم که انتظار آن را داشتید، این کلمه عربی است، انگلیسی زبان‌ها به انگلیسی می‌شنوند، فارسی زبان‌ها به فارسی می‌شنوند، ترک‌ها به ترکی می‌شنوند، فرانسوی‌ها به فرانسه می‌شنوند و این از صنع پروردگار است. این را بدانید که او در حد أعلای آن است و حد خیلی ضعیف آن هم این است که انسان وقتی حرفی می‌زند به درد همین جمعیتی که پای صحبت‌هایشان نشستند می‌خورد و این‌ها استفاده کنند و لذا این مطلب را به عنوان یک جملۀ معترضه در یک پرانتز عرض کردم.

می‌خواستم این را عرض کنم که یک مطلب علمی بسیار عمیق که دانشمندان و فلاسفه، در آن بحث‌هایی دارند ولی خیلی من می‌خواهم ساده برایتان عرض کنم و آن این است که: یک قضایی داریم و یک قدری. قضا و قدر! زیاد هم شنیدید و همه هم در مسئلۀ قضا و قدر اشتباه می‌کنند. یعنی این که می‌گویم همه، یعنی من، کتاب زیاد مطالعه کردم و تتبّع هم زیاد دارم. اینجایی که نشستم یادم نمی‌آید که این مطلب را با این خصوصیات و با همین دقتی که الآن می‌خواهم برای شما عرض کنم، در کتابی دیده باشم. نتوانستم قضا و قدر را درست ترجمه کنم و شاید در اذهان شما هم، قضا و قدر یک مفهوم خاصی داشته باشد و از شما هم اگر بپرسند قضا و قدر الهی چه است؟ می‌گویید: اینکه هر چه خدا بخواهد همان کار را می‌کند. این است دیگر. قضا غیر از قدر است و قدر غیر از قضا است و هر چه خدا می‌خواهد همان کار را می‌کند، نیست و قضا و قدر، این برداشتی که ما اکثریت از آن داریم نیست، این فکری که از قضا و قدر در مغزهای ما پیدا شده، یک فکر شیطانی نفسانی عجیبی است که من باز باید در پرانتز دیگر، این مطلب را عرض کنم و آن این است که ما همیشه، عادت کردیم و بلکه نفس ما، شیطان ما، به ما می‌گوید که هر وقت کار بدی کردی، یکی را پیدا کن و به گردن او بیانداز. من زیاد این بحث را می‌گویم.

مثلاً فرض کنید توفیق نماز شب خواندن پیدا نکردم، خدا به من توفیق نداد به گردن خدا می‌اندازیم. زیات امام رضا نیامده به گردن امام رضا که حضرت رضا ما را نخواسته، خودش تنبلی کرده نیامده، حضرت می‌گوید: نخواسته مثل اینکه یکی آن دفعه آمده بود، حضرت او را خواسته بودند. یا مثلاً فرض کنید که هیچ وقت نشده در تلویزیون یا مثلاً یک دادگاهی، یک نفر که می‌آید و بد هست و اقرار به بدی می‌کند، بگوید: من هم یک عده را خراب کردم، غالباً می‌گویند: رفیق بد ما را خراب کرد، آن رفیق بدی که همۀ این‌ها را خراب کرده آن معلوم نیست کجاست؟ و حال اینکه خودش از کسانی بوده که دیگران را خراب کرده، هیچ وقت حاضر نیست بگوید حتی من خودم، خودم را خراب کردم. این یک مسئله‌ای است یکی از چیزهایی که در وجود ما اکثراً هست این است که ما می‌خواهیم به خدا کارهایمان را نسبت دهیم. گناه کردیم؟ بد شدیم، بی‌سعادت شدیم، شقی شدیم، می‌گوییم: قضا و قدر الهی! با همین تعبیر می‌گوییم. قضا و قدر الهی! حکم کرده که ما بدبخت باشیم و این از القائات استعمار در طول زمان بوده.

یک وقتی و یک زمانی، یعنی بعد از انقلاب خلافت بنی‌امیه و به وجود آمدن خلافت بنی العباس، بنی العباس از خلافت بنی امیه و عمر کوتاه خلافت آن‌ها، یک تجربه‌ای پیدا کردند و آن این بود که مردم مسلمان را نمی‌شود از دین به طور کلی جدایشان کرد. مردمی که با یک اخلاقی آمده‌اند مسلمان شده‌اند، نمی‌شود کلام یزید ابن معاویه را به آن‌ها تحمیل کرد که «لَعِبَتْ‏ هَاشِمٌ‏ بِالْمُلْكِ‏ فَلَا / خَبَرٌ جَاءَ وَ لَا وَحْيٌ نَزَلَ»[2] آخر یزید دیگر کم‌کم داشت منکر می‌شد، می‌گفت: بنی‌هاشم با ملک بازی کردند وحی‌ای نبود، خدایی نبود، دینی نبود، فقط یک سلطنتی بود و آن هم به دست ما رسیده. مردم وقتی این وضع را دیدند قیام‌های مختلف کردند، خروج‌های متعدد از آن‌ها به وجود آمد، تا اینکه بنی‌امیه را سرنگون کردند.

بنی‌العباس احساس کردند، نه! مردم خوراک اعتقادی می‌خواهند، خوراک علمی می‌خواهند، خوراک عرفانی می‌خواهند. این مردم را نمی‌شود بدون تغذیۀ دینی بالأخره و معارف دینی، نمی‌شود نگه داشت. لذا این‌ها رفتند. شما در تاریخ نگاه کنید تمام کتب تاریخ، اعم از تواریخ خیلی صحیح و بلند یا تواریخ معمولی و سطحی، نوشته‌اند که در زمان شروع به خلافت خلفای عباسی، این‌ها برای احکام مردم شروع کردند. چون اگر مردم را آزاد می‌گذاشتند می‌رفتند کنار خانۀ اهلبیت عصمت و امام صادق (علیه الصلوة و السلام)، به آن‌ها ایمان می‌آوردند و به آن‌ها رأی برای خلافت‌شان می‌دادند. آن‌ها را باصطلاح روی کار می‌آوردند. باید در خانۀ آن‌ها بسته شود و تغذیۀ علمی و دینی هم مردم شوند. چه کار کنند؟

ابوحنیفه و محمد ابن ادریس شافعی و احمد ابن حنبل و مالک ابن انس، چهار مجتهد در مقابل امام صادق و موسی ابن جعفر (علیهما السلام) گذاشتند. این چهار نفر بهتر از آن دوتا هستند و تمام قدرت خلفای عباسی هم و خلافت عباسیه هم، پشتیبان این عمل بود. یعنی حتی تا اینجا، همان مدتی که رفت و آمد با امام صادق (علیه السلام) آزاد بود هر کس به درس امام صادق می‌رفت، یک پولی از او می‌گرفتند، یعنی یک دینار باید مالیات دهد و هر کس به درس ابوحنیفه می‌رفت، یک دینار به او می‌دادند. از این بهتر دیگر نمی‌شود تبلیغ کرد. بعضی از خواص یک دینار ابوحنیفه را می‌گرفتند می‌رفتند، چون پول نداشتند در مقابل رفتن جریمۀ درس امام صادق می‌دادند. تبلیغات از همه طرف بود، قدرت پشتوانه، زندان و شکنجه برای کسانی که به درس امام صادق و پیروان اهلبیت، وجود داشت. حتی سادات و ذرارۀ زهرا که باصطلاح فطرتاً و انتصاباً طرفدار دین جدشان و مذهب تشیع بودند، خلفای عباسی، هر یکی کافی بود که ریشۀ بنی‌هاشم را بکنند. که هارون الرشید معروف نیست به سادات کشی، ولی وقتی قضیۀ حمید ابن قحطبه که در یک شب، شصت نفر از سادات را به امر هارون الرشید، در همین طوس کشد و در چاه ریخت، بعد راوی سخن، راوی قضیه می‌گوید: اکثر شب‌ها هارون الرشید برنامه‌اش همین بود، نه به وسیلۀ حمید ابن قحطبه، به وسائل مختلف بود و متوکل عباسی و منصور دوانیقی و آن‌ها که دیگر اصلاً بیداد کرده بودند. ساختمان‌های زیادی در بغداد اعم از مساجد و زندان‌ها ساختند، که در دیوارهای او و در پایه‌های آن مساجد آن ساختمان، سادات را زنده زنده قرار می‌دادند و از بین می‌بردند. یک چنین تبلیغاتی، علیه مذهب تشیع و حقیقت اسلام و اسلام ناب، از آن طرف، آن‌ها را ترویج می‌کردند. ابوحنیفه هر کجا، هر چه می‌نوشت قبول می‌شد. امام صادق را شبانه در منزل ریختند، بدون اینکه بگذارند عبا و عمامه بپوشد، به طرف دربار و دستگاه خلافت می‌کشاندند.

این چهار نفر، فقیه معرفی شدند، شاید در هر کجا این چنین وضعی پیش بیاید، انسان می‌گوید: ما که مریض نیستیم از امام صادق پیروی کنیم، از همان عالمی که قدرت هم با او موافق است و اگر پول هم به او دادیم، یک جایی حساب می‌شود، اگر هر برنامه‌ای برای آن داشته باشیم بالأخره مزاحمتی ندارد با همین ارتباط برقرار می‌کنیم. لذا در دامن ابوحنیفه و شافعی و مالکی و حنبلی رفتند.

برای معارف مردم چه کردند؟ مردم اهل معنویت هستند. به خدا قسم، اگر مردم دنیا را، نه مردم مسلمان را، مردم دنیا را اگر شیطان و تبلیغات مادی جهان، راحت بگذارد، تمام آن‌ها به طرف معنویات و کمالات حرکت می‌کنند، تمام آن‌ها! متأسفانه موانع زیاد، شیطان فعال، نمی‌گذارد که انسان واقعاً، انسان شود. نمی‌گذارد انسان، هوای نفسش را زیر پا بگذارد، ولی در عین حال جمع زیادی هستند که اهل تذکیۀ نفس هستند، در جستجوی کمالات هستند، کمالات روحی برای آن‌ها، مثل همانطوری که طفل به پستان مادر علاقمند است، همانطور آن‌ها به این کمالات علاقمند هستند. برای این جهت مردم چه کنیم؟ ابوحنیفۀ مکب بر دنیایی که هر چه بیشتر خلیفه به او پول می‌دهد، او بهتر رقاصی می‌کند. این شخص که معلوم است معنویتی در کارش نیست، ریاست طلب! جاه طلب! خونخوار! یک آدم قسی القلب، اینکه معلوم است معنویتی ندارد، معنویت را از چه کسی یاد بگیرد؟ احکام را ما از او یاد گرفتیم.

یک عده‌ای درست کردند. به خدا قسم در تاریخ نگاه کنید، عجیب است! رفتند به تمام دنیا مراجعه کردند، بهترین جا را، یونان را دیدند. یونان از زمان قدیم، شاید از قبل از میلاد مسیح، مرکز علم و دانش بشری بوده، این را هم به شما بگویم که یک علوم بشری هست و یک علوم الهی هست. شناخت حقایق اشیاء ـ شاید این گونه تعریفی را باز کمتر در جایی دیده باشید ـ که فرق بین فلسفه و حکمت چه است؟ شناخت حقایق اشیاء با نظرات بشری، حالا بشری هر کس که باشد اسمش فلسفه است و شناخت حقایق اشیاء، از جانب پروردگار اگر الهام شد و به انسان و یا به پیغمبران وحی شد، این اسمش حکمت است.

بعضی فلسفه و حکمت را در هم می‌آمیزند. یک فردی فیلسوف است می‌گویند حکیم است. یک فردی حکیم است می‌گویند فیلسوف است. حکیم پیغمبر اکرم است، حکیم علی ابن ابیطالب است. «وَمَن يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا»[3] حکیم واقعی، علما و بزرگان دین هستند، آن‌هایی که اهل معارف هستند، به این‌ها فیلسوف نمی‌گویند. آیا پیغمبر فیلسوف بزرگی بود؟ این اهانت به پیغمبر اکرم است. اگر کسی گفت: او فیلسوف بزرگی بوده، کافر است اگر این حرف را بزند. به جهت اینکه معنای فلسفه این است که یک شناختی از حقایق اشیاء به وسیلۀ افکار بشری، منهای وحی و الهامات الهی است. ولی حکمت، به عکس است. «من أخلص لله أربعین صباحاً جرت ینابیع الحکمة»[4] می‌بینید اینجا نمی‌گویند: جرت ینابیع الفلسفه، نه اصلاً کلمه هم درست نیست.

این‌ها در خانۀ اهلبیت عصمت نرفتند که حکمت یاد بگیرند. لقمان را خدا حکمت یاد داده است. انبیاء را حکمت تعلیم داده، ائمه دارای حکمت بودند. رفتند در خانۀ سقراط و افلاطون که فلسفه را بیاورند و به جای حکمت، در کتاب دارالقطبی، این مطلب هست، من در بعضی از کتاب‌هایم یادداشت کردم که فلسفه را رفتم از یونان آوردم ترجمه کردم، یک نفر یهودی بودند البته ظاهراً مسلمان شده بودند این‌ها هم زبان یونانی و هم زبان عربی بلد بودند، آن‌ها رفتند کتب فلسفه را از یونان به زبان عربی منتقل کردند. البته آن زمان کتاب خیلی محدود بود در کتابخانه‌های یونان بود و بنا نبود که این‌ها ترجمه شود و امتیازش از دست برود. آن بزرگ آن‌ها، فیلسوف بزرگ آن زمان که اسمش را من فراموش کردم، آنجا هست. او گفت: این مطالب را بدهید ببرم ترجمه کنم که این مطالب، پا در هر مذهبی که گذاشت، آن مذهب را فاسد کرد بگذارید ببرند. چون یک دکانی است در مقابل خود آن پیغمبر، خود آن دین و این کم‌کم زمینه می‌شود، مثل اینکه سرکه را داخل عسل بریزید. وقتی درهم شد و مخلوط شد بالأخره هیچ کدام از آن‌ها به درد نمی‌خورد. این هم از نظر معرفت و عرفان و شناخت خدا و فلسفه هم می‌دانید سه بخش دارد: طبیعیات و الهیات و فلکیات که طبیعیات و فلکیات آن که امروز هیچ به درد نمی‌خورد، الهیات آن هم، که انبیاء، پیغمبر ما آمده، معصومین (علیهم السلام) آمدند برای الهیات، که این را هنوز طاغوت‌های باصطلاح دنیا، نه اینکه فکر کنید در دین شیعه و در اسلام، در هر چه از مذهب شیعه، دینی فاصله‌اش بیشتر است این مسائل فلسفی در آن‌ها بیشتر است.

ما با حکمت مخالف نیستیم، در اسم گذاری اکثریت اشتباه می کنند که آن حکمت است، این فلسفه است. حکمت آن الهاماتی است در شناخت حقایق اشیاء، که از جانب خدا است و فلسفه آن مطالبی است که افکار بشری، در شناخت معارف به وجود آورده.

اگر یک عده معتزله شدند امام معتزلی‌ها در مقابل امام صادق بود، امام اشاعره در مقابل امام صادق بود و خلاصه هر سه علمی که در اسلام آمده، همه را از بین بردند. این هم پرانتزش خیلی بزرگ شد این هم در داخل پرانتز بود.

و اما قضا و قدر! قضا و قدر آن چه که ما فکر می‌کنیم برای فلاسفه است، برای باصطلاح متصوفه است. برای صوفی‌گری است انچه که در مغز ما به صورت ظاهر به وجود آمده. ابوسعید ابوالخیر می‌گوید: همه از عاقبت می‌ترسند من از اول می‌ترسم. روز اول، خدا دربارۀ من چه نوشته؟ چون هر چه نوشته باشد همان خواهد شد، بدون کم و زیاد. شمر را نوشته که شمر باشد و امام حسین را نوشته که امام حسین باشد. خدا را هم یک خدای ظالم بی‌ربط، باصطلاح کارکنی که هیچ حسابی کارش ندارد، دلش بخواهد هر کسی را بخواهد به جهنم ببرد، هر کسی را هم خواست به بهشت ببرد. این گونه معرفی کرده ولی حقیقت غیر از این است.

قضا و قدر، دو کلمه است، قضاء، قدر. قدر به معنای اندازه است، حالا من خیلی ساده می‌گویم شما فکر نکنید مطلب ساده است. قدر به معنای اندازه است، اندازۀ طبیعی عمر شما مثلاً وقتی متولد می‌شوید چقدر است؟ اگر حوادثی پیش نیاید، این بدن سالم، با این خصوصیات، در این آب و هوا، در این وضع و باصطلاح وضع بهداشت، مثلاً صد سال عمر می‌کند. درست؟ این اندازۀ آن است. مثالی که برای این جهت خیلی ساده می‌شود گفت: این است که شما می‌روید یک ماشینی می‌خرید، آن صاحب کارخانه تضمین می‌کند که این ماشین، بیست سال کار می‌کند این اندازۀ آن است، این قدر آن است، اسمش را می‌توانید قدر یا اندازه بگذارید.

همه قدرشان و تقدیرشان این است که روزی کاملی داشته باشند. «نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُم مَّعِيشَتَهُمْ».[5] همه تقدیرشان این است که به سعادت برسند، هیچ کس را خدا شقی خلق نکرده. همه تقدیرشان این است که تمام خوبی‌ها را داشته باشند این تقدیر است. پس قضا یعنی چه؟ قضا از قضاوت می‌آید، یعنی شما یک کار خوبی یا بدی کردید، خدا قضاوت کرده که شما باید در این وضع، به خاطر این کارتان باشید. دقت کردید؟ خیلی ساده است. یعنی چه؟ یعنی شما صد سال بنا است عمر کنید، قطع رحم کردید خدا گذراند، قضا یعنی گذراند، گذراند و امضاء کرد که عمر شما کوتاه شود. عمرتان کوتاه است صلۀ رحم کردید، خدا قضاوت کرد که عمر شما زیاد شود، این قضا است. پس ببینید قضا و قدر خیلی با هم فرق می‌کنند.

شما ممکن است الآن هم که ـ خدای نکرده ـ عمرتان کوتاه شده قدرتان همان صد سال است. منتهی چون این کار اشتباه را کردید، قضا آمده جلوی قدر را گرفته. مطلب خیلی ساده است و به همین سادگی، در روایات و آیات و قرآن هست و در صدها کتاب، اینکه می‌گویم صدها کتاب، مبالغه نیست. همین مطلب به این سادگی را، به قدری پیچاندند و بغرنج کردند که علمای بزرگ نمی‌توانند بفهمند. خیلی عجیب است! «الْعِلْمُ‏ نُقْطَةٌ كَثَّرَهَا الْجَاهِلُون‏»[6] علم یک جمله بیشتر نیست. جهّال زیادش می‌کنند. قضا و قدر، شما این معنایی را که عرض کردم بردارید در تمام روایات، از نظر عقل، از نظر قرآن، هر جایی که می‌بینید خیلی خوب می‌خواند با همه خوب می‌خواند.

پس تقدیرات ما، معلوم است. خدا یک تقدیراتی برای همۀ ما تعیین کرده. ببینید تقدیرات ما بدی هیچ نیست، از جانب خدا است همه خوب است. عمر به حد کافی، به حد ضروری، روزی زیاد، سلامتی هم باید باشد، سلامتی کامل، سعادت و راحتی کامل، همۀ این‌ها باید باشد اگر کاری نکنی که خدا در محکمه و دادگاه، تو را نطلبد و قضا و باصطلاح قضاوت علیه تو نکند و صالحت را به هم نزند. درست شد؟ گاهی انسان با توسلات، قضا را به هم می‌زنند. در روایات دارد که «الصدقه تدفع البلاء ولو أبرم إبراما» صدقه بلا را دفع می‌کند ولو اینکه امضاء شده باشد. دیدید اوقات وقتی پلیس‌های راهنمایی قبض را می‌نویسند می‌گوییم: آقا اشتباه شده اینجا توقف ممنوع نیست، حالا یا به خاطر ما، یا به خاطر هر چه، می‌گوید: دیگر امضاء کردم نمی‌شود. می‌گوید قبض را امضاء کردم، حالا اشتباه هم کرده باشد باید قبض را شما ببرید بپردازید. چون امضاء کردی. خدا اگر امضاء کرد این دیگر خیلی محکم است اما همین صدقه، دفع این قضاء را می‌کند ولو اینکه قطعی شده باشد امضاء شده باشد. مثلاً این از باب مثال، قضایا در این زمینه زیاد است من نمی‌خواهم وقت شما را بگیرم.

می‌گویم: شما اگر یک متتبعی باشید، صد و ده جلد کتاب بحار، که هم آیات قرآن در آن هست و هم روایات اهلبیت در آن هست، شما این معنایی که من عرض کردم بردارید در این صد و ده جلد کتاب، بگردید که شاید لااقل بیست جلد آن مربوط به این مطلب باشد، همین را می‌گوید و بس و مطلب دیگری نمی‌گوید و شما نمی‌خواهم عرض کنم که مثلاً قدر حرف‌های مرا بدانید نه، ولی این را بدانید من سال‌ها زحمت کشیدم تا این را خلاصه گیری کردم و به همین چند جمله به شما عرض کردم. شما کاری ندارد بروید به خیلی از کتاب‌ها مراجعه کنید، نمی‌گویم به علما و بزرگان، کتاب‌ها مراجعه کنید ببینید در قضا و قدر چیزی نوشته‌اند؟ اگر همینطور نوشته بودند، به همین سادگی و اینطور دلچسب و اینطور با روایات و آیات تطبیق کند، اگر به اشتباه هم هر یک از آقایان، شما به هر حال همۀ شما اهل تتبع و تفکر نباشید، عدۀ زیادی از شما اینطور هستید با همه چیز تطبیق می‌کند و هیچ جبری هم لازم ندارید.

این جمله همین را می‌گوید: «وَمَا أَصَابَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ»[7] هر چه مصیبت به شما می‌رسد به خاطر خود شما است، بعد خدا می‌گوید: «قُلْ كُلًّ مِّنْ عِندِ اللّهِ»[8] ناراحتی شما از جانب خداست اما خدا بی‌جهت این کار را نکرده. شما یک کاری کردید، خدا قضائش ایجاب کرده که اینطوری باشید و باز اجمالاً شب‌های آینده إن‌شاءالله دربارۀ شب‌های قدر، عرض می‌کنم که شب‌های قدر یعنی چه؟ لیلة القدر یعنی چه؟ یعنی شبی که اندازه‌گیری‌ها تعیین می‌شود. اندازه‌گیری‌ها! چون قضا که به هم خورد باز قدر هست. شما در شب قدر… ببینید خیلی ساده، همۀ ما، من و شما و همه اهل گناه هستیم به هر حال، حالا هر کسی گناهش در حد خودش است، یک کارهای بدی کردیم کنار اسم ما، حالا این گونه تصور کنید، کنار اسم ما نوشته‌اند این گناه بد را کرده. خدای تعالی سریع الحساب است، فوراً دستور داده حساب کردم کنارش نوشتم که بله این آدم به خاطر این مشت گناهی که کرده باید از سال آینده بدبخت باشد، ده قلم مرض، نمی‌‌دانم بیست قلم ناتوانی مادی، خدمت شما عرض شود چقدر عقب افتادگی از معنویات، کنار اسم شما نوشته، به خاطر قضاوت خدا، چون این کار بد را کردید «وَيَعْفُو عَن كَثِيرٍ»[9] و از بسیاری از آن هم خدا عفو کرده، در عین حال یک مقداریش مانده، شب قدر چه کار می‌شود؟ شب قدر این قضایی که کنار اسم‌تان قضاوت شده، این را شما پاک می‌کنید، باز به همان حال خوشبختی و سعادت قبلی یا بهتر بر می‌گردد، این معنای شب قدر است.

ببینید دعاهای شب قدر… آخر ما دقت روی دعاها نمی‌کنیم. دعاهای شب قدر همۀ آن این است که: «الهی ان کنت من الأشقیاء» خدایا اگر من از بدبخت‌ها هستم. شقی یعنی بدبخت. آدمی که با زحمت زندگی‌ می‌کند. «إِنْ كُنْتُ‏ مِنَ‏ الْأَشْقِيَاءِ فَامْحُنِي»[10] ببیند مثل همان مطلبی که عرض کردم همان سادگی است. خدایا اگر کنار اسم من… این چرتی‌ها را بیدارش کنید که دیگران را چرتی نکند، فردا این گونه نباشید، فردا إن‌شاءالله بخوابید، کارهایتان را تعطیل کنید که فردا شب هر کسی چرت بزند ما اینجا آب به صورتش می‌ریزیم و از این چیزها هست پیدا کنید ما از همین جا آب به صورتش پرت کنیم، این عمل حضرت زهرا (سلام الله علیها) در شب‌های قدر بوده، حالا امشب که إن‌شاءالله شب نوزدهم نیست، از فردا شب. «إِنْ كُنْتُ‏ مِنَ‏ الْأَشْقِيَاءِ فَامْحُنِي» یعنی خدایا اگر قضاوت تو این است که من باید شقی باشم، به خدا قسم اعمال ما طوری است که همۀ ما باید شقی باشیم، بدبخت باشیم، محو کن، پاک کن. دیدید؟ آقا این امضایت را پاک کن، این قبض را پاره کن، پلیس‌ها نمی‌فهمند حاضر نیستند این کار را کنند. ولی خدای تعالی یک شب را، دو شب را تعیین کرده که خودش هم تعیین کرده که ما اینجا قبض‌هایی که جریمه نوشتیم، آن‌ها را پاره آن شب پاره می‌کنیم، به شرط اینکه تو خودت را سر وقت برسانی.

«فَامْحُنِي وَ اكْتُبْنِي مِنَ السُّعَدَاءِ» ببینید همۀ این دعاها، همین معنایی بود که به طور مختصر، خدمتتان عرض کردم و شب قدر حالا دیگر تکلیف معلوم است که انسان باید چه کند؟ ما خیلی کارها کردیم که نابسامانی برای زندگی خودمان به وجود آوردیم. خیلی کارها هم کردیم که مایۀ خوشبختی ما شده. آن‌هایی که ما این خوشبختی را امام عصر، امام عصر هم رئیس این کارها است. یعنی «تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ»[11] تمام ملائکه و روح القدس، که روح مقدس حضرت بقیة الله شاید باشد، این‌ها «مِّن كُلِّ أَمْرٍ» یعنی حسابی ندارد که حالا مربوط به روزی هم هست، مربوط به کمالات روحی است، مربوط به آن هم هست، «مِّن كُلِّ أَمْرٍ» برای تمام چیزها می‌آیند. همۀ قبض‌ها را پاره می‌کنند فقط شما باید سر وقت خودتان را برسانید. از اول غروب هست تا اذان صبح، «حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ»[12] «تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ * سَلَامٌ» این‌ها برای سلام می‌آیند، این‌ها برای سعادت می‌آیند، این‌ها برای جبران بدبختی‌ها می‌آیند و امام فرمود: بدبخت و بیچاره آن کسی است که ماه رمضان برای او بگذرد و باز هم به گناهش ادامه دهد و مورد عفو پروردگار واقع نشود و این شخص باید مأیوس از رحمت خدا باشد تا مگر روز عرفه را درک کند. یعنی باید خیلی ناامید باشد. یک کسی بیاید مثلاً سر سفرۀ رحمت و احسان، همۀ نعمت‌ها آنجا ریخته وقتی از در بیرون می‌رود می‌گویند: من چیزی نخوردم گرسنه ماندم، خیلی بدبخت هستی. کوشش کنید إن‌شاءالله در این شب‌ها، آن چه که مایۀ بدبختی شما هست، ولو احتمالاً یک گناهی احتمال دارد که این گناه باشد، ترکش کنید. کاری نکنیم که خدای تعالی بگوید اگر تو می‌خواستی اسمت را از اشقیاء محو کنی، این کارت را لااقل ادامه نمی‌دادی. ما وقتی اسمت را محو می‌کنیم که ما بدانیم تو واقعاً پشیمان هستی. باید انسان خودش را به موقع برساند.

یکی از بزرگان دیده بود که شب قدر، امام عصر تشریف آورده و نشسته، پرونده‌های یک یک از شیعیان را خدمتش می‌برند، چون هر کدام از ما، یکی دو تا، بیشتر، کمتر، ملک، موکل اعمال ما است و «وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ»[13] اعمالتان را انجام دهید علاوۀ بر اینکه خدا می‌بیند، پیغمبر می‌بیند، ائمه می‌بینند، این‌ها را در هفته‌ای دو مرتبه، ملائکه تنظیم می‌کنند خدمت امام زمان‌تان می‌برند. یکی روزهای دوشنبه و یکی هم روزهای پنجشنبه، خدمت امام زمان‌تان می‌برند. اگر شما اعمال زشتی خدای نکرده انجام داده باشید، امام زمان شما محزون می‌شود، هفته‌ای دو مرتبه دلش می‌رنجاند. اظهار محبت هم می‌کند. اگر اعمال خوبی انجام داده باشیم خوشحالش می‌کنیم، بلکه اگر هفته‌ای دو مرتبه از انسان خوشحال شد، کم‌کم به انسان نزدیک می‌شود با انسان صمیمی می‌شود با انسان انس می‌گیرد و دم مرگ هم، همین آقا تشریف می‌آورند و این را هم بدانید، یکی از چیزهایی که شاید اکثر ما ندانیم این است که خیال می‌کنیم که هر کس از دنیا برود، علی ابن ابیطالب بالینش می‌آید، نه هر کسی که در هر زمانی از دنیا برود، امام همان زمان بالای سرش می‌آید. چون طرف حساب‌شان آن است. «يَا حَارِ هَمْدَانَ مَنْ يَمُتْ يَرَنِي» یعنی در زمان خود علی ابن ابیطالب بوده، ای حارث همدانی، هر کس بمیرد مرا می‌بیند. لذا حضرت رضا (علیه الصلاة و السلام)، نیشابور تشریف می‌برد، می‌گویند: موسی ابن جعفر تشریف می‌آورد برای شطیطه و حضرت ولی عصر هم تا داخل بهشت، سر و کارمان با این آقای مهربان، بزرگوار است که جان همۀ ما به قربانش که خدا به ما از ائمه دیر داده و در غیبت داده، ولی بهترین آن را داده. حتی بالین کفار هم می‌رود. منتهی برخوردها فرق می‌کند.

برای اینکه ختام عرایضم إن‌شاءالله مسک باشد آن قضیه را که خیلی مستند است از لطف و محبت حضرت بقیة الله ارواحنا لتراب مقدمه الفده عرض می‌کنم. یک دوستی داشتیم خدا رحمتش کند از شخصیت‌های محترم تهران بود. بسیار ثروتمند ولی همه را ترک کرده بود آمده بود در مشهد ساکن شده بود، بنام حاج آقای حیدری، ما به او می‌گفتیم: آقا میرزا علی حیدری و در این نزدیک حرم، منزلی داشت. ما خیلی با او مأنوس بودیم پیرمردی بود. ایشان گفت: من در آن سفری که به سوریه رفته بودم، رفتم لبنان خدمت مرحوم سید محسن جبل عاملی رسیدم. آیت الله سید محسن جبل عاملی، یکی از علمای بسیار بزرگ، ایشان الآن هم که شما اگر زینبیه مشرف شدید، از همان دری که وارد صحن می‌شوید طرف دست راست‌تان، قبر مطهر این عالم بزرگ هست، مرحوم سید محسن جبل عاملی، آقا سید محسن امین است. حتی یک خیابان در سوریه، در شام، به نام ایشان هست به نام شارع الأمین و آنجا محل شیعیان است.

ایشان در دوران جوانی ظاهراً بوده، از طلاب بودند عشق امام زمان (علیه السلام) به سرش می‌زند، زحمات زیادی می‌کشد، در یکی از مکاشفاتش، به طوری که برای او یقینی می‌شود که اگر برود مکه، در موسم حج، خدمت آقا امام زمان خواهد رسید. ایشان هم از لبنان حرکت می‌کند می‌آید برای مکه، آن هم، آن راه‌های سابق که پیاده هم می‌آمدند. در زمانی بوده است که قبل از این سعودی‌ها ظاهراً بوده که شریف علی، حاکم مکه بوده، چون در زمان عثمانی‌ها طبعاً بوده و به عنوان حاکم، شریف علی را گذاشته بودند. شریف علی، از سادات حسنی هستند، زیدی هستند، مذهب زیدی بود و بعضی از آن‌ها هنوز هم، باقی در گوشه و کنار هستند که حالا من نمی‌خواهم اسم ببرم از نواده‌های شریف، یکی از آن این ملک فیصل عراق بود که قبل از کودتا، در عراق سلطنت می‌کرد و بعضی دیگر هنوز هستند. این‌ها از سادات هستند متنهی، مذهب درستی نداشتند. زیدی‌ها از خصوصیاتشان این است که به خلافت ابی‌بکر و عمر و عثمان قائل نیستند، شیعه هستند اما معتقد هستند که زید ابن علی ابن الحسین، امام است و دیگر امام باقر و امام صادق را قبول ندارند و کتابی هم مستند زید، به آن عمل می‌کنند و بیشتر به فتوای ابوحنیفه احکام‌شان را عمل می‌کنند و در قسمت‌های یمن، زیاد هستند اکثر یمنی‌ها زیدی هستند.

ایشان هم آن سال، در آنجا حاکم مکه بود. آقای امین، یعنی مرحوم سید محسن جبل عاملی، ایشان می‌آید در مکه می‌ماند. سال اول، هر چه تحقیق می‌کند که حتی یکی از نزدیکان ایشان می‌گفت: گفته بودند که من آن سال، اعمال حجّم را درست انجام ندادم، چون این طرف و آن طرف نگاه می‌کردم تا حضرت را پیدا کنم. تا آنکه موسم حج می‌گذرد و خدمت آقا نمی‌رسد. با خودش فکر می‌کند که من برگردم بروم به لبنان و سال دیگر بیایم، زحمت و خرجش برایم کمتر است یا اینکه همین جا بمانم؟ می‌گوید: نه، همین جا بمانم تا سال دیگر. سال دیگر هم نمی‌شود و سال سوم هم نمی‌شود و سال چهارم هم نمی‌شود، سال پنجم هم نمی‌شود، البته ایشان می‌فرمود که من یادم رفته که تا هفت سال یا تا پنج سال، چون من آنچه که نقل کردم همینطور نقل کردم. حالا یا پنج سال یا هفت سال در مکه می‌ماند و در این مدت، با شریف علی هم رفت و آمد پیدا می‌کند. طبعاً یک فرد دانشمند است حاکم مکه هم مثل شاه که نبود، مثل یک شهری است. ایشان رفت و آمدی با حاکم مکه پیدا می‌کند و مأنوس می‌شود، می‌گوید: سال پنجم یا سال هفتم بود که دیدم خیلی دلم گرفته، حج باز هم تمام می‌شود من باز یک سال دیگر اینجا بمانم، خیلی برایم مشکل است.

موسم حج تمام شد دلم گرفت، گریه‌ام گرفت و یک حال انقلاب عجیبی که نتوانستم در شهر بایستم. خدا إن‌شاءالله قسمت‌تان کند مکه بروید. شهر مکه همه کوهستانی است، یکی از این کوه‌های مکه را، رفتم بالا، سر کوه دیدم آن طرف کوه، یک چمنزار مفصلی هست که این چمنزار، خیلی منور است. خیلی دلنشین است خیلی با نشاط است. گفتم: عجب! هفت سال است ما اینجا هستیم از این چمنزار استفاده نکردیم، در وسط این چمنزار دیدم که یک خیمۀ سیاهی زده شده همینطور در این چمنزار دارم راه می‌روم و دلم هم که گرفته بود برای تفرج اینجا آمدم، آمدم کنار این خیمه دیدم که در داخل این خیمه، ده دوازده نفر، افراد بسیار نورانی، از سادات نشسته‌اند، یک آقایی هم بالای مجلس نشسته و برای این‌ها مثل اینکه دارد درس می‌گوید. من دیدم داخل خیمه، جا برای نشستن نیست، همان کنار خیمه نشستم و دارم حرف‌ها را گوش می‌دهم. ایشان مطالب مختلفی فرموده بودند، به اینجا مطلبش رسیده بود که هیچ یک از فرزندان مادر ما، زهرا از دنیا نمی‌رود مگر اینکه اگر اینکه در دین باطلی باشد او را به دین حق می‌آورند. داشتند این مطلب را می‌گفتند و دلایلی هم برای این شاگردان می‌آوردند. می‌شود إن‌شاءالله ما هم برویم إن‌شاءالله از شاگردان این آقا شویم؟ یا الله! می‌گوید: من گوش می‌دادم، داشتم حرف‌ها را گوش می‌دادم. یک وقتی شخصی با عجله خودش را به خیمه رساند، سرش را در داخل خیمه کرد، سلام عرض کرد گفت: آقا شریف محتضر است تشریف بیاورید. همین شریف حاکم مکه را می‌گفت. می‌گوید من، مرحوم سید محسن جبل العاملی می‌فرمودند: چون من با او رفیق شده بودم و ایشان این گونه نبود که محتضر باشد، لذا من زودتر کفشم را برداشته پایم کردم و گفتم: من بروم ببینم چطور شده این محتضر است؟ می‌گوید: آمدم یک مقداری راه برگشتم دیدم نه چمنزاری هست و نه خیمه‌ای، در عین حال متوجه نشدم با عجله آمدم، خودم را رساندم به آن خانۀ او، وارد خانه شدم، دیدم علمای اهل سنت دور شریف نشسته‌اند دارند تلقین می‌کنند، این هم صورتش سیاه شده، یک حال عجیبی، به حال احتضار افتاده.

می‌گوید: من همینطور که نشسته بودم، دیدم آقایی که در خیمه بود از در آمد. من چون آنجا شنیده‌ام از خود ایشان که فرموده بود، از مادر ما زهرا فهیده بودم این سید است خواستم بلند شوم، برای سادات باید احترام کرد دیدم نمی‌توانم حرکت کنم، خواستم سلام کنم دیدم نمی‌توانم سلام کنم. دیدم ایشان که وارد شد هیچ کس به او نگاه نکرد، آخر در یک اتاق اگر کسی وارد شود، همه به او نگاه می‌کنند، مثل اینکه این‌ها ندیدند، ایشان آمد بالای سر شریف نشست، سرش را برد در صورت شریف، فرمود: «یا شریف قل أَشْهَدُ أَنْ‏ لَا إِلَهَ‏ إِلَّا اللَّه» شریف چشمانش را باز کرد، یک تبسمی به صورت آقا کرد گفت: «أَشْهَدُ أَنْ‏ لَا إِلَهَ‏ إِلَّا اللَّه» «یا شریف قل أَشْهَدُ أَنَ‏ مُحَمَّداً رَسُولُ‏ اللَّه‏» شریف هم گفت، بعد گفت: «یا شریف قل أَشْهَدُ أَنَ عَلِيا حُجَّةُ اللَّه‏» شریف گفت، علمای سنی خیلی متوحش شدند، گفتند: «رفض الشریف» شریف رافضی شد، یک یک از ائمه را این آقا گفت …

[1]. مائده، آیه 10.

[2]. اللهوف علی قتلی الطفوف/ ترجمۀ فهری، النص، ص 181.

[3]. بقره، آیه 269.

[4]. مصباح الشریعة / ترجمۀ مصطفوی، متن، ص 355.

[5]. زخرف، آیه 32.

[6]. عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج 4، ص 129.

[7]. شوری، آیه 30.

[8]. نساء، آیه 78.

[9]. شوری، آیه 30.

[10]. زاد المعاد ـ مفتاح الجنان، ص 129.

[11]. قدر، آیه 4.

[12]. قدر، آیه 5.

[13]. توبه، آیه 105.

ایمان به غیب و شهود ۲۵ رمضان ۱۴۱۴

«أعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمن الرحیم الحمد الله رب العالمين و الصلاة و السلام علي اشرف الانبياء و المرسلين سيدنا و نبينا ابی القاسم محمد و علي آله الطيبين الطاهرين لا سيما علي سيدنا و مولانا الحجة بن الحسن رُوحي و أرواح العالمين لتراب مقدمه الفداء و اللعنة الدائمة علي أعدائهم أجمعين من الآن إلي قيام يوم الدين

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ‏»[1]

دو سه شبي كه در مسجد درباره اين آيه صحبت كرديم، مطالبي عرض شد كه براي عموم بود. مطالبي كه مربوط به خواص و دوستان خود ما هست باقي ماند. در آن شب‌ها خلاصه مطالبي را كه عرض كرديم اين بود كه اهميت و ارزش مؤمنين به غيب بيشتر از كساني است كه ايمان به شهود پيدا مي‌كنند، يعني آن‌هايي كه مي‌بينند و ايمان پيدا مي‌كنند، ايمان آن‌ها از راه ديدن به وجود آمده است، از راه شنيدن به وجود آمده است. ديدن كه از طريق چشم باشد ايمان مستقر نمي‌شود، يعني اگر شما از طريق چشم به يك چيزي ايمان آورديد، اين ايمان مستقري نيست، يا هم‌چنين از طريق شنيدن، اما ايماني كه از طريق فكر و عقل به دست مي‌آيد، آن ايمان خواهي نخواهي ايمان مستقري خواهد شد، يعني چون با عقل به دست آمده است از اين نظر عميق است. يكي از چيزهايي كه از اجزاي ايمان است و اهميت دارد و بسيار مهم است، ايمان به امام است. فكر و عقل خود را بايد به كار بيندازيد، ايمان به امام كه از مهم‌ترين مسائل اعتقادي است پيدا كنيد، زيرا اگر ايمان به امام داشتيد بقيه كارها تنظيم مي‌شود،.خدا را از طريق امام بايد شناخت، معاد را كه مبدأ و معاد از مهم‌ترين چيزها است بايد از طريق امام شناخت. امامت خودِ پيغمبر اكرم هم اهميت‌ زيادتري دارد تا نبوت ايشان، چون او امام رحمت است. امام يعني جلودار، پيشوا، راهنما. امام يعني كسي كه در همه كارها راهنماي فكر و عمل و اعتقاد انسان است. حالا اين شخص به عنوان پيغمبر آمده باشد يا به عنوان وصي پيغمبر. مي‌بينيد كه حضرت ابراهيم كه خداي تعالي در وصف ايشان مي‌فرمايد: «وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي‏ قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمينَ‏»[2] ببينيد اين‌جا حضرت ابراهيم با اينكه پيغمبر بوده است، خدا مي‌فرمايد: من تو را امام قرار دادم. امام به معناي اصطلاحي كه ما فكر مي‌كنيم نيست، به معناي رهبر، راهنما است. از امام جماعت گرفته تا امام جمعه و بعد هم ائمه پيشوايان مرجعيت و بعد مي‌رسد به امام معصوم، بعد هم به پيغمبران،‌ اين‌ها همه امام هستند. يك وصف كلي براي همه هست و آن كلمه امامت است. شما بايد امام را بشناسيد كه اگر امام را شناختيد، پيغمبر را هم شناخته‌ايد. امام يعني كسي كه رهبري مردم دنيا را براي رسيدن به حقايق و معارف دين كه از جانب خدا آمده عهده‌دار است، اين را امام مي‌گويند. بنابراين اگر ما گفتيم بحث امامت، بحث از صفات پيغمبر اكرم هم هست. پس اگر ائمه (عليهم السلام) كه شامل خود رسول اكرم هم مي‌شود شناخته شدند، خدا را به وسيله اين‌ها مي‌شناسيم، معاد را هم به وسيله اين‌ها مي‌شناسيم و خود آن‌ها را هم بايد به وسيله خود آن‌ها بشناسيم و روي اين تقسيم يك خداشناسي داريم، يك امام‌شناسي و يكي هم معادشناسي. اين سه چيز از اصول اعتقاد ما است، يعني اگر تا به حال شنيده بوديد اصول دين پنج تا است، ما عرض مي‌كنيم كه اصول دين به اين معنا سه تا است. خداشناسي، امام‌شناسي و معادشناسي.

خداشناسي را از امام بايد ياد بگيريم. فرق پيغمبر و وصي پيغمبر در اين است كه پيغمبر حقايق و معارف را از جانب خدا دريافت مي‌كند و مستقيم از خداي تعالي مي‌گيرد و وصي پيغمبر آنچه را كه پيغمبر از خدا گرفته است و خود او فرصت نكرده است كه آن حقايق را در بين مردم تقسيم و پخش كند، امام و وصي پيغمبر پخش مي‌كند. لذا فرق بين وصي پيغمبر و پيغمبر در هيچ چيز نيست جز در همين موضوع. او دريافت‌كننده است، اين پخش‌كننده، او دريافت‌كننده است، اين ناشر. در همين روايت سلمان و ابي‌ذر اين مطلب هست كه علي بن ابيطالب فرمود: «صَارَ»[3] گرديد پيغمبر «الْمُنْذِرِ» و من شدم هادي، يعني راهنماي به آنچه به پيغمبر نازل شده است. به دليل قول ذات مقدس پروردگار كه فرمود: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ»[4] تو اي پيغمبر منذر هستي -حالا منذر در اين‌جا به معناي واسطه وحي است- و براي هر قومي يك هادي هست. براي مردمي كه در زمان اميرالمؤمنين بودند، هادي آن‌ها علي بن ابيطالب بود. بعد امام حسن، تا در زمان ما كه راهنماي ما حضرت حجةبن‌الحسن (أرواحنا لتراب مقدمه الفداء) است.

 پس بنابراين اگر ما بحث از امامت مي‌كنيم فعلاً كاري به نبوت –خوب دقت كنيد- و خلافت نداريم. بعدها بحث جدا مي‌شود كه خليفه چه كسي است و خليفه با پيغمبر چه فرقي دارد. فرق آن را عرض كردم، كه فرق آن در اين است كه پيغمبر واسطه بين خدا و خلق است و وصي پيغمبر بايد واسطه بين پيغمبر و خلق باشد. از نظر علمي روي اين حساب هيچ فرقي نبايد داشته باشند، به جهت اينكه اگر يك مختصر خليفه پيغمبر كسر داشته باشد نمي‌تواند خلافت بكند، نمي‌تواند خليفه مطلق باشد. به جهت اينكه آنچه بر پيغمبر نازل شده است اگر يك قسمت‌هاي آن را وصي پيغمبر مي‌دانست و يك قسمت‌هاي آن را نمي‌دانست، آن مقداري را كه نمي‌تواند و نمي‌داند نزول اين‌ها بي‌‌فايده مي‌شود و آمدن پيغمبر هم براي اين قسمت بي‌فايده مي‌شود و خداي تعالي كار بي‌فايده نمي‌كند. پس بايد تمام علم پيغمبر را خليفه او داشته باشد و در همين يك جزئي فرق است كه اين از خدا گرفته است و خليفه پيغمبر از پيغمبر مي‌گيرد و نبايد معتقد بود كه ممكن است حتي يك مسئله كوچك بر پيغمبر نازل نشده باشد ولي بر علي بن ابيطالب نازل شده است.

پس بنابراين اگر ما درباره امام بحث كرديم آن چيزي كه در ذهن شما هست، كه وقتي امام مي‌گوييم منظور غير پيغمبر است نه، تمام انبياء امام بودند، تمام ائمه اطهار هم امام بودند، تمام امام جماعت‌ها هم امام هستند، تمام امام جمعه‌ها هم امام هستند، حتي اگر يك كسي آدرسي را بهتر از شما بلد بود و جلو افتاد و شما را به آن آدرس رساند، او نسبت به شما امام است. پس امامت يك معناي كلي دارد كه شامل هر كسي كه انسان را از يك گمراهي نجات بدهد، ولو گمراهي در كوچه، و انسان را به مقصد برساند شامل مي‌شود. مي‌بينيد كه به همه اين‌ها امام مي‌گويند، منتها يك امام مطلقي داريم و يك امام محدود داريم. آن كه امام مطلق است همه آنچه كه بر پيغمبر نازل شده است، همه آن‌ها را مي‌داند و مردم را به آن حقايق راهنمايي مي‌كند، خود پيغمبر هم همين‌طور است. شما در همين دعاي توسل به پيغمبر مي‌گوييد: «يَا إِمَامَ الرَّحْمَةِ»[5] و حال اينكه به ائمه اطهار نمي‌گوييد يا «يَا إِمَامَ الرَّحْمَةِ» پيغمبر اكرم امام رحمت است و رحمت خدا هم شامل همه چيزها مي‌شود «وَ بِرَحْمَتِكَ الَّتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‏ءٍ»[6] هيچ چيز نيست كه ايجاد بشود و طبق رحمت الهي نباشد، يعني رحمت الهي شامل هر چيزي كه شد او حتي خلق مي‌شود و بعد بقاء او باز به رحمت خدا است. پس مي‌گوييم «وَ بِرَحْمَتِكَ الَّتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‏ءٍ» پيغمبر اكرم هم امام رحمت است، پس همه چيزهايي كه رحمت شامل آن‌ها شده است،‌ همه آن چيزها به اصطلاح، همه آنچه كه رحمت خدا شامل آن شده است همه آن‌ها را امام مطلق امامت مي‌كند، همه آن‌ها را. از يك اتم كه الكترون‌ها دور هسته آن روي يك نظم خاصي دارد مي‌چرخد، چون مشمول رحمت الهي هست، امام رحمت او را راهنمايي مي‌كند، تا برسد به كهكشان‌ها و تمام عالم وجود و تمام آنچه كه پروردگار خلق كرده است.

بنابراين پيغمبر اكرم و دوازده امامي كه وصي او هستند كه صلوات خدا بر آن‌ها باد، همه اين‌ها امام مطلق هستند، يعني امام رحمت هستند، يعني هر جايي كه رحمت پروردگار شامل آن جا يا آن چيز مي‌شود، اين‌ها بر آن چيز و آن شخص امامت دارند، اين يك امام است، اين را امام مطلق‌ مي‌گويند كه هم ولايت تكويني دارد هم ولايت تشريعي، يعني هم بر كون رهبري دارد، هم ستارگان و ماه و خورشيد و آسمان‌هاي هفت‌گانه را با اراده خود مي‌چرخاند و هم رهبري حكمي و رهبري معارفي و مسائل ديني و حقايق ديني كه از جانب خدا هست او بايد رهبري كند. پس مي‌بينيم فرقي بين پيغمبر در اين جهت و امام نيست إلّا در اينكه پيغمبر از جانب خدا مي‌گيرد ولي امام از جانب پيغمبر مي‌گيرد. اين مطلب از نظر دقت عقلي ثابت شده است و مي‌بينيم ما امام را اگر با اين خصوصيت شناختيم از طريق فكر و عقل يك استدلال بسيار محكمي است. آن كساني كه مي‌گويند خليفه پيغمبر لازم نيست علم پيغمبر را داشته باشد، اين‌ها واقعاً با اين استدلال درك صحيحي ندارند، بالأخره در هر زماني يك امام مطلقي لازم است كه در عالم باشد كه در تمام چيزها به او مراجعه بشود. در اين چند شبي كه از ماه مبارك رمضان مانده است من از زبان خود اميرالمؤمنين (عليه الصلاة و السلام) يك مقداري باز درباره امام مطالبي را مي‌خوانم و لذا مي‌بينيم اين‌جا اميرالمؤمنين در ضمن توصيف معرفت امام -كه سلمان و ابي‌ذر آمده‌اند از معرفت امام سؤال مي‌كنند- درباره پيغمبر هم حرف مي‌زند. در اين‌جا حضرت مي‌فرمايد: «يَا سَلْمَانُ وَ يَا جُنْدَبُ وَ صَارَ مُحَمَّدٌ يس وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ‏ وَ صَارَ مُحَمَّدٌ ن وَ الْقَلَمِ وَ صَارَ مُحَمَّدٌ طه ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‏ وَ صَارَ مُحَمَّدٌ صَاحِبَ الدَّلَالاتِ»[7] اين چهار جمله‌اي كه حضرت درباره پيغمبر فرموده است، با اينكه ما فكر كرديم آن‌ها فقط درباره معرفت امام سؤال كردند ولي هدف آن‌ها هم اصل امامت بوده است، مي‌فرمايد: پيغمبر يس شد. يس از اسامي پيغمبر است كه از آن اسراري است كه من معتقد هستم خداي تعالي در قرآن اين اسم را باقي گذاشته است براي اينكه امام زمان بيايد و توضيح بدهد. يك مُشت از مطالب در قرآن هست كه براي آن معاني گفتند ولي هيچكدام از آن‌ها فايده ندارد. مثلاً «كهيعص»[8] «الم»[9] «المر»[10] «المص»[11] «حم»[12] «ن»[13] و يكي هم «يس»[14]. حالا ابي‌ذر و سلمان از اين كلام چه فهميدند…، گفت: «بين المحبين سرّ ليس يفشيه قول و لا قلم»[15] بين دوستان يك اسراري است كه هيچ چيز نمي‌تواند آن را افشا كند، نه كلام، نه قلم. دو تا دوست چطور مي‌توانند آن محبت خود را روي كاغذ بياورند؟ چه كار مي‌كنند؟ كلمه قربان تو بروم كه همه به هم مي‌گويند، هر كس هم بخواهد كلاه سر ديگري بگذارد اول مي‌گويد قربان تو بروم. خدمت شما عرض شود اين كلمه كه اعتباري ندارد. تبسم و صورت باز داشتن هم اعتباري ندارد. هر كاري كه شما بخواهيد بكنيد چون يك عده كنار آن افراد منافق بودند آن را از اعتبار ساقط كردند، لذا نه قلم مي‌تواند محبت واقعي را بياورد، نه زبان مي‌تواند بيان كند. خيلي افراد بودند مثلاً فرض كنيد محبت در درجه نهايي نسبت به يك شخصي انجام دادند ولي در باطن دشمن بودند. شما فكر نكنيد مثلاً هميشه ابابكر و عمر كه خدمت پيغمبر مي‌آمدند با غضب با پيغمبر حرف مي‌زدند، نه، آنقدر دست مي‌بوسيدند، آنقدر اظهار ارادت مي‌كردند كه مسلمان‌ها باور نمي‌كردند اين‌ها با پيغمبر دشمن باشند، و لذا آن‌ها را به خلافت قبول كردند. هيچ چيز نمي‌تواند محبت را بيان كند، نه قول و نه قلم. چه كسي مي‌فهمد كه سلمان از كلمه «يس» چه چيزي فهميده است؟ از كمله «ن» چه فهميده است؟ خود پيغمبر چه فهميده است؟ ماها نمي‌توانيم بيان كنيم. بنابراين آنچه كه مربوط به زمان ظهور است كه إن‌شاءالله حضرت بقيةالله تشريف مي‌آورند و بيان مي‌كنند همين فواتح سوّر است، يعني حروفي كه در اوايل سوره‌ها واقع شده است. يكي از آن حروف «يس» است، البته من يك وقتي ديدم يك آقايي كه از محترمين هم بود -كه بعد از منبر من ايراد گرفتم گفت: حق با شما است- ايشان روي منبر مي‌گفت: پيغمبر اكرم را از اين جهت «يس» گفتند، چون سين زُبر و بينات آن –وقت شما گرفته مي‌شود، مثل اينكه فايده هم ندارد- با هم مساوي هستند. زُبر و بينات چه چيزي هستند؟ هر حرفي در حروف ابجد يك زُبر دارد و يك بينات. مثلاً الف، اين خطي كه مي‌كشيد،‌ اين خط تنها، اين زُبر آن است، در خواندن الف كه مي‌خوانيد يك (ا) است، يك (لام) است، يك (ف)، (ا)، آن (لف) بينات آن است. دقت كرديد، همين‌طور تمام حروف، باء، زُبر آن (ب) است، بينات آن الف است. جيم، (ج) زُبر آن است، (ي) و (م) بينات آن است. اين را ياد بگيريد بد نيست،‌ چون جفر و حساب ابجد، ابجد كبير و ابجد صغير در اين كتاب‌هاي بحر الغرائب و نمي‌دانم علوم غريبه و اين‌ها خيلي هست، يعني روي آن كار مي‌كنند. يك عده با اين‌ها مي‌خواهند از آينده خبر بدهند، با همين مسائل، حالا خيلي مفصل است.

هر حرفي يك زُبر دارد، يك بينات. فاء مثلاً (ف) زُبر آن است، (ا) و بعضي‌ها مي‌گويند با همزه بعدي، اين‌ها بينات آن است. حالا سين زُبر و بينات آن از نظر عدد حساب ابجد يكي هست. حالا ما مي‌ترسيم سر اين‌ حرف‌ها وقت مجلس گرفته بشود. بد نيست اطلاع داشته باشيد، چون إن‌شاءالله شما مي‌خواهيد از افرادي باشيد كه بتوانيد يك وقتي با اين‌ها حرف بزنيد. خود من يك وقتي خيلي اين‌ها را ياد گرفته بودم. بعد از اينكه زُبر و بينات را خوب فهميديد، خدمت شما عرض شود كه اين را با حساب أبجد مطابقت مي‌كند، مثلاً (الف) يك -اب- (ب) دو، جيم سه، دال چهار. مي‌رويد مي‌رسيد همين‌طور (ابجد-هوّز-حطّی-کلمن-سعفص-قرشت-ضظغ) همين‌طور حروف‌ها را از ده حرف، از يك شروع مي‌شود تا ده. از آن‌جا ده‌تا ده‌تا مثلاً ده، بيست – متوجه شديد؟-‌ سي، اين‌طوري، بعد از صد به بالا صدتا صدتا بالا مي‌رود، اين‌طوري. اين هم ياد گرفتيد؟

حالا (س) از چيزهايي است كه (س) در حساب أبجد چند است؟ شصت، (س) شصت است، (ين) آن هم شصت‌تا است، درست است؟ يعني (ي) ده‌تا، (ن) پنجاه تا، شصت تا. دقت كرديد؟ البته آن آقا مي‌گفت: پيغمبر به اين دليل ظاهر و باطن او يكي بود، صحبت مي‌كرد. ما هم پايين منبر گفتيم: آقا. گفت: بله، گفتم: خود يس اسم پيغمبر است، نه (ي) آن ندا باشد، اين‌ هم را بدانيد، گفت: به چه دليل؟ گفتم: به اين دليل كه در سوره صافات خدا مي‌فرمايذ: «سَلامٌ عَلى‏ إِلْ‏ياسينَ»[16] نمي‌گويد «إِلْ سينَ» پس «يس» مركباً اسم حضرت رسول اكرم است و معناي آن چيست؟ نمي‌دانيم. اين هم آخر كار. البته براي آن‌هايي كه اهل ذوق هستند منبر او به قدري جالب بود، خود من هم داشتم خوب گوش مي‌دادم، فقط اين اشكال اگر نبود بسيار مطلب خوبي داشت، ولي اين اشكال داشت. «ن» يعني چه؟ نمي‌دانيم. «ن وَ الْقَلَمِ» قلم را مي‌فهميم، چون هر چيزي كه از طريق نوشتن بخواهد از قلب يك كسي وارد بر فكر كسي بشود بايد به وسيله قلم انجام بشود. از خدا به خلق او هر چه بخواهد به انسان برسد به وسيله پيغمبر است، پيغمبر قلم خدا است، و اين تعبير خوب است، لذا قلم صنع و نمي‌دانم لوح محفوظ و اين‌ها، معناي همه اين‌ها خود پيغمبر است و من إن‌شاءالله به مناسبت براي شما توضيح خواهم داد.

مردم آن‌وقت‌ها نمي‌توانستند تحمل كنند كه لوح پيغمبر باشد، قلم پيغمبر باشد، لوح محفوظ پيغمبر باشد، لذا به اين اسامي مي‌گفتند كه اين‌ها براي بعد‌ي‌ها نقل كنند و بعدي‌ها در زمان ما كه نزديك به ظهور حضرت بقيةالله است و همه بايد آماده بشوند…، يك كسي از رفقا در يكي از شهرها –اين را هم داخل پرانتز عرض كنم- به من تلفن كرد، صبح روز 23، ديروز صبح، كه تشرفي براي من حاصل شد، براي شما بشارتي است،‌ ايشان نمي‌دانست كه ما برنامه‌اي داشتيم يا نه، گفت: اين مجلس مشهد، فلاني، سال‌ها ظهور را جلو انداخت. آن شب شما الحمدلله مؤثر بوده است. به هر حال چون نزديك ظهور است إن‌شاءالله بايد اين‌ها را ياد بگيريم، لذا منظور از قلم پيغمبر اكرم است «وَ صَارَ مُحَمَّدٌ طه» كه بعد هم مي‌فرمايد: «ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‏»[17] در يس خوب روشن است كه «يس * وَ الْقُرْآنِ الْحَكيمِ» يس اسم پيغمبر اكرم است «وَ الْقُرْآنِ الْحَكيمِ» يعني قسم به قرآني كه پر از حكمت است، اصلاً قرآن حكمت است، فلسفه نيست، همه آن از جانب خدا است «إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلينَ» تو از پيامبران هستي، معلوم است كه «يس» اسم پيغمبر اكرم است. در «ن وَ الْقَلَمِ» خيلي مسئله روشن نيست، ولي در «طه» باز مسئله روشن‌تر است، «طه» يعني اي پيغمبر «ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‏» ما قرآن را بر تو نازل نكرديم كه خود را به زحمت بيندازي، به ناراحتي بيندازي، در فشار قرار بدهي، بر تو قرآن را نازل كرديم كه مردم را راهنمايي كني، چون فكراً «حَريصٌ عَلَيْكُمْ»[18] اگر كوچكترين گناهي را در كسي مي‌ديد آن‌قدر حرص مي‌خورد، آن‌قدر جوش مي‌زد كه اين…، نمي‌دانم شما در قافله بوديد يا قافله‌چي بوديد يا نه؟ اين شخص قافله‌چي يا مثلاً رئيس كاروان، تمام اين افراد را بايد مواظب باشد نه مريض بشوند، يكي مريض بشود چون قافله از راه مي‌افتد، از حركت مي‌افتد، براي اين خيلي سخت است. يك نفر عقب نماند، يك نفر نمي‌دانم كوتاهي نكند، حالا اين در يك امور ظاهري است، حالا يك نفر مريض شد، مي‌گويد: تو باش، تو همين‌جا اُتراق كن، بعد بيا. نهايت كار اين است كه ديگر، مسئوليت ندارد، اما پيغمبري كه خدا به او مسئوليت داده است مي‌گويد: «فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَكَ»[19] همه بايد پشت سر تو با كمال استقامت بيايند. ببينيد به اين چقدر سخت مي‌گذرد، لذا سوره هود من را پير كرد، پس ملاحظه مي‌كنيد كه اين «تَشْقي»اي كه خدا مي‌خواهد پيغمبر را يك مقداري ترمز به اصطلاح….، مي‌خواهد به ما بفهماند وإلّا پيغمبر يك ميزان حركت مي‌كرد، به ما بفهماندكه چه در دل پيغمبر اكرم مي‌گذرد اگر شما سستي كنيد، دير حركت كنيد. خدا مي‌داند يكي از نعمت‌هاي خدا بر ماها اين است كه نمي‌دانيم ظهور چه موقع است، وإلّا اگر شما بدانيد حتي مثلاً ده ماه ديگر ظهور است يك شور و غوغاي ديگري در شما خواهد بود و بدانيد هم تا تزكيه نفس نكرده باشيد حضرت شما را نمي‌پذيرد، ببينيد چه حالي پيدا مي‌كنيد، ولي شما از اين نزديك‌تر بدانيد اگر مي‌خواهيد موفق بشويد.

به من چه اثري دارد يكي از شما دير بيايد و يكي از شما زود بيايد؟ چه اثري دارد؟ مگر بقيه منبري‌ها به مستمعين نگاه مي‌كنند ببينند چه كسي دير آمده است و چه كسي زود؟ اينكه مي‌بينيد من جوش مي‌زنم يك مسئوليتي از شما در گردن خود احساس مي‌كنم كه گاهي واقعاً خود من شرمنده مي‌شوم، خجالت مي‌كشم كه چرا اعتراض مي‌كنم، مي‌گويم فلاني چرا به قرآن آقاي معلم نرسيدي؟ وگرنه هر كس هر وقت مي‌خواهد بيايد، چرا من خود را بد بكنم؟ شما فكر مي‌كنيد…، خدا مي‌داند من شب بيست و يكم يك حالتي پيدا كردم، فرداي آن تقريباً نيمه مريض بودم، شب بيست و سوم سر شب فكر مي‌كردم اصلاً من نتوانم امشب…، يك دكتري هم منزل ما بود گفتم:‌ اين گوش من اصلاً به كلي گرفته است، گفت:‌ اين براي اعصاب است و شما داد زديد اين‌طوري شده است، با اين حساب بايد شما احتياط كنيد. صبح روز بعد به آن آقا گفتم: آقا در داروهاي خود بنويس كه داروهاي شفابخش گوش و اعصاب داد زدن است، ما ديشب خيلي بيشتر داد زديم و الحمدلله..، .به ياد دارم كه در همان وقت شور و نشاطي كه الحمدلله بود اصلاً از ياد بردم، بعد ديدم نه، گوش‌هاي من خوب شده است. باور كنيد انسان يك مسئوليتي احساس مي‌كند وإلّا كدام‌يك از شما…، مي‌دانيد كه من مجبور نيستم هيچ برنامه‌اي داشته باشم، هيچ، هيچ، نه اين سروصداها و نه اين داد و فريادها…، خيلي‌ها مثل من هستند، شايد از من هم بهتر كه قطعاً بهتر هستند يك نمازي مسجد مي‌آيند و خانه مي‌روند و استراحت مي‌كنند و شما اكثر آن‌ها را مي‌شناسيد اما به گردن من مسئوليتي گذاشته است، شما هم براي رضاي خدا بياييد و اين مسئوليت من را احساس كنيد و به من كمك بكنيد. اين كاري ندارد شما يك ربع زودتر از خانه حركت كنيد، نگذاريد من اين‌جا بنشينم آقا فلاني دير آمده است، حرص مي‌خورم، ناراحت مي‌شوم. نه اينكه چرا گوش به حرف من نداديد، نه، شما هر جا كه ديديد من به نفع شخصي خود يك چيزي گفتم اصلاً هيچ گوش نكنيد به آقاي فاني مي‌گوييم چون ايشان در منافع خود حرف‌هاي ما را خيلي بايد گوش بدهند، هيچ گوش ندهيد،‌ اگر ديديد من ناراحت شدم ولي إن‌شاءالله در مي‌گويم ده ماه ديگر اگر مثلاً بنا باشد حضرت تشريف بياورند، آن كسي كه مي‌گويد من هنوز مرحله اول هستم ببينيد اين چه جوشي مي‌زند، مگر اينكه خدايي نكرده ايمان نداشته باشد وإلّا نمي‌توانيد طاقت بياوريد. آن كسي كه مي‌گويد من هنوز هفت مرحله ديگر بايد بروم، بر فرض ده ماه ديگر باشد، راه چندساله را يك‌ شبه برويد. ده ماه ديگر اگر الآن كسي جلوي من بگويد كه آقا ده ماه ديگر مي‌آيد من عصباني مي‌شوم، از آن زودتر، از آن زودتر، از آن زودتر، پس چرا جوش نمي‌زنيم؟ ببخشيد، در واقع آن براي بي‌رگي ما است. در كارهاي خود جدي باشيد.

 «طه * ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‏» ببينيد چقدر پيغمبر اكرم ناراحت مي‌شد كه خدا مي‌گويد: ما اين قرآن را بر تو نازل نكرديم كه تو اين‌قدر خود را به زحمت بياندازي. «تَشقْي» ولي چه مي‌شود كرد‌؟ واقعاً هيچ كاري نمي‌شود كرد،‌ الآن زبان حالي ممكن است باشد، تو چرا…، يك كسي رسماً در كانون آمد، من وقت نداشتم، مي‌ديد دارم خجالت مي‌كشم، براي خود اسباب دردسر درست كردي، چي گفتي اين استادبازي را، آن‌ها را رها كن، بروند. گفتم: من يك حقيقتي را گفتم. ما ديديم اين مطلب اصلاً نمي‌شود. حالا اين يك سرسوزني است از درياها مسئوليتي كه پيغمبر اكرم داشت. او مي‌خواست دنيا را…، اين كاري كه بعد از ظهور انجام مي‌شود، پيغمبر موظف بود در زمان حيات خود انجام بدهد، در آن وقت انجام بدهد، منتها ديگر خدا عادل است مي‌بيند نمي‌شود، لذا پيغمبر اكرم عُذر داشت. اميرالمؤمنين مي‌خواست. باز عذر دارد نمي‌شود. امام حسن مي‌خواست انجام داد،‌ همين‌طور يكي يكي از ائمه تا به امام عصر (ارواحنا الفداء) رسيده است، اين هم خدا باز عذر او را پذيرفته است كه تو در غيبت مخفي باشي تا مردم آماده بشوند بعد بيا و كار را تمام كن.

فرمود: «وَ صَارَ مُحَمَّدٌ صَاحِبَ الدَّلَالاتِ» او صاحب دلالات و راهنمايي‌ها شد، دليل‌ها شد. دليل به معناي به اصطلاح راهنما است. حضرت چهار چيز را به پيغمبر اكرم نسبت داد: پيغمبر صاحب دلالات است، «طه ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‏» است، «ن وَ الْقَلَمِ» است، و «يس وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ‏» است. مي‌بينيد چهار چيز را به پيغمبر اكرم نسبت مي‌دهد، بعد مي‌فرمايد: «وَ صِرْتُ أَنَا صَاحِبَ الْمُعْجِزَاتِ وَ الْآيَاتِ» من صاحب معجزات شدم، صاحب معجزات و نشانه‌ها. آن‌قدري كه مردم از اميرالمؤمنين معجزه ديدند از خود پيغمبر اكرم نديدند. اميرالمؤمنين (عليه الصلاة‌ و السلام) روز خيبر وقتي درِ خيبر را جدا مي‌كند و آن عمل را انجام مي‌دهد، پيغمبر اكرم با بعضي از اصحاب ايستاده است، آن‌ها تعجب مي‌كنند، حضرت مي‌فرمايد: به پاهاي علي نگاه كنيد. وقتي به پاهاي علي بن ابيطالب نگاه مي‌كنند مي‌بينند پاهاي او هم معلق است، چون تمام فشار روي پا مي‌آيد ديگر، حضرت فرمود: پاهاي علي روي بال جبرائيل است. معجزاتي كه از علي بن ابيطالب ديدند -مي‌توانيد حالا آنچه كه در ذهنيت خود شما هست حساب كنيد- آنقدر معجزه از پيغمبر اكرم نديدند. معجزات زياد، چرا؟ به جهتي كه وضع پيغمبر با آوردن قرآن تثبيت شده بود اما وضع علي بن ابيطالب تثبيت نشده بود. بعد فرمود: «وَ صَارَ مُحَمَّدٌ خَاتَمَ النَّبِيِّينَ» پيغمبر اكرم خاتم پيغمبران شد. خاتم يعني پايان‌دهنده پيغمبران. اين هم كه انگشتر را عرب خاتم مي‌گويد به اين جهت است كه سابقاً شخصيت‌ها روي انگشتر خود، روي نگين انگشتر خود، اسم خود را حك مي‌كردند، وقتي نامه را مي‌خواستند پايان بدهند مُهر آن را از همان انگشتر خود مي‌زدند. لذا اين انگشتر پايان‌دهنده نامه‌ها شد، هر جايي آن را مي‌ديدند مي‌فهميدند كه اين‌جا مطلب تمام شده است. كم‌كم اسم انگشتر خاتم شد، يعني پايان‌دهنده. بعضي از اين بهايي‌ها آخر مي‌خواهند بگويند محمد پيغمبر است و خود او هم اين ادعا را كرده است، چون ما مردم بس كه ديوانه هستيم هميشه ديوانه‌ها را به عنوان رهبر انتخاب مي‌كنيم. اين اول مي‌گفت: من باب امام زمان هستم، بعد گفت: من خود امام زمان هستم، بعد كم‌كم ديد مردم هر چه او مي‌گويد گوش مي‌دهند ديگر، گفت: من پيغمبر هستم، بعد كم‌كم به همين ترتيب رفت بالا. اين‌ها مي‌خواهند بگويند وقتي گفت من پيغمبر هستم، گفتند: در قرآن آمده است كه خاتم‌النبيين پيغمبر اكرم است، نگفتند خاتم المرسلين، گفتند خاتم‌النبيين. چون هر رسولي نبي هست ولي هر نبیّی ممکن است رسول نباشد. اين‌ها در كتاب‌هاي خود برداشتند نوشتند خاتم در اين‌جا يعني انگشتر پيغمبر، مي‌دانيد هيچ معنا ندارد ولي ما عرض مي‌كنيم كه حتي به انگشتر هم كه خاتم مي‌گويند به دليل پايان‌دهنده –اين نكته‌اي هست- نامه است، از اين جهت به آن خاتم مي‌گويند، وإلّا ختم و خاتم و ختوم و همه اين‌ها به معناي پايان‌دهنده است، هيچ معناي ديگري هم ندارد و پيغمبر شد خاتم‌الأنبياء و من مي‌شوم خاتم‌الوصيين. حالا اين‌جا يك قدري حرف است مي‌گوييد: نه، خاتم‌الوصيين امام ما است، با طرفداران علي بن ابيطالب دعوا نكنيد. علي بن ابيطالب خود را همان امام زمان مي‌داند، يكي هستند، يعني از نظر نور و روح‌القدس و روحي كه در آن‌ها هست يك حركت است، جاهاي آن با هم فرق مي‌كند، مكان‌هاي آن فرق مي‌كند با اول رودخانه دوتا آب است، دو چيز است چون اين همان رودخانه است، اين همان است، اين دو تا با خود پيغمبر هم يكي هستند. لذا مي‌فرمايد: علي خاتم‌الوصيين است، وصيين پيغمبران گذشته است و امام رضا هم خاتم‌الوصيين است. يك رودخانه است، يك آب است «كُلُّنَا وَاحِدٌ»[20] «أَوَّلُنَا مُحَمَّدٌ وَ أَوْسَطُنَا مُحَمَّدٌ وَ آخِرُنَا مُحَمَّدٌ وَ كُلُّنَا مُحَمَّد» معناي اين، اين است كه ما «كُلُنا نُورٍ وَاحِدٍ» همين. بهترين مثالي كه مي‌شود زد كه هم دوتا تصور كنيد و هم يك چيز، مثال يك رودخانه است. يك رودخانه بزرگ با آب زلال دارد مي‌آيد و اول آن با آخر آن، همه آن يكي است. شما مي‌گوييد يك رودخانه است اما اين آب با آن آب دوتا است. اين آب، آب اين طرف است، آن آب، آب آن طرف است. اين آب قسمت ما شده است كه زلال… «يَعْبُدُكَ لَا يُشْرِكُ بِكَ شَيْئاً»[21] هيچ نبايد تقيّه بكنيد، اين‌قدر زلال مي‌شود اين آب، اين نور پاك، حجةبن‌الحسن كه هيچ تقيّه ندارد. ائمه ديگر مجبور بودند باطن خود را از مردمِ منافق بپوشانند، يك هاله‌اي از….، مثلاً فرض كنيد يك حجابي آن باطن آب زلالِ آن قسمت از چشم يك عده به اصطلاح محفوظ بود. اما امام عصر (أرواحنا الفداء) ديگر اين حرف‌ها را ندارد. به شما مي‌رسد مي‌گويد: اين ده تا اشكال را داري، آن‌ ده تا خوبي را هم داري، هيچ چيز جلوي او را نمي‌گيرد «يَعْبُدُكَ» همين در دعاي افتتاح مي‌خوانيد «يَعْبُدُكَ لَا يُشْرِكُ بِكَ شَيْئاً» خيلي وقت نگذرد، و بعد فرمود: «أَنَا الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ»[22] اين خيلي به درد شما مي‌خورد. من صراط مستقيم هستم، آن صراط مستقيمي كه در نماز مي‌گوييد: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمِ‏ُ»[23] خدايا ما را به صراط مستقيم هدايت كند، يعني ما را به علي بن ابيطالب هدايت كن. من صراط مستقيم هستم، يعني كار خود، اعمال خود را با علي تطبيق بدهيد. ميزان اعمال شما است، هر چيزي كه علي انجام داده است شما هم انجام داديد خوب است،‌ هر چيزي كه او انجام نداده است شما انجام بدهيد بد است. خود ما هستيم شب چهارشنبه سوري علي بن ابيطالب چه كار مي‌كرد؟ نه؟ ما هم همان كار را بكنيم، من هيچ نمي‌گويم شما يك كار ديگري بكنيد. علي بن ابيطالب بين ما باشد روز عيد نوروز چه كار مي‌كند؟  انسان خيلي ساده مي‌تواند علي را در زندگي خود بياورد و مسئله را حل بكند. مي‌شود علي بن ابيطالب شب چهارشنبه سوري آتش درست كند و از روي آن بپرد كه زرد او برود داخل آتش و سرخي آتش بيايد درون علي؟ مي‌شود بكنيد، هيچ مسئله‌اي نيست. اگر نمي‌كند، من كه توهين نكردم، اگر نمي‌كند شما هم شيعه علي هستيد… اصلاً شيعه يعني پاي خود را جاي پاي علي بگذاريد. شما هم نكنيد، به هيچ قيمتي هم نكنيد، حالا رفتيم خانه فاميل و آن‌ها شب چهارشنبه سوري درست كردند اوقات آن‌ها تلخ مي‌شود، اوقات آن‌ها را تلخ نكنيد ولي شما لااقل آن‌ها را تشويق نكنيد. اقلاً عيد نوروز را مهم‌تر از عيد فطر و عيد غدير و عيد قربان ندانيد. إن‌شاءالله روز عيد فطر دل من مي‌خواهد دوستان بيايند يك گوشه‌اي باشيم نماز عيد را با هم بخوانيم، منتها نمي‌دانم حالا كجا بايد باشيم، بهتر اين است كه زير آسمان باشد ولي اگر نشد در همين مسجد مي‌خوانيم.

«أَنَا الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ» من راه راست هستم. عقايد خود را با حضرت تطبيق بدهيد، ببينيد حضرت عبدالعظيم هر چند وقت يك دفعه مي‌آمد عقايد خود را به امام زمان خود ارائه مي‌داد، عقايد خود را ارائه بدهيد. افكار خود را ارائه بدهيد، اعمال خود را ارائه بدهيد، صراط مستقيم همين است. إن‌شاءالله وقتي به مرحله صراط مستقيم رسيديد خوب بدانيد كه دنبال چه كسي حركت مي‌كنيد. «وَ أَنَا النَّبَأُ الْعَظِيمُ» من آن خبر مهمي هستم كه خدا در قرآن مي‌فرمايد: «عَمَّ يَتَساءَلُونَ‏»[24] از چه چيز از تو سؤال مي‌كنند؟ چون خيلي از پيغمبر اكرم خيلي سؤال مي‌كردند كه…، چون خيلي دوست داشتند ببينند خليفه بعد از پيغمبر چه كسي است؟ اين را شما بدانيد هر پيغمبري كه… براي حضرت عيسي… چون در زمان حضرت عيسي كار او نگرفت، بعد وضع او خوب شد، ولي در زمان خود او كار او نگرفت، هيچ كس نيامد خلافت را غصب كند، به جهتي كه اهميت ندارد، خود او چقدر اهميت دارد كه خلافت او باشد؟ هيچ دعوايي هم سر خلافت او نبود. حضرت موسي هم همين‌طور، اكثر انبياء‌ اين‌طوري بودند، اما در زمان حضرت رسول اكرم اوايل هم كسي به فكر اين مسائل نبود، گفتند: تمام مي‌شود «جَاء الأبتَر»كسي كه قطع… خلاصه تمام‌شدني است. اواخر ديدند نه، كار گرفته است، به فكر اين افتادند كه خود او را كه نمي‌شود بگوييم ما پيغمبر هستيم، اين را قطع كرده است، من خَاتَمُ‌الأَنبياء هستم، تمام كرد، اين‌جا نمي‌شود بگوييم پس ما پيغمبر هستيم. پيغمبر، ما پيغمبر هستيم. پس جانشيني پيغمبر را بايد يك كاري كرد. لذا اواخر زياد از پيغمبر اكرم سؤال مي‌كردند كه جانشين شما چه كسي است؟ مي‌خواستند اين را بفهمند. خيال مي‌كردند اگر جانشين او را كُشتند، پيغمبر مجبور است يكي ديگر را جانشين كند، بالأخره آخر به يكي از اين‌ها مي‌رسد. لذا نَبَأ عظيم بود، خبر مهم در ميان اصحاب بود، مدام سؤال مي‌كردند، مسئله وصايت و خلافت بود كه نصيب علي بن ابيطالب (عليه الصلاة‌ و السلام) شد. «الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ» آن نبأ عظيمي كه همه مردم درباره آن اختلاف كردند «وَ لَا أَحَدٌ اخْتَلَفَ إِلَّا فِي وَلَايَتِي» درباره ولايت هيچ كس اختلاف نشد، ابوبكر را همه قبول كردند، عمر را هم همه قبول كردند، عثمان را هم همه مسلمان‌ها قبول كردند، اما علي بن ابيطالب را بعد از اينكه تازه حالا بعد از 25 سال نوبت ظاهري او شده است باز هم خوارج او را قبول نداشتند، خدمت شما عرض شود كه طلحه و زبير او را قبول نداشتند، عائشه او را قبول نداشت، اين‌ها جنگ‌هايي هم برپا كردند كه «الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ» اين من هستم. فرمود: «وَ لَا أَحَدٌ اخْتَلَفَ إِلَّا فِي وَلَايَتِي» احدي اختلاف نكرده است مگر در ولايت من. درباره احدي نشده است مگر در اختلاف من. «وَ صَارَ مُحَمَّدٌ صَاحِبَ الدَّعْوَةِ وَ صِرْتُ أَنَا صَاحِبَ السَّيْفِ» پيغمبر اكرم صاحب دعوت شد، فقط مردم را دعوت به اسلام مي‌كرد، اما آن كسي كه مزاحم‌ها را از سر راه برمي‌داشت كه مردم به دعوت بيايند..، چون يك وقت هست مثلاً شما اين‌جا دعوت هستيد، سر راه پنج تا سگ ايستاده است، نمي‌شود انسان بيايد. آن كسي كه شمشير را كشيد و اين سگ‌ها را از سر راه برداشت من بودم، بودم ديگر، وقتي كه علي با شمشير، با ذوالفقار جنگ مي‌كرد و… در دعاي ندبه هست، مي‌فرمايد: «أَحْقَاداً»[25] يك حِقدي،‌ يك ناراحتي از علي در قلب آن‌ها پيدا شد «بَدْرِيَّةً وَ خَيْبَرِيَّةً وَ حُنَيْنِيَّةً» هم در بدر علي بن ابيطالب جمعي را كُشت، هم در خيبر كُشت، هم در حنين كُشت «وَ غَيْرَهُنَّ». اين همه جنگ‌ها و غزوّات و اين‌ها كه بود همه جا علي بن ابيطالب (عليه الصلاة‌ و السلام) بود. لذا مي‌فرمايد: پيغمبر شد صاحب دعوت «وَ صِرْتُ أَنَا صَاحِبَ السَّيْفِ» من صاحب شمشير. او دعوت مي‌كرد و ما هم با شمشير راه را باز مي‌كرديم. تقريباً در يك روايتي ديدم كه اوايل خلافت پيغمبر اكرم، علي بن ابيطالب ده ساله بودند، ايشان بيرون مي‌آمدند، انسان‌هاي بزرگ بچه‌ها را در اين حمله‌ها وادار مي‌كردند سنگ بزنند، پيغمبر كه با بچه‌ها نبايد درگير بشود، حضرت امير را گاهي زير عباي خود مي‌كرد و مي‌آورد. وقتي كه بچه‌ها شلوغ مي‌كردند حضرت امير را مي‌آورد و او همه بچه‌ها را … بله، كم‌كم بچه‌ها متوجه شدند، از زير عبا نگاه مي‌كردند، مي‌ديدند اگر پاهاي اميرالمؤمنين هست فرار مي‌كردند وإلّا به پيغمبر اكرم حمله مي‌كردند. «وَ صَارَ مُحَمَّدٌ نَبِيّاً مُرْسَلًا» پيغمبر اكرم يك نبي مرسل شد «وَ صِرْتُ أَنَا صَاحِبَ أَمْرِ النَّبِيِّ» من صاحب امر پيغمبر شدم. براي امشب بس است. ما را جزء عارفين به حق و مقام امام قرار بده.

از خواب غفلت بيدار شويم/۱۴ محرّم ۱۴۱۵

«أعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمن الرحیم الحمد الله رب العالمين و الصلاة و السلام علي اشرف الانبياء و المرسلين سيدنا و نبينا ابی القاسم محمد و علي آله الطيبين الطاهرين لا سيما علي سيدنا و مولانا حجة بن الحسن رُوحي و أرواح العالمين لتراب مقدمه الفداء و اللعنة الدائمة علي أعدائهم أجمعين من الآن إلي قيام يوم الدين

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ مَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما يَهْتَدي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏»[1]

در اين آيه شريفه‌اي كه تلاوت كردم، پروردگار متعال مي‌فرمايد: اگر انسان طلب هدايت بكند به نفع خود او است و هدايت براي خود او خواهد بود. انسان‌ها در دنيا، همان‌طوري كه شايد مكرر گفته باشم يك عده در خوابِ غفلت شديدي هستند، دنبال هدايت و راهنمايي‌هاي قرآن و انبياء عظام و ائمه اطهار (عليهم الصلاة‌ و السلام) نمي‌روند. جمعي هم مُرده هستند كه هرچه درِ گوش آن‌ها مسائل حقيقي و معارف الهي و تذكرات انبياء عظام گفته مي‌شود تكاني به خود نمي‌دهند، كه خداي تعالي در قرآن مي‌فرمايد: اي پيغمبر «إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‏»[2] تو به من مُرده نمي‌تواني چيزي بشنواني. هم پيغمبر‌ها از آن‌ها مأيوس هستند، هم خداي تعالي ديگر به آن‌ها اعتنائي ندارد و هم اگر كسي بخواهد آن‌ها را هدايت كند زحمت بي‌جا كشيده است و تعفن جسد مُرده آن‌ها مردم را ناراحت هم مي‌كند. آن‌هايي كه در خواب غفلت هستند، اين‌ها هم بايد هر چه زودتر از خواب غفلت بيرون بيايند،‌ چون در دنيا انسان اگر در خواب غفلت بود قطعاً به وسيله بعضي از تذكرات، حالا يا ديدن جنازه‌اي باشد، چون در روايت دارد كه «كَفَى بِالْمَوْتِ وَاعِظاً»[3] كفايت مي‌كند انسان را مُردن از جهت وعظ و تذكر و توجه. گاهي مي‌شود يك نفر از فاميل انسان از دار دنيا مي‌رود، جمعي از فاميل را از خواب غفلت بيدار مي‌كند. گاهي مي‌شود يك مطالعه كتاب مخصوصاً شرح‌حال اولياء خدا انسان را از خواب غفلت بيدار مي‌كند. گاهي آيات قرآن كه «الَّذينَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آياتُهُ زادَتْهُمْ إيماناً»[4] تلاوت آيات قرآن را انسان را از خواب بيدار مي‌كند، ولي وقتي بيدار شد باز مي‌خوابد و بعضي از افراد در اثر بي‌توجهي به حالت يقظه و بي‌ارزش دانستن اين حالت كه گاهي براي انسان پيش مي‌آيد ممكن است آن‌چنان در خواب غفلت فرو بروند كه خواب آن‌ها منتهي به مرگ آن‌ها بشود،‌ يعني آنقدر خواب آن‌ها پشت سر هم عميق باشد تا اينكه در همان حالت غفلت روح آن‌ها بميرد، و لذا فرموده‌اند: «إِنَّ لِلَّهِ علي الناس فِي أَيَّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ»[5] يك نفحاتي هست، يك پيشامدهايي گاهي هست، براي مردم اين را بايد غنيمت بشمريد. اگر يك وقتي ديديد يك حال خوبي، يك توجهي، يك گرايشي به عبادت، به دين، به معنويات، به كمالات پيدا كرديد اين را آسان از دست ندهيد. عقب آن حركت كنيد، خود را شاداب در اين موضوع نگه داريد، مثل كسي كه در يك محل پرخطري خوابيده است،‌ حالا كه از خواب بيدار شده است دومرتبه همان‌جا نمي‌خوابد. تذكراتي كه به انسان داده مي‌شود، مثلاً ايام عاشورا مي‌آيد و مي‌گذرد شما يك حالات خوبي در اين ايام پيدا كرديد، روح شما به بركت أبي‌عبدالله‌الحسين زنده شده است، توجه شما به معنويت زياد شده است، آرزو كرديد كه جزء اصحاب حضرت سيدالشهداء مي‌بوديد و حالا چون آن‌جا نبوديد جزء ‌ياران حضرت بقيةالله باشيد، چنين تمايلاتي در قلب شما پيدا شده است،‌ اين را تازه نگه داريد،‌ به اين آساني از دست ندهيد، نگذاريد يك لالايي‌هايي از طرف دوستان شما، برنامه‌هاي شما باز كنار گوش شما گفته بشود، دومرتبه به خواب برويد. مثلاً يك قرص‌هاي آرامش‌بخش، خواب‌آور، اين‌ها را دومرتبه نخوريد، بگذاريد بيدار بمانيد. برگشتن به كسب و كاري كه انسان حرام و حلال در آن كار را نداند و محبت به دنيا و پشت هم‌اندازي‌هايي كه داريم و دروغ گفتن‌هاي به مشتري‌ها، همه اين‌ها قرص‌هاي خواب‌آوري است كه انسان وقتي كه استفاده كرد باز دومرتبه به خواب غفلت مي‌رود، مخصوصاً اگر براي انسان لذت‌بخش هم باشد. انسان چند تا دروغ گفت و تقلب كرد و مكر كرد، خداي تعالي هم او را به حال خود واگذاشت، ‌‌آن‌قدر لياقت نداشت كه خدا گوش او را بمالد، بگويد نكن و او را به حال طبيعي گذاشت،‌ اين شخص باز دومرتبه به خواب مي‌رود. اين خواب رفتن و بيدار شدن و خواب رفتن و بيدار شدن كم‌كم انسان را از حركت بازمي‌دارد، شايد هم منتهي به مرگ او بشود. خيلي از مسائل در زندگي هست كه انسان را به خواب فرو مي‌برد، عمده‌ترين و مؤثرترين چيزها در خواب غفلت انسان لالايي‌هايي است كه پدر و مادر براي انسان مي‌گويند. بچه‌ها به مدرسه رفتند، اين روزها مي‌روند كارنامه خود را مي‌گيرند، معدل را به آن‌ها مي‌دهند، بارك‌الله بچه خوب، نمره تو بيست است إن‌شاءالله يك دكتري مي‌شوي –ببينيد لالايي هست يا نه- يا يك مهندسي مي‌شوي، يك تابلويي بالاي در خانه تو زده مي‌شود، مردم مراجعه مي‌كنند، مريض‌ها مي‌آيند التماس مي‌كنند، گردن كج مي‌كنند، به تو پول مي‌دهند، بچه را تحريك مي‌كنيد. شما از بين صد تا بچه اگر سؤال بكنيد كه مي‌خواهي چه كاره بشوي؟ مي‌گويد: مي‌خواهم دكتر بشوم، چون اين خواب،‌ اين پدر و مادري كه…، يك كلمه اين پدر و مادرهاي بي‌انصاف نمي‌گويند كه إن‌شاءالله دكتر مي‌شوي خدمت به خلق مي‌كني، يك مريضي كه دارد در درد مي‌پيچد يك دارويي به او مي‌دهي و او را نجات مي‌دهي. شما فكر نكنيد اين‌هايي كه من مي‌گويم خلاف مي‌گويم، باور كنيد -چه قسمي بخورم كه باور كنيد- در بين صدتا پدر كه فرزند آن‌ها به دبيرستان رفته است يا دانشگاه رفته است، يك مورد پيدا نمي‌كنيد كه اين‌طور به بچه خود بگويند كه إن‌شاءالله مهندس شدي يك خدمتي به مردم مي‌كني، إن‌شاءالله طبيب شدي مردم را نجات مي‌دهي خدا را از خود راضي مي‌كني. مي‌گوييد: اي آقا، بچه اين حرف‌ها را نمي‌فهمد. تو كه مي‌فهمي، تو از حالا بگو و فكر نكن بچه نمي‌فهمد. اگر بچه نمي‌فهميد خداي تعالي در روزي كه فرزند تو متولد شد نمي‌گفت: اذان در گوش راست او بگو، اقامه در گوش چپ او. مي‌فهمد، او مثل ضبطه صوتي است كه ساكت، الآن اين ضبط صوت اين‌جا است و ساكت اين‌جا نشسته است، هيچ، اين چه مي‌فهمد؟ اما وقتي كه ضبط كرد آن را باز مي‌كني مي‌بيني همه مطالب را، حتي نفس كشيدن‌ها را ضبط كرده است. دليل اينكه بچه چيز مي‌فهمد اين است كه در ظرف دو سال يا دو سال و نيم يا سه سال حرف زدني كه هيچ دل نداده بود و شما هم جنبه تعليمي براي او نگرفتي، فقط با نگاه كردن اينكه شما وقتي به خانم خود گفتيد: قند را بده، او نگاه كرده است كه قند چيست، ديده است و اسم قند را ياد گرفته است، نه تنها اسم قند را بلكه صدها واژه ديگر را كه اگر شما با همه هوش و حواس و افكار خود در يك مملكتي تشريف ببريد كه زبان آن‌ها غير از زبان شما باشد، بخواهيد در همين مدت زبان آن‌ها را فقط با نگاه كردن ياد بگيريد محال است ياد بگيريد. چطور بچه نمي‌فهمد؟ آن‌چنان مي‌فهمد كه اين لالايي‌هاي شما او را در خواب عميق غفلت فرو مي‌برد كه وقتي بزرگ مي‌شود و طبيب مي‌شود و پدر او هم پيرمردي شده است و از كار افتاده است، بچه پولدار شده است، به عنوان مستخدم منزل پدر خود را در خانه قبول مي‌كند. دنبال كدام مردي بروم كه هم بازار برود و هم با زن من مَحرم باشد و هم حرف من را بيشتر گوش كند و هم دل او به من بسوزد و كارهاي خانه را بهتر از اين بكند -من اين را كه مي‌گويم ديدم كه عرض مي‌كنم- چه كسي…، اين مادر پير ما…، من كدام كلفتي را بروم پيدا كنم -حالا به اين لفظ نگويد..، گفت «عباراتنا شتّی و حسنک واحد» بالأخره همين حرف‌ها است- كه اين در خانه كمك به زن من بكند، خدمتگزار ما باشد، بالأخره مادر است، مهربان است، بامحبت است، جيره و مواجبي هم نخواسته باشد. اين لالايي‌هاي جنابعالي آن خواب را پشت سر دارد، انسان خواب هم چيزي نمي‌فهمد، دست را بلند مي‌كند محكم در صورت كناري خود مي‌زند،‌‌‌ آن بنده خدا هم حق حرف زدن ندارد. چه شده مگر؟ خواب بودم نفهميدم. پسر محترم جنابعالي خواب است. خيال مي‌كند «إِنْ هِيَ إِلاَّ حَياتُنَا الدُّنْيا نَمُوتُ وَ نَحْيا»[6] همين دنيا است، ما نقداً در دنيا راحت باشيم، هر جنايتي را حتي نسبت به پدر و مادر… كه خداي تعالي مي‌فرمايد: «فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما»[7] به اين‌ها اُف نگو، آن‌ها را احترام كن، و اين‌ها يك مدتي تو را در حال ضعف خدمت كردند، حالا خدمتگزار آن‌ها باش، باز هم از پدر پيرمرد خود توقع داري كه خدمتگزار تو باشد. بياييم اقلاً خود ما از خواب غفلت بيدار نمي‌شويم، بچه‌هاي خود را خواب نكنيم، دوستان خود را به خواب فرو نبريم، اي آقا تو كه ديگر شور آن را درآوردي، هر روز در جلسه و هر شب در جلسه و هر ساعت دنبال مسجد و خدا، بابا به دنياي خود هم برس. اين به دنياي خود رسيده است، انسان دنيا مي‌خواهد دست خدا است، آخرت مي‌خواهد دست خدا است، شما را به خدا قسم در بازار مردم مسلمان انسان درست بيشتر ارزش دارد يا انسان پولدار؟ انسان امين بيشتر ارزش دارد يا يك انساني كه امين نباشد ولي ثروت زيادي داشته باشد. انسان راستگو…، همين بازار معمولي خود ما، يك شخص راستگو بيشتر قيمت دارد يا يك شخص دروغگو؟ و آيا آن مقداري كه يك انسان درست و امين مي‌تواند موفق در كارهاي دنيايي حتي بشود، آيا اين بيشتر مي‌تواند موفق بشود يا يك نفر پولدارِ خائن؟ ديگر بازار شما است، اگر كسي خداشناس شد، كسي كه «مَنِ اهْتَدى» شد، كسي كه طلب هدايت كرد، كسي كه درست بود، كسي كه انسان بود، اين شخص هم دنياي بهتري دارد، هم آخرت او بهتر است. انسان خائن نه دنيا دارد و نه آخرت، كه خداي تعالي مي‌فرمايد و روايات هم دارد كه باطل يك جَولاني دارد، شما فكر مي‌كنيد كه اين شخص يك حقه‌اي زد و يك پول زيادي از كسي به دست آورد و كلاهي را گذاشت و ماشاءالله پولدار شده است، ولي پيامدهاي آن را اطلاع نداريد. دو سه دفعه اين شخص اين كارها را بكند خداي تعالي آبروي او را مي‌برد، بعد ديگر ارزش اجتماعي ندارد، هيچ كس به او اعتماد نمي‌كند. به هر حال «مَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما يَهْتَدي لِنَفْسِهِ» بياييم از خواب غفلت بيدار بشويم،‌ يك مقداري به خود برسيم، نگذاريم بچه‌هاي ما به خواب بروند. در خانه نشستي اينكه مي‌خواهي بگويي دانشگاه برو إن‌شاءالله ليسانس خود را بگير، دكتر بشو،‌ مهندس بشو، همه اين‌ها را مي‌خواهي بگويي، بگو براي خدا كار كن، اين كارها را براي خدا بكن، نگذار بخوابد. يك نامه‌اي يك وقتي -مثل اينكه در يكي از كتاب‌ها اين نامه را من نوشتم- يك جواني براي من نوشته بود كه پدر و مادر دائماً، اين تعبير از او بود، لالايي به من مي‌گفتند و من را خواب كردند. به قدري كه خواب من عميق شد كه وقتي طبيب شدم در خواب محض بودم و مدام به فكر همان رؤياها بودم. الآن از بچه‌هاي خود اگر سؤال كنيد، بچه‌هايي كه در اين خانواده‌هاي اين‌طوري كه من عرض مي‌كنم بزرگ شده باشند، بپرسيد: آقا مي‌خواهي چه كاره بشوي؟ دكتر. بعد چه مي‌شود؟ بعد مطب باز مي‌كنم. بعد چه مي‌شود؟ روزي اين‌قدر درآمد دارم. بعد چه مي‌شود؟ يك خانه بزرگ خوبي تهيه مي‌كنم. بعد چه مي‌شود؟ يك ماشين هم مي‌گيرم. بعد چه مي‌شود؟ ببينيد همين‌طور بعد چه مي‌شود،‌ بعد چه مي‌شود، آخر آن همين ديگر، ديگر چه بهتر از اين مي‌خواهد بشود. چه مي‌خواهد بهتر از اين باشد كه انسان خانه داشته باشد، ماشين داشته باشد، زندگي خوبي داشته باشد، مبل و صندلي و فرش و همين‌ها را ديگر داشته باشد، چه چيز از اين بهتر. چيز ديگري هست كه بهتر از اين باشد؟ خدا چه؟ بايد ببينيم، حالا خدا كه خلاصه، خدا مهربان…، آنقدر هم خداشناس هست كه… از هر كسي خداشناس‌تر، از خود خدا هم مي‌بينيد كه مي‌خواهد خدا را بهتر بشناسد، كه خداي تعالي مي‌فرمايد: «ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَريمِ‏»[8] چه چيز تو را مغرور كرده است كه خدا كريم است؟ اين افراد مي‌گويند: خدا كريم است، آن‌جا را مي‌رسد مي‌گويد خدا كريم است. هيچ كاري براي خدا نكرده است، هيچ عملي براي خدا انجام نداده است،‌ اين‌جا فقط خدا كريم است. يك مقدار در خانه بنشينيد با اين بچه‌هاي معصوم خود،‌ با اين اطفال خود، راجع به اينكه خدايي هم در كار است صحبت كنيد، نگذاريد اين‌طور خواب آن‌ها عميق بشود كه به هيچ وجه طلب هدايت هم نكنند و وقتي طلب هدايت نكردند يقيناً خدا آن‌ها را هدايت نمي‌كند «وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها»[9] كسي كه گمراه بشود… و اين‌ها گمراهي است كه اين بچه‌ها را شما داريد اين‌طور تربيت مي‌كنيد. اين‌قدري كه تو درباره… تلفن مي‌زند از اين شهر به آن شهر، از اين مملكت به آن مملكت، آقا درس‌هاي تو چطور است؟ درس بچه شما الحمدلله خيلي خوب، پيشرفت كرده است، حالا دروغ هم مي‌گويد، پيشرفت كرده است، نمي‌دانم چه شده است، الحمدلله، يك دفعه نمي‌شود بپرسند ايمان او چطور است؟ يك دفعه نمي‌پرسند ارتباط او با خدا چقدر است؟ بچه‌هاي كوچك را من نمي‌گويم، سن آن‌ها كه حالا ايجاب نمي‌كند، بزرگتر‌هايي كه خدمت شما عرض شود ريش آن‌ها هم درآمده است و همه چيز را هم مي‌فهمند، ليسانس خود را هم گرفتند، درباره او دارم من مي‌گويم، يك دفعه سؤال كنيد، در فاميل رسم كنيد كه اين چقدر ارتباط با خدا دارد. اصلاً ارتباط با خدا يعني چه؟ حالا خود ما هستيم، چطوري انسان ممكن است ارتباط با خدا داشته باشد؟ چطوري ارتباط با امام زمان داشته باشد؟ اصلاً براي ما مطرح نيست، براي ما اصلاً اين مسائل… نمي‌دانيم چه بگوييم اصلاً و اي واي بر ما، چقدر ما از خدا دور هستيم كه ارتباط جوان ما با خدا چقدر است آقا؟ يعني چه؟ منظور شما چيست؟ من گاهي سؤال مي‌كنم،‌ مي‌گويند: منظور شما چيست؟ نماز خود را مي‌خواند، مي‌گويم مرتب مي‌خواند؟ گاهي، گاهي هم… جوان است ديگر خواب او زياد است، نمي‌دانم… بله، در عالم رؤيا هست. شما هم كه دست به سر او كشيديد و خوب او را خواب كرديد.

«مَنِ اهْتَدى‏» ببينيد خدا اين‌جا مي‌فرمايد: كسي كه طلب هدايت بكند، هر كسي را خدا راه نمي‌دهد. «مَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما يَهْتَدي لِنَفْسِهِ … وَ ما كُنَّا مُعَذِّبينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً» خداي تعالي در همين آيات مي‌فرمايد: ما هيچ كس را عذاب نمي‌كنيم تا پيغمبر براي او نفرستيم. پيغمبران آمده‌اند، گفتار آن‌ها در كتاب‌ها هست، سخنان ذات اقدس متعال در قرآن شريف با اين صراحت هست «وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ»[10] خداي تعالي قرآن را خيلي سهل و آسان قرار داده است براي اينكه شما از خواب غفلت بيدار بشويد. هيچي، قرآن را كه ما نمي‌فهميم، حالا نمي‌فهميم كه هيچ، نمي‌توانيم هم بخوانيم. روايات هم كه براي علما است، توضيح المسائل چطور؟ آن هم حال ندارم. كتاب‌هاي اخلاقی ديگر چطور؟ عادت نكردم. به پول درآوردن كه خوب عادت كردي، ببينيد هر كاري را انسان اگر استفاده آن را فهميد دنبال آن مي‌رود. بعد خداي تعالي مي‌فرمايد: «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى» گناه هيچ كس به گردن هيچ كس نيست. يكي از بدبختي‌هاي ماها اين است كه براي آرامش خود گناه را به گردن ديگري مي‌اندازيم. خدا توفيق نداده است، اول خدا، خدا به ما توفيق نداده است، الحمدلله خدا به شما توفيق داده است. آقا ما و شما چه فرقي با هم مي‌كنيم؟ آخر شما…، شما چيست؟ پدر من هم يك مرد كاسبي بود، شما هم همين‌طور. تو هم دوتا چشم داري، دوتا گوش داري، دو تا خدمت شما عرض شود سوراخ بيني داري، چه بگويم؟ يك دهان داري، هر چه كه همه دارند تو هم داري ديگر، آخر توفيق چيست كه تو مي‌گويي به من نداده است. عُرضه چطور؟ غيرت چطور؟ اين‌جا ديگر ناراحت مي‌شويم. آقا چرا جسارت مي‌كني؟ به تو توفيق نداده است با اينكه عُرضه نداده است، با اينكه عقل نداده است، فرقي نمي‌كند. چطور توفيق نداده است؟ در مشهد، كنار قبر علي بن موسي الرضا، مركز نور، در مملكت اسلامي، چطور بايد توفيق پيدا كني؟ توفيق غير از اين‌ها است؟ اول مي‌اندازيم گردن خدا، خدا به من توفيق نداده است. اين‌ها را كه مي‌بينيد من مكرر به بعضي از دوستان برخورد کرده ام که وقتی به آنها می رسم و از او سوال میکنم متوجه می شوم که مدتهاست  مشهد براي زيارت نيامده است، سال‌ها است نيامده است. آقا چرا مشهد نمي‌آييد؟ علي بن موسي الرضا نطلبيده است. اي بابا تو چه كار كردي كه نطلبيده است؟‌ مگر چه كسي را طلبيده بوده است كه تو را نطلبيده است؟ تنبلي كرده است، مكبّ بر دنيا شده است گناه آن را گردن حضرت رضا (صلوات الله عليه) مي‌اندازد. تمام اين انسان‌هاي بد، كه «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى» اين‌طوري مي‌گويند، تمام اين انسان‌هاي بدي كه هستند، از آن‌ها مي‌پرسيد آقا چرا تو بد شدي؟ مي‌گويد: رفيق بد. نمي‌گويد: خود من بد بودم. شما معتادها را ببينيد، يك وقتي داخل تلويزيون مي‌آوردند، مي‌گفتند: رفيق بد ما را معتاد كرده است. آن رفيق بد را خوب است دولت پيدا كند ببينيم اين كيست كه همه را معتاد كرده است. همين خود او كه مي‌گويد: رفيق بد،‌ خود همين همان رفيق بد است كه ديگران را معتاد كرده بود. در دادگاه‌ها هيچ كس نمي‌گويد كه حق با طرف من است. همه مي‌گويند حق با ما است. اگر اين اندازه ما انصاف داشتيم… يكي از چيزهايي كه بايد حتماً شعار شما إن‌شاءالله قرار بگيرد اين است كه «أَعْدَلُ النَّاسِ»[11] مخصوصاً آن‌هايي كه در راه تزكيه نفس هستند «أَعْدَلُ النَّاسِ مَنْ رَضِيَ لِلنَّاسِ مَا يَرْضَى لِنَفْسِهِ» اگر مي‌خواهي متعادل باشي، اگر مي‌خواهي در صراط مستقيم باشي، هر كاري را مي‌خواهي نسبت به كسي بكني، اول فكر كن ببين اگر نسبت به تو اين كار را انجام مي‌دادند تو دوست داشتي يا دوست نداشتي. اگر دوست داشتي بكن، اگر دوست نداشتي براي ديگري هم نكن، همين، هر كاري. «أَعْدَلُ النَّاسِ مَنْ رَضِيَ لِلنَّاسِ مَا يَرْضَى لِنَفْسِهِ» و اگر كسي اين كار را نكند، اين فكر را نداشته باشد، اين اساساً از جاده مستقيم خارج است. گاهي بعضي‌ها مي‌گويند: چرا ما پيشرفت نمي‌كنيم؟ آقا در جاده نمي‌روي. از آن پايين داخل درّه، تو رفتي آن پايين‌ها و داخل آن سنگلاخ‌ها و خارها و اين‌ها، از آن‌جا موفق نمي‌شوي. يكي از شرايط راه و جاده مستقيم اين است كه هر چه براي ديگران مي‌خواهي براي خود هم بخواه.

يك سالي ما مشرف شده بوديم در صحراي عرفات، يك دوستي داشتيم اين در خيمه ييلاق و قشلاق مي‌كرد، هر طرف آفتاب بود مي‌رفت آن طرف مي‌نشست، حالا جاي كسي ديگر بود، باشد، تو برو آن طرف بنشين. امثال اين‌ها، حالا من نمي‌خواهم ريزه‌كاري‌ها را بگويم، زياد هست كه نفع خود را در نظر مي‌گيريم و ناراحتي طرف را، تا جايي كه ممكن است كوشش مي‌كنيم خود ما راحت باشيم، ولو همه مردم ناراحت باشند. اگر شما در صف دكان نانوايي واقع شدي، ديدي كه آن شاطر از آن طرف صدا مي‌زند: از آن پشت بيا و رفتي و يك دقيقه يك مشتري كه در صف ايستاده است، اين به خاطر رفتن تو به آن پشت ديرتر به طرف منزل رفت، تو از صراط مستقيم خارج هستي. نگو كه رفيقي گفتن، ما مدتي زحمت كشيديم با اين آقاي نانوا رفيق شديم كه تا رسيديم به ما نان بدهد. يك وقتي هست يك نان كنارگذاشته‌اي دارد به شما استثنائاً مي‌دهد حالا…، اما يك وقت هست نه، نان از داخل تنور درمي‌آورد و مي‌خواهد به همان نفر اول بدهد. شما نفر اول نيستيد، نفر دهم هستيد. رفيق شدي، نفر اول شدي از آن پشت وإلّا مردم كه نمي‌گذارند تو جلو بروي. شما از صراط مستقيم خارج شدي «أَعْدَلُ النَّاسِ مَنْ رَضِيَ» خود تو اگر آن‌جا چند دقيقه عقب مي‌افتادي به خاطر اينكه آن نانوا رفيق خود را زودتر نان مي‌داد راضي بودي؟ براي او هم راضي باش، براي ديگران هم راضي باش. اين‌ها يك مسائل ظريف است آقايان كه خيلي لازم است انسان رعايت بكند. گاهي مي‌شود يكي از جزئيات…، رفتي نان خود را هم گرفتي و آمدي خانه، خيلي هم خوشحال، اصلاً به فكر اين نيستي كه تو از جاده خارج شدي، چنين خصوصيتي پيدا شد، در يك اداره‌اي وارد شدي، همه دوستان تو بلند شدند، تو را احترام كردند، تو را كنار رئيس نشاندند،‌ رئيس هم فوراً كار تو را انجام داده است، حالا ده نفر پشت در ايستادند و ايشان كار شما را انجام مي‌دهد و حال اينكه بايد كار آن‌ها را انجام بدهد. علاوه بر اينكه رئيس اين اداره يا همان كسي كه اين كار را انجام مي‌دهد او انحراف دارد، تو هم انحراف داري. اين‌ها را خيلي دقت كنيد، ظريف است. همين‌طور من اسم خود را بگذارم كه دارم به سوي خدا مي‌روم، دارم به سوي امام زمان مي‌روم، چند تا گناه معمولي را هم نكنم، ديگر ما الحمدلله ديگر گناه هم كه نمي‌كنيم، يكي غيبت نمي‌كنيم، يكي دروغ نمي‌گوييم، يكي زنا نمي‌كنيم، يكي شراب نمي‌خوريم، همين هفت هشت تا، ديگر بيشتر از اين هم نيست، ولي يك فردي كه در صراط مستقيم مي‌خواهد هدايت بشود و حركت كند بايد خيلي ظريف باشد، به جهت اينكه اكثر شما پشت فرمان ماشين نشستيد گاهي مي‌شود نيم ميليمتر فرمان را بدون اينكه بغل دستي شما بفهمد شما طرف چپ يا طرف راست بگيريد، ببينيد سر يك كيلومتري داخل درّه مي‌افتيد يا نمي‌افتيد؟ خيلي ظريف، هيچ كس نفهمد، آهسته، خود شما هم متوجه نشويد. اين‌طوري است، كسي كه با سرعت مي‌خواهد به كمال برسد خيلي بايد كوشش كند كه در صراط مستقيم باشد. «مَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما يَهْتَدي لِنَفْسِهِ … وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏» گناه هيچ هم به گردن هيچ كس نيست. تو گناه خود را بايد به عهده بگيري و عادل باشي، عدالت داشته باشي. بگوييد تقصير من است. حضرت يونس تا داخل شكم ماهي نگفت خدا تقصير من است «إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ‏»[12] خدا او را از اين زندان بيرون نياورد. زنداني بود، حبس ابد كه تا روز قيامت بنا بود حضرت يونس در شكم ماهي باشد، صريح قرآن است ولي گفت: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ» خدايا تو منزه هستي،‌ تو تقصيري نداري، تو من را داخل شكم ماهي انداختي، در اين ظلمات تو من را انداختي، اما تقصير خود من است، حق من است. وقتي قاضي حكم زندان يك نفر را مي‌دهد تقصير قاضي نيست، تقصير خود تو هست كه آن جنايت را كردي كه قاضي مجبور بشود چنين حكمي را به تو بدهد. «إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ‏» من هستم كه بر خود ظلم كردم، تا اين جمله را گفت «فَاسْتَجَبْنا لَهُ»[13] وإلّا در آن آيه ديگر مي‌فرمايد: «فَلَوْ لا أَنَّهُ كانَ مِنَ الْمُسَبِّحينَ‏* لَلَبِثَ في‏ بَطْنِهِ»[14] اگر اين از مسبّحين نبود،‌ يعني ما را تسبيح نمي‌كرد، يعني گناه را از گردن ما پاك نمي‌كرد، يعني اگر باز هم مي‌گفت: خدايا مگر من چه كار كردم؟ داريم ديگر، ما زياد داريم، خدا مگر ما چه كار كرديم كه اين‌طور بايد باشيم، اين فقر،‌ اين فلاكت،‌ خدمت شما عرض شود، اين مريضي، مگر من چه كار كردم‌؟ نه، بگو «سُبْحانَكَ» تو پاك هستي «إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ‏ * فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ» او را از غم نجات داديم «وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ‏» اين عجيب است، مي‌گويد: همين‌طور مؤمنين را هم نجات مي‌دهيم، يعني همين‌طور، همين كاري كه يونس كرد و همين جريانات، اگر يك وقتي به يك غمي، يك مكروهي برخورد كرديد، يك ناراحتي برخورد كرديد،‌ فوراً سر خود را به سجده بگذاريد، اول فكر كنيد ببينيد چه كار كرديد، گناه خود را تشخيص بدهيد، بله فلان جا من نسبت به فلاني اذيت وارد كردم، او از من محزون شده است، من مكرر به دوستان گفتم: وقتي كار انسان پيچ مي‌آورد، بعضي‌ها هستند كه كار آن‌ها پيچ مي‌آورد، به هر كاري دست دراز مي‌كنند آن كار مثل اينكه براي آن‌ها طلسم شده است، پيچ مي‌آورد، اگر پيچ آورد از سه حال خارج نيست، يعني تجربه به ما نشان داده است كه از سه حال خارج نيست: يا مال حرامي در اموال تو هست و مخلوط شده است، اين را خارج كن يا به يك مظلومي ظلمي كردي و اين هميشه آه مي‌زند، همين‌طور از تو ناراحت است، اين هم كار تو را پيچ مي‌آورد و يا يك معصيتي را مدام انجام مي‌دهي، يعني كم‌كم عادت تو هم شده است و نمي‌فهمي كه اين گناه است، بعضي‌ها بعضي گناهان را ديگر نمي‌فهمند، غيبت مي‌كند، غيبت از گناهان كبيره است، گناه خيلي بدي هم هست. مي‌گوييم: آقا غيبت نكن، اي آقا دعا كنيد گناه ما همين باشد. خدا نكند گناه تو همين باشد، پدر تو را درمي‌آورند. گناهان ديگر تو ممكن بود همان باشد ولي اين خيلي مهم است «وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً»[15] آيات عجيبي درباره آن هست، روايات سختي هست. «الْغِيبَةُ أَشَدُّ مِنَ الزِّنَا»[16] تو اگر زنا مي‌كردي مي‌گفتي: خدا كند گناه ما همين باشد؟ بدتر از آن را انجام مي‌دهي بعد مي‌گويي همين باشد. خدا مي‌بخشد، خدا مي‌آمرزد، از اين حرف‌ها. باز شروع مي‌كند بله مي‌گفتيم… خدمت شما عرض شود كه غيبت‌ها را باز ادامه مي‌دهد. بعضي‌ها هم هستند كه با سر و گردن و اشاره غيبت مي‌كنند، كه بدتر از اصل غيبت است. مثلاً آقا فلاني چطور است؟ آقا حرف مردم را نزن غيبت مي‌شود، خود همين غيبت است، چون معلوم است كه اگر حرف او را بزنيم آن‌قدر اين گناه دارد كه تا خواستيم بگوييم اسم او چيست غيبت است، بد است، اين‌قدر بد است. يا مثلاً آقا ما را به غيبت نينداز، حالا با همه اين‌ها مي‌خواهد آن طرف را بكوبد، يا آقا فلاني چطور انساني است؟ خدا همه را هدايت كند، دعا هم دارد مي‌كند اما اين زبان از مار بدتر مي‌بينيد كه گوشت بدن آن بيچاره را قطعه قطعه مي‌كند. انسان خيال مي‌كند گناهان همين گناهان معمولي است، گاهي همين غيبت براي اشخاص عادي شده است، عادي شده است. اذيت مردم عادي شده است، تهمت زدن عادي شده است، شايعه‌سازي كه…. ما از نظر سياسي نمي‌خواهيم بگوييم شايعه‌سازي نكنيد، كاري نداريم، اصلاً شايعه‌سازي يك كار خيلي بدي است،‌ از غيبت، از دروغ، از همه چيز بدتر است. خيلي بايد مواظب باشيم كه به گناهاني عادت نكنيم تا بعد پاپيچ ما بشود و گرفتاري… آن‌وقت نمي‌فهميم كه از كجا مي‌خوريم. بنشين يك مقدار فكر كن كه چه گناهي را من انجام مي‌دهم. اگر پيدا كردي بگو «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ» و از گناه خود استغفار بكن و ديگر هم نكن، خدا گرفتاري تو را رفع مي‌كند. اگر هم آن را پيدا نكردي بدان باز هم تقصير خود تو هست، منتها حالا از گناه غافل شدي، سر خود را به سجده بگذار، آنقدر بگو «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ‏‏» تا رفع ناراحتي‌هاي تو بشود.

شب جمعه است و اميدواريم خداي تعالي همين تذكرات را مايه بيدار شدن ما از خواب غفلت قرار بدهد و خداي تعالي ما را جزو آن‌هايي كه در اثر خواب غفلت مي‌ميرند قرار ندهد. امروز اين زيارت را در بحارالأنوار ظاهراً جلد ۱۰۲، باب الزيارات، زيارت علي بن موسي الرضا (عليه الصلاة و السلام) نگاه مي‌كردم، زيارت جواديه، كه من در شب‌هاي قبل اشاره‌اي كردم و اين خيلي مهم است «السَّلَامُ عَلَى الْإِمَامِ الرَّءُوفِ»[17] سلام بر امام مهربان. حضرت رضا (عليه الصلاة‌ و السلام) خيلي مهربان بود. خدا رحمت كند مرحوم حاج ملا آقاجان مي‌گفت: يك وقتي -حالا نمي‌خواهم درباره اين جريان زياد حرف بزنم- در حرم حضرت رضا من احساس كردم يك كسي مورد غضب واقع شده است، شب حضرت رضا را خواب ديدم، به آقا عرض كردم: آقا شما كه كسي را غضب نمي‌كنيد. حضرت فرمود: اين شخص خيلي بي‌حيايي كرد عموي من ابوالفضل اين‌جا تشريف آورده بودند، او به ايشان غضب كرد. حالا عرض كردم اين‌ها شرحي دارد، توجيهاتي دارد. علي بن موسي الرضا آنقدر مهربان است، آنقدر رئوف است كه وقتي از حضرت جواد سؤال مي‌شود كه چرا پدر شما را رضا گفتند؟ فرمود براي اينكه دوست و دشمن از او راضي بودند. شما شنيديد وقتي كه حضرت رضا (عليه الصلاة‌ و السلام) مسموم شدند به اباصلت فرمودند: درها را ببندد و كسي را راه نده. استنباط من اين است، حالا بعضي استنباط‌هاي ديگري دارند ولي استنباط من اين است كه حضرت فكر مي‌كرد سران مملكت به ديدن حضرت مي‌آيند، وقتي بفهمند حضرت مريض است… همان‌هايي هستند كه وقتي حضرت مي‌خواست براي نماز جمعه يا نماز عيد برود همه پاي ركاب او از اسب‌ها پياده شدند، اظهار علاقه مي‌كردند، حاضر بودند جان خود را در راه علي بن موسي الرضا (عليه الصلاة‌ و السلام) بدهند، به ديدن او مي‌آيند، آقا چه شده است؟ حضرت رضا كه نمي‌تواند خلاف بگويد و نمي‌خواهد هم مأمون را مفتضح كند. لذا فرمود: كسي را راه نده، نيايند. اين خيلي عجيب است، آن‌قدر مأمون رو پيدا كرده بود كه بالا سر حضرت آمد و اظهار تأسف مي‌كرد كه آقا چه شده است؟ خدا بد ندهد؟ خود او اين كار را كرده است…، و عجيب‌تر اين است كه من ديدم بعضي از دانشمندان نوشتند كه بعيد است مأمون حضرت رضا را مسموم كرده باشد، حالا اينكه در تاريخ مسلّم است. علي بن موسي الرضا (عليه الصلاة‌ و السلام) مهربان است كه در اين زيارت مي‌گويد: «السَّلَامُ عَلَى الْإِمَامِ الرَّءُوفِ» جمله بعد آن خيلي براي من عجيب است «الَّذِي هَيَّجَ أَحْزَانَ يَوْمِ الطُّفُوفِ» قبلاً من به ياد دارم يكي از علما مي‌گفت: معلوم نيست روايت اين زيارت جواديه صحيح باشد، به جهتي كه مناسبتي ندارد روز عاشورا با جريان علي بن موسي الرضا، چون هيچ، حضرت را اولاً با لب‌هاي عطشان شهيد نكردند، چون درباره امام جواد يك شباهتي با جريان سيدالشهداء دارد ولي در اين جهت حضرت رضا نه. حضرت رضا (صلوات الله عليه) را خيلي محترمانه كفن كردند، غسل دادند، دفن كردند، خيلي با عظمت. اين چرا «هَيَّجَ أَحْزَانَ يَوْمِ الطُّفُوفِ» من فكر مي‌كنم معناي آن تا اين عاشورا، اين جريان، اين روايت ظاهر نشده بود. سلام بر آن آقايي كه روز عاشورا، احزان آن را مثلاً چند چندان كرد. جداً بعد از جريان حرم مطهر علي بن موسي الرضا فكر مي‌كنم اصلا‌ً تمام عزاداري‌ها تحت‌الشعاع اين مسئله واقع شد و در تمام دنيا اثر گذاشت. ديشب يكي از آقايان يك نامه‌اي نوشته بود كه چرا حضرت رضا (صلوات الله عليه) مثلاً‌ مانع اينكه اين‌جا بمب نگذارند نشد؟ من ديشب بحثي را درباره اين جهت كردم، ظاهراً اين دوست ما نبودند كه در عين اينكه… يعني هر چه اين جريان مي‌گذرد انسان به عظمت اعجاز علي بن موسي الرضا (عليه الصلاة‌ و السلام) بيشتر پي مي‌برد. در كنار ضريح يك بمبي منفجر بشود كه سقف را خراب كند، آن‌طور شيشه‌هاي طرف زن‌ها را بشكند و خُرد كند ولي به ضريحي كه طبعاً از نقره و اين‌طور چيزها كه تقريباً از چيزهاي خيلي لطيف درست شده است هيچ صدمه وارد نكند، آن‌هايي كه ديدند متوجه هستند، و اينكه چرا حالا… اولاً اين‌هايي كه در حرم مطهر كشته شدند من فكر مي‌كنم بعد از شهداي كربلا بهترين شهيدها باشند. به جهتي كه در حرم…، من خيلي از رفقا را ديدم مي‌گفتند ما ده دقيقه ديرتر رسيديم، ما سعادت نداشتيم كه زودتر برسيم و آن‌جا شهيد بشويم، و واقعاً ديگر جايي است كه هر چقدر هم انسان گنهكار باشد حضرت رضا (صلوات الله عليه) ديگر در خانه خود… حالا مثلاً در خانه شما يك نفري از دار دنيا برود، شما تمام نيروي خود را صرف مي‌كنيد كه با احترام، با عظمت جنازه او را تشييع كنيد و كارهايي از شما برمي‌آيد. در حرم حضرت رضا (صلوات الله عليه) يك عده كشته شدند تا داخل بهشت بعد از قيامت يقيناً علي بن موسي الرضا به اين‌ها نظر لطف دارد و اين‌ها بهترين شهدايي هستند كه بودند. اما چرا اصلاً اين كار شد؟ من ديشب مفصل شرح دادم كه يكي از كارهاي خدا اين است كه ما دشمنان خود را بشناسيم، آقا دشمن خود را بشناس. تو فكر نكن بالأخره ممكن است يك رحمي در دل دشمن باشد. خدا مي‌داند به اين صراحت نمي‌خواهم عرض كنم، مسلك وهابيت را آقايان بدانيد كه يكي از چيزهايي كه اين‌ها لذت مي‌برند اين است كه شيعه در مقابل آن‌ها در خون خود دست و پا بزند، لذت مي‌برند. يكي از لذايذ آن‌ها اين است كه قبر امام را -همان‌طور كه در بقيع انجام دادند- خراب كنند و با خاك يكسان كنند، از اين‌طور چيزها لذت مي‌برند. از لذايذ آن‌ها اين است كه كسي دور و بر قبر پيغمبر اكرم و فاطمه زهرا و ائمه اطهار پا نگذارد و اظهار ارادت به هيچ وجه نكند. اين‌ها هفتاد سال است خود را نشان دادند، اين هستند، و شما دشمنان خود را بشناسيد. اگر يك ميليون جمعيت هم كشته بشود مي‌گويند فداي سر ما. اگر گنبد خراب مي‌شد، صاف مي‌شد و ضريح هم از بين مي‌رفت، مثل قبور چهار امام در بقيع، اين‌طوري بود، تازه كاري را كه مي‌خواهند با زحمت و با دعوا انجام بدهند خود آن انجام شده است. شما دشمن خود را بشناسيد. شمايي كه مي‌خواهيد إن‌شاءالله در ركاب حضرت بقيةالله (أرواحنا لتراب مقدمه الفداء) دنيا را پر از عدل و داد كنيد بايد اين سدهاي راه خود را بشناسيد. يهودي‌ها آن‌قدر مزاحم نيستند، نصراني‌ها آنقدرها مزاحم نيستند، بت‌پرست‌ها آن‌قدر مزاحم نيستند كه وهابي‌ها مزاحم هستند. بشناسيد، وإلّا كدام انسان… اصلاً حتي حيوانات وإلّا انسان بيايد در جايي كه افرادي آن‌جا هستند كه به هيچ وجه هيچ تقصيري ندارند، هيچ تقصيري ندارند، در آن‌جا يك خدمت شما عرض شود كه انفجاري انجام بشود كه اين همه انسان بكشد، اين همه زخمي داشته باشد، ‌اين همه ناراحتي ايجاد كند. باور كنيد اين ممكن است نه جنبه سياسي داشته باشد، نه جنبه خدمت شما عرض شود دشمني خاصي داشته باشد، هيچ چيز نيست، جز همين، مسلك، اين مسلك كه إن‌شاءالله باني آن را، آن كسي كه پايه‌گذاري كرد، آن شخصي كه اين كار را شروع كرد و اين تعليمات را به اين‌ها داد خدا او را لعنت كند.

«الَّذِي هَيَّجَ أَحْزَانَ يَوْمِ الطُّفُوفِ» امشب شب آخر اين مجلس است و شب جمعه است و در كنار قبر علي بن موسي الرضا هستيم، همه مردم شيعه الآن شايد بيشتر از قضيه كربلا فعلاً عزاي اين بي‌احترامي و هتك حرمت به مرقد مطهر علي بن موسي الرضا آن‌ها را متوجه كرده است. بد نيست متوسل به اين بزرگوار بشويم. اميدواريم خداي تعالي ما را جزو زائرين آن حضرت، جزو مجاورين آن حضرت… كه روز قيامت دارد صدا مي‌زنند «أَيْنَ الرّضَوِيُّونَ»[18] امام رضايي‌ها بلند شوند. اين‌ها چه كساني هستند؟ كساني كه در كنار قبر حضرت مجاور شدند به محبت علي بن موسي الرضا، از وطن خود، از شهر خود، از مملكت خود دست كشيدند به محبت علي بن موسي الرضا آمدند كنار قبر آن حضرت مجاور شدند، اين‌ها رضويون هستند. اباصلت مي‌گويد: به من فرمود، بد نيست چراغ‌ها خاموش بشود، حال عزايي به خود بگيريم، شب جمعه است، به من فرمود: اگر از مجلس مأمون خارج شدم و عبا به سر من بود با من حرف نزن. مي‌گويد: پس از چند دقيقه علي بن موسي الرضا از ميان مجلس خارج شد، ديدم عبا را به سر كشيده است دارد به طرف منزل مي‌رود، دانستم بي‌آقا شدم، بي‌مولا شدم. در منزل آمد، فرمود: درها را ببند. وارد حجره شد «يَتَمَلْمَلُ تَمَلْمُلَ السَّلِيمِ»[19] مثل مار گزيده به خود مي‌پيچد. ظهر شد به من فرمود: اباصلت غلام‌ها غذا خوردند؟ گفتم: آقا اين خدمتگزاران وقتي شما را با اين حال مي‌بينند كجا مي‌توانند غذا بخورند. حضرت نشست، خود را كنترل كرد، همه آمدند غذا خوردند، بعد باز ديدند درِ حجره را بست اما به خود مي‌پيچيد، آن‌چنان زهر در او اثر گذاشته است مثل مارگزيده علي بن موسي الرضا آرام ندارد. من در ميان خانه متحير ايستاده بودم، يك وقت ديدم يك جواني كه شبيه‌ترين مردم به علي بن موسي الرضا بود وارد خانه شد، آقا جان شما از كجا وارد شديد، من كه درها را بسته بودم؟ فرمود: آن كسي كه من را در يك لحظه از مدينه به طوس مي‌آورد، مي‌تواند از در بسته هم وارد كند. دانستم امام جواد است. امام جواد وارد حجره شد، پدر را در بغل گرفت آنقدر اين پدر و فرزند گريه كردند…

أعوذ بالله من الشّیطان الرّجیم

بسم الله الرّحمن الرّحیم

الحمد لله الصلاة و السّلام علی رسول الله و علی آله آل الله لا سیّما علی بقیة الله روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء و اللعنة الدائمة علی أعدائهم أجمعین من الآن إلی قیام یوم الدین».

ابتدای آیات، همین آیاتی که تلاوت شد، این مطلب بود که «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا»[1] این پیغمبران ائمه‌ای هستند، ائمه‌ای بودند، پیشوایانی بودند که به امر ما مردم را هدایت می‌کردند. اطاعت امر ما را می‌کردند، از خود مطلبی نداشتند. خودخواهی و خودنگری و غرور و ریاست‌طلبی و جاه‌طلبی نداشتند. از روز اوّلی که آمدند، هیچ هوای نفس، اینکه باید شئونات من محفوظ بماند تا خدمتی بکنم، این‌ها را نداشتند. این‌ها ائمه‌ای بودند که مردم را به امر ما هدایت می‌کردند. این مسئله خیلی اهمیت دارد. حتی اگر شما امر به معروف و نهی از منکر کردید، برای خواسته نفسانی خودتان، این امر به معروف و نهی از منکر یک شاهی ارزش ندارد. اگر مردم را هدایت کردید، ولی به خاطر اینکه دوست داشتید کاری کرده باشید، این یک شاهی ارزش ندارد.

باید «بِأَمْرِنا» باشد. «يَهْدُونَ بِأَمْرِنا» ما گفتیم این کار را انجام بدهید، انجام بدهد و گفتیم این کار را انجام ندهید، انجام ندهد. اواخر آیات که در همین آیاتی که امشب تلاوت شد، خدای تعالی قضیه یونس را بیان می‌کند که «وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ»[2] تنبیه الهی فرقی نمی‌کند، بلکه از اولیای خود بیشتر توقع دارد. حضرت آدم وقتی که در بهشت یک لغزش جزئی کرد و بعضی گفته اند ترک اولی کرد، بعضی هم گفته اند که نهایت کار مکروهی انجام داد. خدای تعالی او را از بهشت بیرون کرد و فرمود: «وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً»[3] ما او را پیغمبر اولوالعزم قرار ندادیم، عزم نداشت، استقامت نداشت، محکم نبود. حضرت یونس در بین مردم، داشت مردم را به سوی خدا دعوت می‌کرد و «يَهْدُونَ بِأَمْرِنا». مردم را به امر الهی هدایت می‌کرد، ولی ضعف نشان داد، خسته شد. گفت: خدایا دیگر این بندگان تو، با خود تو. این‌ها به حرف من گوش نمی‌دهند.

از میان مردم با غضب بیرون آمد «وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً» وقتی با غضب از سوی مردم بیرون آمد، «فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ» فکر کرد که ما به او سخت نمی‌گیریم. ممکن است ما هم چنین فکری کنیم که خدا به ما سخت نمی‌گیرد. شاید هم خدا به ما سخت نگیرد، به جهت اینکه کارهای ما آن‌قدر ارزش ندارد که خدا سخت بگیرد، سخت نگیرد، همه اش مساوی است. ولی یک مبلّغ، یک فردی که سال‌ها در راه تزکیه نفس قدم برداشته، یک فردی که مردم او را به عنوان اهل تزکیه نفس شناختند، کوچکترین لغزشی بکند، خدا به او سخت می‌گیرد. «فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ» حضرت یونس گمان کرد یا یقین کرد… چون این‌طور که عرض می‌کنم، با تفسیری که از حضرت علی بن موسی‌الرضا رسیده است، عرض می‌کنم. «فَظَنَّ» یعنی یقین کرد «أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ» اینکه ما به او تنگ نمی‌گیریم، سخت نمی‌گیریم. شما عقوبتی را مشکل‌تر از این عقوبت که خدا برای حضرت یونس در نظر گرفته، می‌توانید فکر کنید؟ الآن در دنیا شکنجه‌ای بالاتر از این شکنجه نمی‌تواند باشد، فشاری بالاتر از این فشار نمی‌تواند باشد که خدای تعالی با قدرت خود انسانی را در شکم ماهی زنده نگه دارد و او را در آن‌جا حبس کند.

زندان‌های معمولی سلول دارد، حتی سیاه‌چال آن‌ هم این‌طور نیست. در آن رطوبت، در نهایت درجه ی تاریکی که خدا می‌گوید: «فَنادى‏ فِي الظُّلُماتِ»[4] ظلمت شکم ماهی خیلی زیاد است، رطوبتش خیلی زیاد است. فقط خدا باید انسان را از مُردن حفظ کند، والّا انسان در ظرف چند ساعتی می‌میرد. عقوبت هم عقوبت دو، سه روزه نبوده. «لَلَبِثَ في‏ بَطْنِهِ إِلى‏ يَوْمِ يُبْعَثُونَ»[5] برای او تا روز قیامت زندانی بریدند. زندانی در این حد که از حالا تا روز قیامت باید زنده باشی، باید در این سلول باشی، باید در این فشار باشی و باید صبر کنی. چرا؟ به جهت اینکه در تبلیغ سستی کردی. تبلیغاتش را هم کرده، وظایفش را هم انجام داده. حال چرا خدا به پیغمبر خود این‌قدر سخت می‌گیرد و به ما این‌قدر سخت نمی‌گیرد؟ چون پیغمبر خود را دوست دارد، چون می‌خواهد پیغمبر را تربیت کند، چون می‌خواهد او را بسازد. ما ارزشی برای خودمان قائل نیستیم، والّا بعضی از شیعیان علی بن ابیطالب می‌توانند خودشان را به جایی برسانند که از مقام انبیاء بالاتر باشند، حتی از مقام انبیاء اولوالعزم.

ولی اگر از راه تزکیه نفس وارد شوند، شما فکر نکنید که این راه تزکیه نفس کار ساده‌ای است، کاری است که هر کسی آمد، وارد شد… اولاً من بررسی کردم، هر کسی توفیق آن را ندارد که اصلاً وارد شود. شخصاً همین الآن که این‌جا خدمت شما نشستم، من شخصی را مشهد که لااقل هفته‌ای یک روز هم با خود من ملاقات دارد، نُه سال است که می‌خواهد موفق شود، نتوانسته قدم اول را بردارد. توفیقی نیست که به همه بدهند. حتی گاهی ممکن است که بعضی افراد خیال کنند قدم‌هایی هم برداشتند، ولی نه. خود آن‌ها باید بهتر خود را بشناسند. اگر در وقتی که گناه می‌آید… حضرت آدم خود را بهتر شناخت که دویست سال گریه کرد و خسته نشد. حضرت یونس در دل ماهی خود را بهتر شناخت که گفت: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ».[6]

فکر نکنید که الحمدلله ما الآن از اصحاب امام زمان هستیم و فردا امام زمان هم کسی را جز ما ندارد و یا باید باز هم در غیبت باشد، یا دست ما را بگیرد و افتخار هم بکند که ما هستیم. ممکن است که بعضی از شما این‌طور باشید، ولی شما خود را می‌شناسید. مجلس، مجلس این نیست که بنشینیم، منبری گوش بدهیم، روضه‌ای بخوانیم وبرویم. خدا می‌داند، دوستان من الآن می‌دانند که من در مشهد چه‌قدر کار داشتم. نزدیک نیمه شعبان است و از شهرستان‌ها می‌آیند و این‌ها… ولی من مقیّد بودم، دیدم در سر ماه که می‌خواهم این‌جا بیایم، به نیمه شعبان برخورد می‌کند، یک هفته زودتر آمدم. من اهمیت می‌دهم، شما هم اهمیت بدهید. من برای موفقیت شما اهمیت می‌دهم، شما هم برای موفقیت خودتان اهمیت بدهید. به جایی برسید که اگر یک کوتاهی کردید، خدا به فکر تربیت شما بیفتد.

می‌گویند فرعون چهارصد سال عمر کرد، سردرد نگرفت که نگوید یا الله، چون خدا از صدای او، از این لیاقت بیزار بود، برود گُم بشود، بگذار بخورد و بچرد مثل یک حیوان و به یاد ما نیفتد. شما از یک شخصی که بدتان می‌آید، یک چیزی… مخصوصاً روزی او دست شما باشد، به شما می‌گوید که من می‌خواهم بروم و در فلان شهر زندگی کنم، می‌گویید این پول را بگیر، برو آن‌جا زندگی کن، اطراف ما نیا. فکر نکنید که فلانی الحمدلله راحت زندگی می‌کند، پولدار هم هست، خیلی هم خوش است. بله، بله، اما بالاخره به نزد خدا برمی‌گردد. همه ما به سوی خدا برمی‌گردیم. آن‌جا دیگر «إِنَّما نُمْلي‏ لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهينٌ»[7] ما به این‌ها مهلت دادیم، آن‌ها را پرت کردیم که از ناراحتی‌ها را… ارزشی ندارند، مدام ارزش شان کمتر شود، کمتر شود، کمتر شود، تا بشود آن‌ها را طرد کرد. این‌طوری است.

کوشش کنید که آن‌قدر بی‌ارزش نباشید که خدا به شما یک مالی بدهد، بگوید: برو، به یاد ما نباش، نمی‌خواهیم شکل و قیافه ات را ببینیم، دیگر اطراف ما نیا. کم‌کم می‌بینی که نماز شب خواندن شما کم شد. توفیق نماز شب ندارید. کم‌کم می‌بینید که نماز صبح خود را هم نزدیک آفتاب می‌خوانید. کم‌کم نماز صبح شما قضا می‌شود، اهمیت نمی‌دهید. کم‌کم می‌بینی که دو، سه قلم گناه هم می‌کنی، خوب چه می‌شود، مسئله‌ای نیست. انسان همین‌طور می‌رود، تا جایی می‌رسد که دیگر روی برگشتن ندارد. یک نفر پیش من آمده بود، می‌گفت: من جوان بودم، این‌طور بودم، این‌طور بودم. راست هم می‌گفت. من هم جوانی‌های او را به خاطر داشتم. ولی الآن تا می‌آیم بنشینم یک دعایی بخوانم، اصلا حواسم پرت می‌شود. در یک عوالمی می‌روم. حوصله هم نمی‌کنم که آن دعا را بخوانم. کم‌کم مفاتیح را روی هم می‌گذارم، سر کار دیگر می‌روم. معنای این چیست؟ معنی آن این است که تو برو گمشو، نمی‌خواهد بخوانی، نمی‌خواهد قرآن بخوانی.

ما آن‌قدر به قرآن بی‌اعتنایی کردیم، آن‌قدر وقتی قرآن خواندند، پای آن نشستیم و چای خوردیم و سیگار کشیدیم و حرف زدیم و گوش به قرآن ندادیم که خدای تعالی می‌گوید: دیگر نمی‌خواهم قرآن من را بخوانی، من هم دیگر با تو حرف نمی‌زنم. «وَ لا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ»[8] خدا با این‌ها حرف نمی‌زند. «وَ لا يَهْديهِمْ»[9] آن‌ها را هدایت نمی‌کند. خدا نکند این‌طور بشویم. این قرآنی که این‌جا خوانده می‌شود، خوب گوش می‌دهید، خدا شما را حفظ کند. ان‌شاءالله بدن شما که این‌طور در مقابل قرآن خاضع است، قلبتان هم خاضع باشد تا خدا بیشتر با شما حرف بزند. خدا سه‌ نوع با انسان صحبت می‌کند: یکی به وسیله همین قرآن است، اول همین قرآن است. اگر دیدید که شوق خواندن قرآن را زیاد دارید، بدانید مقدمه‌ موفقیت است. مرحله دوم از طریق الهامات است. «وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلاَّ وَحْياً أَوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولاً».[10] «يُرْسِلَ رَسُولاً» همین فرستادن پیغمبر و کلمات خدا را آوردن و شما هم خواندن و گوش دادن است. «مِنْ وَراءِ حِجابٍ» الهام است، الهامات قلبی است.

من به اکثر دوستان گفتم که به الهامات تان اهمیت دهید. اگر یک چیزی به قلب شما وارد می‌شود، نگویید به درد نمی‌خورد. به هر حال یا وسوسه است یا الهام است. یا از ناحیه شیطان است یا از ناحیه رحمان است. اگر با دستورات دین، چه مستحبات و مکروهات و واجبات و محرمات تطبیق می‌کند، چون صراط مستقیم شما دین است. تطبیق می‌کند، این را الهام بدانید، اگر تطبیق نمی‌کند، وسوسه بدانید. نگویید دیگر حالا حضرت ابراهیم تطبیق نمی‌کرد و الهام می‌دانست. نه، هنوز کار ما به آن‌جا نرسیده است که فرق بین الهام و وسوسه را بگذاریم. اگر از این مرحله بگذرد، وحی می‌شود. به انسان‌های معمولی وحی می‌شود، به حیوانات وحی می‌شود.

من یک شب در جلسه مشهد بود که گفتم حیوانات دائماً با وحی زندگی می‌کنند. یک مقداری گندم چوبی درست کردند، از چوب تراشیدند، خیلی شبیه به گندم معمولی -من این را در مجله‌ای دیدم، قاعدتاً هم باید همین‌طور باشد- این‌ها را با گندم معمولی و طبیعی مخلوط کردند. پیش مرغ ریختند، مرغ گندم‌های معمولی را خورد، گندم‌های چوبی را گذاشت. همان لحظه… دیدید با چه سرعتی… مخصوصاً اگر مرغ گرسنه باشد، چه سرعتی در برداشتن گندم دارد؟ در همان‌جا، سریع خدا به او می‌گوید: این را بخور، آن را نخور، این را بخور، آن را نخور. خدا این‌طور ارتباط با حیوانات دارد. والّا چه کسی به او گفته است که این گندم است و آن چوب است؟ چه کسی به او می‌گوید؟ این صریح قرآن است. خدای تعالی می‌فرماید: وقتی حضرت موسی می‌خواهد خدا را به فرعون معرفی کند، می‌گوید: «رَبُّنَا الَّذي أَعْطى‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‏»[11] خدای من آن کسی است که به هر موجودی خلقت آن را می‌دهد و بعد هم لحظه به لحظه او را راهنمایی می‌کند.

«وَ أَوْحى‏ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً»[12] صریح قرآن است که ما به نحل وحی کردیم –نحل همان زنبور عسل است- که از بیابان‌ها، از کوه‌ها، از کوهستان‌ها برای خودت خانه تهیه بکن و چطور برنامه خود را طرح کن که عسلی به مردم بدهی که «فيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ»[13] برای مردم شفا باشد. این حیوان هم طبق برنامه عمل می‌کند، بنده کامل خدا است. نه او، همه موجودات این‌طور هستند. فقط انسان است که مثل یک پیچ هرز در این کارخانه عظیم عالم هستی که همه طبق برنامه دارند حرکت می‌کنند و همه طبق فرمان صاحب کارخانه دارند می‌گردند، این یک پیچ هرز این‌جا لق می‌زند.

خدای تعالی هم دستور فرموده… یک پیچ هرز، این پیچ هرز در کارخانه، شاید بعضی از شما در کارخانه کار کنید. صاحب کارخانه می‌آید و می‌گوید: این را باز کنید، دور بیندازید، در آهن‌پاره‌ها برود، یک پیچ نو جای آن بگذارید. «يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ»[14] صریح قرآن است که اگر شما هرزگی کنید، هرز شوید –هرز یعنی بی‌فایده- وجود شما چه فایده‌ای دارد؟ چه ارزشی داری جز اینکه خرابکاری بکنی، جز اینکه یک گوشه از این کارخانه به این عظمت را خراب کنید، چه ارزشی دارید؟ که اگر ارزشت را از دست بدهی، خود شما خیال می‌کنید که سری در انسان‌ها دارید، اما ندارید.

خدا این پیچ را باز می‌کند، دور می‌اندازد، یک پیچ نو… وسایل یدکی خدا هم زیاد است. «إذا أراد اللّه شيئا أن يقول له كن فيكون»[15] هیچ احتیاجی ندارد که درِ مغازه وسایل یدکی فروشی برود، بخرد. آیا از خارج وارد کرده باشند، نکرده باشند این‌ حرف‌ها نیست. «إذا أراد اللّه» تا اراده بکند که یک چیزی باشد، هست. تو در این نظام عالم هستی هرز شدید، به درد نمی‌خورید، شما را باز می‌کنند، دور می‌اندازند. آن پیچی را که دور می‌اندازند، هست. منتها در زباله‌ها هست. یک پیچ نو جای آن می‌گذارند. ببینید که یک کارخانه کار می‌کند. یک روزی همه ی ما را… ان شاءالله شما نه، همه این مردم کره زمین، این پنج، شش میلیارد جمعیت را، این‌ پیچ‌ها را باز می‌کنند، دور می‌ریزند «يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ». هم این‌ها خوب کار می‌کنند، هم محکم هستند، پیچ‌های محکمی هستند، هم خدا این‌ها را دوست دارد. این‌طور است. ما را جزء آن پیچ هرزها دور نیندازند، این دیگر چیزی نیست، هرز نشویم.

هرز شدن ما هم مربوط به همین است که یک… می‌بینید که همان پیچ، پره‌هایی دارد، این پره‌ها یکی‌یکی خراب شود. پره عقایدت خراب است، پره اعمالت خراب است، پره افکارت خراب است. همه این‌ها یکی‌یکی هرز شده، صاف شده، اصلاً پره ندارد. هرز که شد… عقیده شما درباره خدا و پیغمبر و… فکرش را نکردم. من زیاد دیدم که می‌گویند ما خیلی فکر نکردیم که خدا چه صفاتی دارد؟ دین یعنی چه؟ پدر و مادر به ما این دین را گفتند، ما هم داریم. این پره ی عقاید هرز. معنای هرز این است که بی‌فایده، صاف، یعنی به درد نمی‌خورد. من خیلی ساده صحبت می‌کنم، همین حرف‌ها در فلسفه که می‌افتد، آن‌قدر مشکل می‌شود که چه عرض کنم. ولی من با مثال…

«إِنَّ اللَّهَ لا يَسْتَحْيي‏ أَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها»[16] ما هم از اینکه مثال پیچ و مهره و این‌ها را بزنیم، حیا نمی‌کنیم. این هرز. اعمال شما چه؟ گاهی خدا توفیق دهد –همه را هم گردن خدا می‌اندازد- نماز صبح خود را می‌خوانیم، گاهی هم خسته می‌شویم، خسته هستیم و نمی‌خوانیم. گاهی خوب هستیم، گاهی بد هستیم. دیدید که بعضی از پیچ‌ها گاهی کار می‌کنند، گاهی کار نمی‌کنند؟ یعنی در موتور با آن سرعت، تمام این افلاک، از آن خورشید باعظمت گرفته تا آن ذره اتم، تمام این‌ها تحت فرمان پروردگار دارند خوب کار می‌کنند، شما به تنهایی این میان… همه این‌ها دارند به سرعت کار می‌کنند، گاهی این پیچ می‌پیچد، راه می‌افتد، گاهی هم محکم گرفته است و گاهی هم رها می‌کند. اصلاً این اسباب دردسر شده است. پره ی اعمال خراب است، پره صفات درونی خراب است، حسادت، بخل، کینه، هرچه که تصور بفرمایید، دارد.

شما ببینید آن‌هایی که اهل تزکیه نفس نیستند، چه زندگی باطلی دارند. خدا به شما لطف کرده است. خدا می‌داند که اگر سر به سجده بگذارید و شبانه‌روز بگویید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ»[17] اگر ما را خدا هدایت نمی‌کرد، ما خودمان با دست و پای خود، با فعالیت خود نمی‌توانستیم خود را هدایت کنیم. این صراط مستقیم دین، تبعیت از ذات مقدس پروردگار، «يَهْدُونَ بِأَمْرِنا»[18] از صفات انبیاء است که این‌ها به امر ما مردم را هدایت می‌کردند. خیلی لطف است. این لطف را قدر بدانید. حضرت یونس در دل ماهی گفت: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ»[19] خدایا همه کارها را تو می‌کنی، محبوبی جز تو ندارم، معبودی جز تو ندارم، جز تو مؤثری در وجود نمی‌شناسم. این معنای «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ» یعنی خدایا هزار اسمی که تو داری غیر از تو کس دیگر ندارد.

یک زمانی خود من… یک دوستی داشتیم در آن زمانی که در قم بودم، هنوز… ظاهراً همان وقت‌هایی بود که با مرحوم حاج ملا آقاجان بودم. این قضیه برای خود من است، شاید شنیده باشید، ولی من در مجالس عمومی به خودم نسبت ندادم. یک دوستی داشتیم در قم بودم، او به تهران آمده بود. من شب از دوری او خوابم نبرد، واقعاً خوابم نمی‌برد. رفیق بودیم، خیلی صمیمی بودیم، من اهل محبت هم بودم، خیلی زود دل می‌بستم. صبح داشتم نماز می‌خواندم، در تشهد خوابم برد. چون شب تا صبح نخوابیده بودم، خوابم گرفته بود. در همان حال که چُرت می‌زدم، می‌گفتم: «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ»[20] یک کسی بالای سر من می‌گفت: ای دروغگو. برمی‌گشتم، نگاه می‌کردم و می‌دیدم کسی نیست. باز شروع می‌کردم، باز می‌گفت. دفعه دوم یا سوم بود که تقریباً خوابم برد. گفت: تو از سر شب تا صبح برای آن دوست خود نخوابیدی، حالا داری برای خدا حرف می‌زنی و می‌خوابی؟ آن وقت می‌گویی «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ».

می‌دانید «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» یعنی چه؟ یعنی شهادت می‌دهم که خدایی جز او نیست، محبوبی نیست جز او. این دروغ نیست؟ که همین برای من درس بود، همین من را تکان داد. «أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» من محبوبی جز تو ندارم، من معبودی جز تو ندارم. شما روزی چند مرتبه می‌گویید «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ»؟ در یک نماز دو مرتبه، نمازهای چهار رکعتی، در اذان، در اقامه، خیلی می‌گویید. همه آن‌ها دروغ است. یک بحثی آن‌روز در معنای شهادت در مشهد داشتیم. شهادت به معنای این است که من طرف را با جمیع خصوصیاتش می‌شناسم. رؤیت یعنی دیدنش، من شما دیدم. اما شهادت می‌دهم که او انسان خوبی هم هست. صفات باطنی او یعنی چه، «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» یعنی شهادت می‌دهم، می‌بینم، شاهد هستم بر اینکه خدا هست و در تمام چیزها مؤثر است و غیر از او هیچ‌چیز مؤثر نیست. محبوب من خدا است، معبود من خدا است.

بعد حضرت یونس گفت: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ»[21] حالا این‌جا جای این است که آیا این زندانی شدن را هم… خدا من را زندانی کرده است؟ بله، خدا شما را زندانی کرده است، اما به خاطر عمل خود. خودم کردم… می‌گوییم دیگر. یک وقتی قاضی در محکمه شما را محکوم به زندان بکند، می‌گویید: تقصیر خود من بود. چرا چک بی‌محل کشیدم؟ مثلاً چرا چه کردم؟ چرا چه کردم؟ او تقصیر ندارد، قاضی است، طبق یک قانونی این کار را کرده است. او شما را به زندان نینداخته است، شما خودت خودت را به زندان انداختید. «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ» تو پاکی ، تو من را بی‌جهت در زندان نینداختی، تو من را… به من ظلم نکردی، تو حق من را به من دادی، برای یک مرتبه هم که شده عدالت کردی. «إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ»[22] من هستم که به خود ظلم کردم، من هستم که خود را بیچاره کردم، خودم بودم که این کار را کردم.

اگر شما این را گفتید، خدای تعالی هم همان عملی که با حضرت یونس کرد، با شما خواهد کرد. «فَاسْتَجَبْنا لَهُ»[23] ما برای او اجابت کردیم. «وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ»[24] او را از غم نجات دادیم، از آن زندان نجاتش دادیم. «وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ» همین‌طور مؤمنین را هم نجات می دهیم. یعنی شما هم بگویید: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ». نه اینکه مدام بنشینید و بگویید: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ». مثل صلوات‌های ما، مثل قرآن گوش دادن‌های ما، مثل قرآن خواندن‌های ما، مثل نماز خواندن‌های ما، مثل آمین گفتن‌های ما، مثل «یا الله» گفتن‌های ما که همه آن‌ها، همه آن‌‌ها بی‌حقیقت است. یا الله کردند مجلس را یا خیر؟ می‌گویند: خیر هنوز یا الله نکردند. یعنی چه؟ انسان معنای یا الله را آن‌جا می‌فهمد که یعنی مجلس ختم شده است یا نه. «یا الله» یعنی ختم شدن مجلس. آمین یعنی چه؟ نمی‌دانیم. مسیحی‌ها می‌گویند آمین، ما هم می‌گوییم آمین. آمین یعنی چه؟ یعنی خدایا این دعایی که شد، اجابت کن. آخر شما گوش دادید که ببینید چه دعا کرد؟ عربی است. کلی دعا می‌کند، هیچ هم… «اللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَةَ».[25] «أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَةَ» یعنی چه؟ شما هم می‌گویید: الهی آمین. یا می‌گوید: «يَا عَالِي بِحَقِّ عَلِيٍّ»[26] الهی آمین. چی الهی آمین؟ آمین یعنی اجابت کن. چی را الهی آمین؟ کسی دعایی نکرده است که شما می‌گویید الهی آمین. نمی‌گویید؟

اگر من الآن این را نگفته بودم، وقتی آخر مجلس می‌گفتم که «يَا حَمِيدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ»[27] همه شما می‌گفتید: الهی آمین. چه الهی آمین؟ چیزی نگفتیم. چه چیزی را استجابت کند؟ حالا دارد با خدا مناجات می‌کند. «يَا حَمِيدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ يَا عَالِي بِحَقِّ عَلِيٍّ يَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَةَ يَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ یا قدیم الاحسان بحق الحسین» آن وقت بعد تازه می‌خواهد دعا کند، آن‌جا بعد که دعا کرد، بعد از آن… در زمان شاه شخصی منبر رفته بود، شاه را دعا کرده بود، همه مردم هم الهی آمین گفتند. من به یکی از این آدم‌های متدین گفتم که چطور الهی آمین می‌گفتید؟ گفت: من اصلاً گوش نمی‌دادم که ببینم او چه دعایی می‌کند و رسم هم هست که همه بگوییم: الهی آمین. ببینید آمین‌های ما بی‌محتوا است، صددرصد بی‌محتوا است. یا الله. منبری روی منبر می‌گوید: «یا الله، یا الله، یا الله، یا الله». او هم می‌گوید: «یا الله، یا الله، یا الله، یا الله». مجلس را ختم می‌کند.

شما را به خدا اگر کسی با شما همین‌طور صحبت کند، شما به او اعتنا می‌کنید؟ بیاییم خدا را جای خود بگذاریم. خدا را مثل خود قرار دهیم. هم با شما کسی می‌گوید… اسم شما را ببرد، آقای چیز… حواس او هم پرت باشد، می‌گویید: رهایش کن، حواس او پرت است، اگر چیزی هم بخواهد، اصلاً به خاطر ندارد که چه چیزی از ما خواسته است، ولش کن. ما این‌گونه هستیم. «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ»[28] اگر یک دفعه این جمله را بگویید، خدا شما را از آن زندان طویل‌المدة حبس ابد با آن مشکلات نجات می‌دهد.

اباصلت یک سال در زندان افتاد، حواس او هم نبود. بعد از یک سال یادش آمد که در خانه حضرت رضا که ایستاده بود، یک آقایی آن‌جا آمد و گفتم از کدام در وارد شدید؟ از کجا وارد شدید؟ من که درها را بسته بودم. گفت: من از مدینه به طوس با یک چشم به هم زدن آمدم و آن خدایی که من را از آن‌جا تا این‌جا به یک چشم به هم زدن آورده، می‌تواند از درِ بسته وارد کند. پس به آن آقا متوسل شوم. هم می‌شنود… چون همه نمونه‌های کار او در آن‌جا بود، هم آن‌ آقا فهمیده بود که الآن حضرت رضا در حال احتضار است، هم از درِ بسته وارد شد، هم سرعتی داشت، طی‌الارض داشت. او… اگر این سه‌تا کار الآن این‌جا وجود داشته باشد، ما می‌توانیم از زندان آزاد شویم. تا گفت: یا جوادالائمه. دید که آقا وارد شد. گفت: آقا یک سال است که من این‌جا افتادم. حضرت فرمود: تو الآن من را صدا زدید، تا الآن من را صدا نزدید. این‌‌گونه است.

ما خدا را صدا نمی‌زنیم. به خود او قسم، به خود خدا قسم –قسم در این‌طور جاها جایز است- ما خدا را هیچ‌وقت به… خدا را صدا نمی‌زنیم، «یا الله»‌هایی هم… شما هم که حالا الحمدلله خیلی خوب شدید، «یا الله»های شما هم شأن خدا نیست. یک «یا الله»… میرفندرسکی در یک الله‌اکبر که گفت، سقف صومعه را فروریخت. قضیه آن مفصل است. «لا إله…» چند دفعه حضرت یونس گفته است «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ»؟ می‌دانید؟ یک مرتبه. شما صد مرتبه بگو. ببینید اصلاً از جایی به جایی منتقل می‌شوید؟ خیر، هیچ. چرا؟ مگر خدا با او قوم و خویشی داشت؟ اگر قوم و خویشی داشت، چرا او را در آن زندان سخت انداخت؟ شما امت مرحومه هستید. شما به خاطر پیغمبر رحمت مورد رحم پروردگار هستید. اگر شما نیم‌مرتبه بگویید: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ»، باید از هر گرفتاری فوراً نجات پیدا کنید. علت آن همین است که نمی‌گوییم، درست نمی گوییم.

ما یک وقتی می‌خواستیم ازدواج کنیم، پول نداشتیم. خود من، فکر می‌کردم. یک شب نشستم، فکر کردم که از فلانی این‌قدر پول قرض می‌کنیم، از فلانی و اگر او نشد، از فلانی. پنج، شش نفر را در ذهن خودم برای این جهت ساخته بودم که این‌ها دوستان من هستند، خیلی هم به من محبت کردند. اگر… گفتند: اگر یک وقت نیازی داشتید… و واقعاً هم دوستان خوبی داشتیم، چون این‌ها دوستان حاج ملا آقاجان بودند، این‌ها خیلی به حاج ملا آقاجان ارادت داشتند، می‌دیدند که حاج ملا آقاجان هم به من خیلی اظهار علاقه می‌کند. من به محض اینکه می‌گفتم، فوراً… حرم حضرت رضا رفتم، گفتم: آقا به من دیر پول دادی، من شش‌تا خدا برای خود درست کردم و به جان خود شما قسم، اگر هیچ‌کس پول به من ندهد و این شش نفر دودستی تقدیم کنند، از آن‌ها نمی‌گیرم. از این شش نفر نمی‌گیرم، چون در ذهن من آمده است و این در ذهن من آمده، برای شیطان است که من را مشرک کند.

نمی‌گویم که شما این کارها را بکنید. هر کسی یک کاری و یک حالی و یک وضعی دارد. تا این را گفتم، دیگر تصمیم خود را گرفتم، گفتم: هرچه می‌خواهد بشود. از حرم بیرون آمدم، یکی از محترمین آمد و گفت: من این‌قدر پول دارم، می‌خواستم پیش شما بگذارم، شما برای من نگه دارید. گفتم: اجازه تصرف آن را هم می‌دهید؟ گفت: بله. بانک نیست که! من حساب کردم، خدای من شاهد است. خدا رحمت کند، یک حاج اسماعیلی بود، او این پول را به من داد. خدا شاهد است که دقیقاً آن اندازه‌ای بود که من نیاز داشتم.

اگر خواهی آری به کف دامن او          برو دامن از هرچه جز اوست برچین

اینکه می‌گویند «برو دامن از هرچه جز اوست برچین» یعنی در دل. آخر خجالت نمی‌کشید که دل شما متکی به غیر از خدا باشد، در ردیف خدا و یا خدای نکرده جلوتر از خدا؟ بگویید: فلانی هست. مریض شوم، فلان دکتر رفیق من است. بی‌پول شوم، فلان مرد محترم رفیق من است. در فلان اداره، فلان رئیس به من توجه می‌کند. خجالت نمی‌کشید؟ جداً ما باید خجالت بکشیم. تا این‌طور چیزی پیش شما پیش آمد، خود انسان بنشیند خودش خودش را… اگرنه وجدان شما از بین می‌رود، این را به شما بگویم. اگر غیر از این بکنید، وجدان شما از بین می‌رود. این‌هایی که می‌بینید می‌گویند: خیر، این حرف‌ها چیست. با فلانی ننشینید. بعضی افراد بچه‌های خود را از آمدن پیش ما نهی می‌کنند. می‌گویند: با فلانی ننشینید، او انسان را از دنیا می‌کَند. 

بعضی افراد… در مورد ما افراط و تفریط می کنند. بعضی افراد می‌گویند: فلانی دنیاپرست است، بعضی می‌گویند: فلانی شما را از دنیا می‌کَند. خیر، ما می‌گوییم شما دنیا را داشته باشید، به آن دل نبندید. هر کسی هم که می‌خواهد غیر از این بگوید، بر خلاف آیات و روایات گفته است. برخلاف آیات قرآن حرف زده است. حضرت سلیمان و حضرت یوسف و خود پیغمبراکرم و خدیجه کبری، این‌ها داشتند، دل نبستند. «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ * فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ»[29] این آیاتی که شما خواندید. برنامه ما این است که شب‌های دوشنبه… حالا نمی‌دانم که شما مرتب عمل می‌کنید یا عمل نمی‌کنید. ولی ظاهراً الحمدلله این‌جا نسبت به شهرهای دیگر منظم‌تر است. آقای استاد آقایی هم نمی‌دانم که این کار را می‌کند. ما سی آیه این‌جا می‌‌خوانیم، یعنی خدایا داریم حرف تو را گوش می‌دهیم. یک مقدار هم ما در مشهد این کار را می‌کنیم. درباره همان آیات یک مقداری صحبت می‌کنیم، بعد هم می‌گوییم خدایا ما هم چند کلمه حرف داریم، همه اش شما صحبت کردید، مدام شما با ما حرف زدید. ما هم الآن هرچه گفتیم، از قول تو گفتیم. ما هم یک حرفی داریم. حالا آن حرف‌ها را از قول و از زبان خود بگوییم. نه «كَلَّ لِسَانِي»[30] زبان ما گنگ است که بتوانیم با خدا حرف بزنیم.

ما ادب حضور را نمی‌توانیم حتی در مقابل یک ولی خدا حفظ کنیم. این را بدانید. یکی از چیزهایی که خیلی مهم است، خیلی مهم است در زندگی انسان، مسئله ارتباط با اولیاء خدا است. خودشان به خاطر اینکه تواضعی کرده باشند، شرایط را نمی‌گویند و افراد هم آن‌طور که باید بفهمند، نمی‌فهمند. در نتیجه، می‌بینید که در حضور امام (علیه الصلاة و السلام)… ائمه اطهار، ائمه اطهار می‌آمدند… یک روز حضرت صادق (صلوات الله علیه) به ابی‌بصیر فرمود: همین‌طور  می‌آیند خانه امام؟ گفت: من جُنب بودم، دیدم همه می‌آیند. من هم بدون طهارت با مردم در محضر امام رفتم. حضرت آهسته به من گفت: همین‌طور؟ و همین روایت سبب این است که در حرم، در حرم علی بن موسی‌الرضا نمی‌شود جُنب وارد شد. روایت دیگری نداریم برای… چون احکام مسجد جدا است. این احکام حرم‌های ائمه (علیهم السلام) است. از همین روایت… دو، سه‌تا این نوع روایت داریم. حتی به نظر من… چون در آن‌جا دارد که منزل سادات، منزل فرزندان پیغمبر، خانه سادات هم نمی‌شود با جنابت وارد شد. خدمت امام آمده، می‌گوید: «أَصْلَحَكَ اللَّهُ»[31] خدا شما را اصلاح کند. روات است، این روات الآن در روات ما هستند. زیاد هم گفتند. حضرت هم…

یک نفر از اصحاب خاص حضرت رضا (صلوات الله علیه) خدمت ایشان آمد، حضرت فرمودند: خوب شد آمدید، می‌خواستم به دنبال شما بفرستم. ببینید در چه حدی است؟ شب گذشته خوابی دیدم. او هم به خود گرفت: امام. الحمدلله شما این‌طور نیستید، اما او… خوابی دیدم که می‌خواستم برای شما شرح بدهم. حضرت روی نظر دیگری، نمی‌خواست که او تعبیر کند، اما او پیش‌دهنی کرد و تعبیر کرد. گفت: دیدم که یک نردبانی دیدم گذاشتند، صد تا پله دارد… این را مرحوم علامه امینی در الغدیر می‌نویسند. صد پله دارد، فوراً گفت: ان‌شاءالله صد سال عمر می‌کنید. حضرت فرمود: هرچه خدا بخواهد. آخر انسان فضول، پیش‌دهن، در حضور امام، حال چه کسی گفت که شما تعبیر کنید؟ خیال می‌کند که خود او که عشق و علاقه دارد که صد سال در دنیا عمر کند، امام هم علاقه دارد. بعد فرمود که این نردبان را… چون می‌دانم در ذهن همه شما است که جریان چه بوده است؟ نردبان را بالا رفتم، آن‌جا دیدم که یک قبّه‌ای از نور است که ظاهر آن از باطن آن، باطن آن، از ظاهر آن و ظاهر آن از باطن آن دیده می‌شد. آن‌جا یک اتاق این‌چنین داشت.

من وارد شدم، دیدم پیغمبراکرم نشستند، سلام کردم. حضرت فرمود: «و علیک السلام». فرمودند: به این آقا هم سلام کن، پدر شما علی بن ابیطالب است. به ایشان هم سلام کردم. فرمودند: به این خانم هم سلام کن، مادر شما زهرا است. به ایشان هم سلام کردند. فرمودند: به این آقا هم سلام کن، جد شما امام حسن مجتبی است -چون سادات از طرف مادر به حضرت مجتبی می‌رسند- به ایشان هم سلام کردم. فرمودند: به این آقا هم سلام کن، ایشان هم پدر شما حسین بن علی است، جد شما حسین بن علی است. به ایشان هم سلام کردم. یک پیرمرد هم آن بالا ایستاده بود… این‌ها نشسته بودند، یک پیرمرد هم ایستاده بود. مثل مداح‌ها، مثل اینکه داشت کاری می‌کرد، شعری می‌خواند و این‌ها… در این بین ما وارد شدیم، متوقفش کردند. فرمودند: به این سیدالشعراء، حمیری هم سلام کن، من به ایشان هم سلام کردم. حالا حمیری چه کسی بوده است؟ یک فرد علاقمند شجاع بااستقامت قوی در عقاید بوده است. اشعاری در زمان بنی‌امیه گفته است که الآن در مملکت اسلامی در همین مجلس حتی من بخواهم ترجمه آن را برای شما بگویم، می‌گویم که شاید صدای ما به گوش یک فرد سنی برسد، سنی ناراحت شود. این‌طور است. آن‌جا، آن وقت گفته است. اشعاری دارد که حضرت رضا (صلوات الله علیه) می‌فرمایند: پیغمبراکرم وقتی من نشستم، فرمودند: بخوان. شعرها را خواند. در آن شعرها… من مضامین آن را عرض می‌کنم، اول آن این است:

لِأُمِّ عَمْرٍو بِاللَّوَى مَرْبَعٌ             طَامِسَةٌ أَعْلَامُهُ بَلْقَعٌ

که من در کتاب محضر استاد همه اشعار را نوشته ام. بعد به این‌جا رسید که روز قیامت که می‌شود یک پرچم ابابکر برمی‌دارد. حالا تعبیر تندی نسبت به ابی‌بکر دارد که عرض کردم که ما حتی ترجمه آن را هم این‌جا نمی‌گوییم. او برمی‌دارد. یک راست با جمعیت خود به جهنم می‌رود و یک رایت هم عمر برمی‌دارد، او هم می‌رود و یک رایت هم… ملایم‌ترین جمله‌ای که درباره عثمان گفته، این است که:

وَ رَايَةٌ يَقْدُمُهَا نَعْثَل‏

«نَعثَل» یعنی روباه. یک روباهی است که او هم پرچمی برمی‌دارد و یک عده ای را هم او به جهنم می برد.

وَ رَايَةٌ يَقْدُمُهَا حَيْدَرٌ

و یک پرچم هم حیدر برمی‌دارد.

وَ وَجْهُهُ كَالشَّمْسِ إِذْ تَطْلُع‏

مثل خورشید وقتی که درمی‌آید. این هم در بهشت می‌رود. خلاصه این‌طور تقسیم‌بندی می‌کند. اشعار را که می‌خواند، حضرت گریه می‌کنند که خدایا، تو شاهد هستی که من به این مردم گفتم که از علی بن ابیطالب پیروی کنید و چه و چه. وقتی اشعار او تمام می‌شود، حضرت رسول‌اکرم به حضرت رضا می‌فرمایند که به شیعیان خود بگو که شعرهای این را حفظ کنند. و لذا الآن مراجع فتوا می‌دهند، چون سند آن بسیار صحیح است. عرض کردم علامه امینی در کتاب الغدیر می‌نویسد که یا در قلب حفظ آن مستحب است، یا مستحب است که بنویسند و نگهداری کنند و ان‌شاءالله هر کدام از شما رسیدید، این کار را بکنید. ولو اینکه حفظ در قلب نتوانستید، در جایی آن را حفظ کنید. خیلی اشعار فوق‌العاده‌ای است. منظور من این است که انسان… اگر همین مرحله استقامت خود را خوب تقویت کنید، در مقابل آن‌ها، در مقابل دشمنان با استقامت باشید، به جایی می‌رسید که حضرت رسول‌اکرم به حضرت رضا بفرمایند که به ایشان که سید هم نبوده است، فرزند پیغمبر نبوده، سیدالشعراء، الآن هم معروف به سید حمیری است. ان‌شاءالله، امیدوار هستیم که ما هم از زبان آن‌ها چند کلمه‌ای با خدا… ان‌شاءالله همان برنامه مشهد را امشب عمل کنیم و به مناسبت حالمان و روحیات خود دعایی هم بخوانیم. ان‌شاءالله دوستان در هفته‌های بعد هم بخوانند.

ایام، ایام بسیار پربرکتی است، ماه شعبان است. در ماه شعبان ما یک کار را حتماً باید بکنیم. ان‌شاءالله یک دست لباس خوب، لباس آبرومند بدهید به خیاط بدوزد که یک مهمانی بسیار خوبی دعوت دارید. «دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّهِ»[32] مهمانی خدا، یک مهمانی خیلی خوب. ماه رمضان یک سفره‌ای می‌افتد که امام زمان هم سر آن سفره نشسته است، اولیای خدا هم نشسته‌اند. با این لباس‌های چرب و چرکین یقین بدانید که شما را سر آن سفره راه نمی‌دهند. ممکن است بیرون، در اتاق دیگر، یک گوشه و کناری شما را راه بدهند، اما با لباس فاخری که به آن مجلس بخورد، باید بروید و لباس «وَ لِباسُ التَّقْوى‏ ذلِكَ خَيْرٌ»[33] این لباس… می‌دانم خیال کردید که یک دست لباس کت و شلوار باید تهیه کنید، ولی از یک جهت مشکل‌تر است. لباس تقوا «وَ هَذَا شَهْرُ نَبِيِّكَ»[34] خدایا این ماه، ماه پیغمبر تو است. ان‌شاءالله این دعاها را بخوانیم.

خدای تعالی در اول این ماه وجود مقدس سیدالشهداء را گذاشته که «رَحْمَةً لِلْعالَمينَ»[35] است اول لباس‌های کثیف شما را بشویند. یک ماشین رختشویی حسابی زیر سایه حضرت سیدالشهداء، اباالفضل العباس، امام سجاد، امام عابد، امامی که مظهر عفو پروردگار است که در ماه رمضان صدها نفر از غلامان و کنیزان خود را عفو می‌کرد که خدا او را عفو کند. در اول این… اگر این شستشو انجام نشود، پس چه موقع می‌خواهید خود را بشویید؟ این دو، سه‌تا پشت سرهم، حساب دارد، همه کارهای الهی حساب دارد. حضرت سیدالشهداء، «رَحْمَةُ اللَّهِ الْوَاسِعَةُ»[36] است. خدا می‌داند اگر با محبت وارد روز سوم شعبان شوید و خارج شوید، کثیف بمانید؛ خیلی خیلی بی‌لیاقت هستید. بعد اباالفضل العباس، بعد هم امام سجاد. من نمی‌خواهم در این ارتباط تشبیهاتی کنم، خیلی حرف دارد. چرا روی این ترتیب است؟ چرا این‌گونه است؟

حضرت سیدالشهداء عفو می‌کند، حضرت اباالفضل العباس خشک می‌کند، حضرت سجاد هم شما را به بندگی –همان‌طور که خود او بنده واقعی بود- قبول می‌کند. در نیمه این ماه وجود مقدس قطب عالم امکان، حضرت بقیةالله را گذاشته که دیگر جای حرف نباشد، جای صحبت نباشد. یک دست لباس عالی این خیاط ازل برای همه می‌دوزد. منتها شما باید بروید، سفارش بدهید و بگیرید. همان کسی که شب قدر، شب قدر تمام مقدرات را تأیید می‌کند. هنوز شب نیمه‌شعبان شما از دست نرفته است. باید آن‌جا لباس خود را از این خیاط الهی بگیرید، یک لباسی فرم لباس خود او، رنگ لباس خود او، مثل لباس خود او. می‌خواهید کنار امام زمان بنشینید.

«دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّهِ»[37] به مهمانی خدا دعوت شده‌اید. «بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ».[38] برکت، رحمت، مغفرت که همه این‌ها حرف دارد. کاش می‌شد که روی این‌ها حرف بزنیم. «دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّهِ». «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ»[39] لیله مبارکه در این شهر است، در این ماه است، حالا حرف زیاد است. هر یک از این جملات را که می‌گویم، دل من می‌خواهد که یک ساعتی برای شما صحبت کنم. متأسفانه الآن همین اندازه هم که صحبت کردیم، دیر شده است. این لباس را سفارش بدهید تا هنوز دیر نشده است. همین امشب بگویید: یا بقیةالله، یا صاحب‌الزمان یک دست لباس هم به ما بدهید. عاریه هم که شده بدهید، موقت هم که شده بدهید. ما هم می‌خواهیم در مهمانی خدا بیاییم، کنار شما بنشینیم. با این لباس چرب و چرکین، مثل این کسانی که در مکانیکی از زیر ماشین بیرون آمدند، با این لباس شما را راه نمی‌دهند، به خدا قسم شما را راه نمی‌دهند. با لباس معصیت، با لباس گناه… فلانی روزه است، روزه او را هم…

در روایت دارد که کسانی هستند که از روزه جز گرسنگی و تشنگی چیز دیگری نمی‌فهمند، روزه باشند، ابداً. شما باید در ماه رمضان هر روز و هر شب امام زمان خود را ببینید، کنار او نشستید. نه با تخیل، می‌خواهید در یک ظرف غذا بخورید، می‌خواهید در یک سفره نشسته باشید. والّا شما را در اتاق مجاور می‌برند و می‌نشانند. می‌گویند: شما بروید، حالا بنشین، اگر از غذا چیزی زیاد آمد، یک قدری هم به شما می‌دهیم. نهایت آن این است، والّا اصلاً در مهمانی شما را راه نمی‌دهند. یا الله، خدایا. الحمدلله حال توجهی پیدا کردید. من یک مقداری از دعای ماه شعبان را بخوانم.