بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«به نام خداوند بخشنده مهربان»

حم ﴿۱﴾

حم ﴿۱﴾

تَنزِیلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ ﴿۲﴾

نازل کردن (این) کتاب از جانب خداى عزیز دانا است. ﴿۲﴾

«خدا آمرزنده گناهان است»

غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِیدِ الْعِقَابِ ذِی الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِلَیهِ الْمَصِیرُ ﴿۳﴾

بخشنده گناه و قبول کننده توبه، شدیدالعقاب، صاحب نعمت که خدائى جز او نیست، برگشت به سوى او است. ﴿۳﴾

برداشت از آیات ۳ – ۲

توبه

سالک الی اللّه باید بداند که خدای تعالی کتاب و قرآن را برای راهنمایی بندگانش نازل فرموده و کسانی که توبه کنند گناهانش را می بخشد و توبه آنها را قبول می کند و کسانی که توبه نکنند و به هدایت های قرآن توجه ننمایند مورد تعقیب شدید پروردگار واقع می شوند زیرا همه باید به سوی او برگردند.

«غیر از کفّار کسی در آیات خدا جدل نمی کند»

مَا يُجَادِلُ فِي آيَاتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلَادِ ﴿۴﴾

در آیات خدا جز کسانى که کافر شده اند، مجادله نمى کنند. پس تو را رفت و آمد آنها در شهرها گول نزند. ﴿۴﴾

كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَالْأَحْزَابُ مِنْ بَعْدِهِمْ وَهَمَّتْ كُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِيَأْخُذُوهُ وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ عِقَابِ ﴿۵﴾

قبل از آنها قوم نوح و جمعیتهائى که بعد از آنها بودند، تکذیب کردند و هر امّتى همّت بر آن مى داشتند که پیامبرشان را بگیرند و به باطل با او مجادله کنند تا حقیقت را از بین ببرند. پس (من) آنها را گرفتم. پس ببین که مجازات من چگونه بوده است؟ ﴿۵﴾

برداشت از آیه ۵

آیات قرآن

سالک الی اللّه نباید سخنان پیامبران و آیات شریفه و صریحه قرآن را در بحث و جدل بیاندازد و بخواهد حقیقت را از بین ببرد. زیرا در این صورت مورد مجازات پروردگار واقع می شود.

وَكَذَلِكَ حَقَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ أَصْحَابُ النَّارِ ﴿۶﴾

و این چنین فرمان پروردگار تو بر کسانى که کافر شده اند، تحقّق یافت. قطعا آنها اهل آتش اند. ﴿۶﴾

«ملائکه برای مؤمنین دعا و استغفار می کنند»

اَلَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ ﴿۷﴾

کسانى که عرش را حمل مى کنند و کسانى که اطراف آن هستند، پروردگارشان را تسبیح و حمد مى گویند و به او (خدا) ایمان دارند و براى کسانى که ایمان آورده اند استغفار مى کنند. پروردگارِ ما، رحمت و علمت را بر هر چیزى وسعت دادى. پس بیامرز کسانى را که توبه کرده اند و راه تو را تبعیت نموده اند و از عذاب دوزخ نگاهشان دار. ﴿۷﴾

رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۸﴾

پروردگار ما، آنها و کسانى که از پدرانشان و همسرانشان و نسلشان که صالح باشند را در بهشت جاودانى که به آنها وعده داده اى، داخلشان فرما. قطعا تو عزیز حکیمى هستى. ﴿۸﴾

وَقِهِمُ السَّيِّئَاتِ وَمَنْ تَقِ السَّيِّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۹﴾

و آنها را از سیئات نگاه دار و کسى را که تو از بدیها نگاه دارى، آن روز (قیامت) قطعا به او مهربانى کرده اى. و این همان رستگارى بزرگ است. ﴿۹﴾

برداشت از آیات ۹ – ۷

استغفار ملائکه

سالک الی اللّه باید بداند که اگر ایمان واقعی پیدا کند و یقظه اش کامل باشد ملائکه برای او از پروردگار طلب آمرزش می کنند و می گویند:

ای خدائی که علم و رحمتت به همه چیز شامل شده به کسانی که به مرحله توبه قدم نهاده اند و توبه را تکمیل نموده اند و دارای استقامت و صراط مستقیم اند آنها را از عذاب جهنم نگه دار. 

پروردگارا آنها را وارد جنت عدن کن همان طوری که به آنها وعده کرده ای و پدران و همسران و ذریه آنها را هم اگر صالح باشند به این نعمتها داخل فرما و از گناهان آنها را نگه دار و کسی را که تو از گناه نگه داری به او مهربانی فرموده ای.

«دشمنی کردن خدا بزرگ است»

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنَادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِنْ مَقْتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمَانِ فَتَكْفُرُونَ ﴿۱۰﴾

قطعا کسانى که کافر شده اند، چنین ندا داده مى شوند که دشمنى خدا بزرگتر از دشمنى شما با خودتان است، در آن وقتى که به طرف ایمان دعوت مى شدید و (شما) کافر مى گشتید. ﴿۱۰﴾

«کفّار به گناهان خود اعتراف می کنند»

قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۱۱﴾

(کفّار) مى گویند: پروردگار ما، دو بار ما را میراندى و دو بار ما را زنده کردى. حالا ما به گناهانمان اعتراف مى کنیم. پس آیا راهى براى بیرون رفتن هست؟ ﴿۱۱﴾

ذَلِكُمْ بِأَنَّهُ إِذَا دُعِيَ اللَّهُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَإِنْ يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ ﴿۱۲﴾

این وضع شما به خاطر آن است که وقتى خدا به یکتائى خوانده مى شد، انکار مى کردید و اگر براى او شریکى منظور مى شد، شما ایمان مى آوردید. پس حکومت مال خداى برترِ بزرگ است. ﴿۱۲﴾

«با اخلاص خدا را بخوانید»

هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آيَاتِهِ وَيُنَزِّلُ لَكُمْ مِنَ السَّمَاءِ رِزْقًا وَمَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا مَنْ يُنِيبُ ﴿۱۳﴾

او (خدا) آن کسى است که آیات خود را به شما نشان مى دهد و از آسمان رزق(تان) را نازل مى کند. و کسى جز توبه کنندگان متذکر نمى شود. ﴿۱۳﴾

فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ ﴿۱۴﴾

پس خدا را در حالى که دینتان را براى او خالص کرده اید بخوانید، هر چند کفّار کراهت داشته باشند. ﴿۱۴﴾

«القای روح بر بندگان»

رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِيُنْذِرَ يَوْمَ التَّلَاقِ ﴿۱۵﴾

خداى صاحب عرش درجات را بالا مى برد. روحى را که از فرمانش هست، بر هر کسى که بخواهد از بندگانش القاء مى کند، براى آنکه از روز ملاقات بترساند. ﴿۱۵﴾

برداشت از آیات ۱۵ – ۱۳

اخلاص

سالک الی اللّه باید بداند که خدا برای آن که او را وادار کند که در مقابلش انابه نماید و متذکر پروردگارش گردد نشانه های خود را به او ارائه می دهد و از آسمان برای او روزی می رساند پس باید بکوشد با اخلاص خدا را بخواند و دینش را پاک و پاکیزه برای او قرار دهد اگر چه کفار نخواسته باشند. خدای تعالی به او روحی عنایت می کند که در روز ملاقات با او از عظمت پروردگار ترسان باشد.

«روز قیامت»

يَوْمَ هُمْ بَارِزُونَ لَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ ﴿۱۶﴾

آن روزى که آنها آشکار مى شوند، چیزى بر خدا از آنها پنهان نیست. امروز سلطنت براى چه کسى است؟ براى خداى یکتاى غلبه کننده. ﴿۱۶﴾

اَلْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿۱۷﴾

امروز هر کس به آنچه بدست آورده، جزا داده مى شود. هیچ ظلمى در این روز نیست. حقیقتا خدا سریع الحساب است. ﴿۱۷﴾

وَأَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَنَاجِرِ كَاظِمِينَ مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَلَا شَفِيعٍ يُطَاعُ ﴿۱۸﴾

و آنها را بترسان از روزى که نزدیک است. آن وقتى که دلها در کنار حنجره ها مى رسد، در حالى که خشمشان را فرو مى نشانند، براى ظالمین هیچ دوست و شفیعى که اطاعت شود وجود ندارد. ﴿۱۸﴾

يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ ﴿۱۹﴾

خدا خیانت چشمها را و آنچه را که (در) دلها مخفى مى کند، مى داند. ﴿۱۹﴾

وَاللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَقْضُونَ بِشَيْءٍ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ﴿۲۰﴾

و خدا به حقّ قضاوت مى کند و کسانى را که غیر از خدا مى خوانند نمى توانند به چیزى قضاوت کنند. قطعا خدا همان شنواى بینا است. ﴿۲۰﴾

«در زمین سیر و سفر کنید»

أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ كَانُوا مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الْأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَمَا كَانَ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَاقٍ ﴿۲۱﴾

آیا (چرا) در زمین سیر و سفر نمى کنند تا ببینند عاقبت کسانى که قبل از آنها بوده اند و از آنها قدرت و آثارشان در زمین بیشتر بود، چگونه بوده است؟ پس آنها را خدا به خاطر گناهانشان گرفت و در برابر خدا مدافعى نداشتند. ﴿۲۱﴾

ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانَتْ تَأْتِيهِمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَكَفَرُوا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ إِنَّهُ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقَابِ ﴿۲۲﴾

آن به خاطر این بود که براى آنها پیامبرانشان با دلائل روشن آمده بودند، پس کافر شدند. پس خدا آنها را گرفت. قطعا خداى قوى، مجازاتش سخت است. ﴿۲۲﴾

برداشت از آیات ۲۲ – ۲۱

پند گرفتن در سیر و سفر

سالک الی اللّه باید در روی زمین سیر و سفر کند تا ببیند عاقبت کسانی که قبل از او بوده اند چگونه بوده است و چگونه خدای تعالی به خاطر گناهانشان آنها را مؤاخذه کرد و در مقابل پروردگار مدافعی نداشتند زیرا آنها وقتی با پیامبرانشان که با نشانه و معجزات آمده بودند روبرو می شدند آنها را ندیده می گرفتند و کفر می ورزیدند سپس خدای تعالی آنها را با قدرت شدیدش مؤاخذه فرمود.

«قضیه ای از حضرت موسی علیه السلام»

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُبِينٍ ﴿۲۳﴾

و قطعا ما موسی را با آیاتمان و دلیل روشنی فرستادیم. ﴿۲۳﴾

إِلَى فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَقَارُونَ فَقَالُوا سَاحِرٌ كَذَّابٌ ﴿۲۴﴾

به طرف فرعون و هامان و قارون. پس آنها گفتند: ساحر بسیار دروغگوئی است. ﴿۲۴﴾

فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْحَقِّ مِنْ عِنْدِنَا قَالُوا اقْتُلُوا أَبْنَاءَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ وَاسْتَحْيُوا نِسَاءَهُمْ وَمَا كَيْدُ الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ ﴿۲۵﴾

پس وقتى که حقّ را از جانب ما براى آنها آورد، گفتند: پسران کسانى که با او ایمان آورده اند، بکشید و زنهایشان را زنده نگهدارید. و نقشه کافران جز در گمراهى نخواهد بود. ﴿۲۵﴾

وَقَالَ فِرْعَوْنُ ذَرُونِي أَقْتُلْ مُوسَى وَلْيَدْعُ رَبَّهُ إِنِّي أَخَافُ أَنْ يُبَدِّلَ دِينَكُمْ أَوْ أَنْ يُظْهِرَ فِي الْأَرْضِ الْفَسَادَ ﴿۲۶﴾

و فرعون گفت: مرا تنها بگذارید تا موسى را بکشم و او پروردگارش را بخواند. من مى ترسم که او دین شما را عوض کند یا اینکه در زمین فساد را ظاهر نماید. ﴿۲۶﴾

وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ مِنْ كُلِّ مُتَكَبِّرٍ لَا يُؤْمِنُ بِيَوْمِ الْحِسَابِ ﴿۲۷﴾

و موسى گفت: من به پروردگارم و پروردگار شما از هر متکبّرى که به روز حساب ایمان ندارد، پناه مى برم. ﴿۲۷﴾

وَقَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَنْ يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءَكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ مِنْ رَبِّكُمْ وَإِنْ يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِنْ يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُمْ بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ ﴿۲۸﴾

و مرد مؤمنى از اطرافیان فرعون که ایمانش را کتمان مى کرد، گفت: آیا شما مى خواهید مردى را بکشید که مى گوید: پروردگار من خدا است و دلائلى از طرف پروردگارتان براى شما آورده است؟ اگر دروغگو باشد، پس دروغش به ضرر خودش مى باشد و اگر راستگو باشد، بعضى از آن چیزى که وعده تان مى دهد، به شما خواهد رسید. قطعا خدا کسى را که اسراف کننده بسیار دروغگوئى باشد، هدایت نمى کند. ﴿۲۸﴾

يَا قَوْمِ لَكُمُ الْمُلْكُ الْيَوْمَ ظَاهِرِينَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ يَنْصُرُنَا مِنْ بَأْسِ اللَّهِ إِنْ جَاءَنَا قَالَ فِرْعَوْنُ مَا أُرِيكُمْ إِلَّا مَا أَرَى وَمَا أَهْدِيكُمْ إِلَّا سَبِيلَ الرَّشَادِ ﴿۲۹﴾

اى قومِ من، سلطنت امروز مال شما است و در زمین شما پیروزید. پس چه کسى از عذاب خدا اگر به ما برسد، به ما کمک مى کند؟ فرعون گفت: (من) جز آنچه را که مى بینم، به شما نشان نمى دهم و (من) جز به راه کمال و رشد، شما را راهنمائى نمى کنم. ﴿۲۹﴾

وَقَالَ الَّذِي آمَنَ يَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ مِثْلَ يَوْمِ الْأَحْزَابِ ﴿۳۰﴾

و کسى که ایمان آورده بود، گفت: اى قوم من، قطعا من بر شما مثل روز احزاب مى ترسم. ﴿۳۰﴾

مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعِبَادِ ﴿۳۱﴾

مثل روش قوم نوح و عاد و ثمود و کسانى که بعد از آنها بودند. و خدا براى بندگانش ظلم را نمى خواهد. ﴿۳۱﴾

وَيَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ يَوْمَ التَّنَادِ ﴿۳۲﴾

و اى قومِ من، قطعا من بر شما از روزى که صدا مى زنند، مى ترسم. ﴿۳۲﴾

يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ مَا لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عَاصِمٍ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ ﴿۳۳﴾

روزى که در حال پشت کردن فرار کنید، براى شما از جانب خدا هیچ نگه دارنده اى نیست و کسى را که خدا گمراه کند، براى او راهنمائى نخواهد بود. ﴿۳۳﴾

وَلَقَدْ جَاءَكُمْ يُوسُفُ مِنْ قَبْلُ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا زِلْتُمْ فِي شَكٍّ مِمَّا جَاءَكُمْ بِهِ حَتَّى إِذَا هَلَكَ قُلْتُمْ لَنْ يَبْعَثَ اللَّهُ مِنْ بَعْدِهِ رَسُولًا كَذَلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتَابٌ ﴿۳۴﴾

و یوسف قبلاً با دلائل به سوى شما آمد. پس شما دائما درباره آنچه که برایتان آورده بود، در شک بودید تا زمانى که از دنیا رفت. (شما) گفتید که خدا بعد از او هرگز پیامبرى نخواهد فرستاد. این چنین خدا کسى را که اسراف کننده و تردیدکننده باشد، گمراه مى کند. ﴿۳۴﴾

اَلَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ الَّذِينَ آمَنُوا كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ ﴿۳۵﴾

کسانى که بدون آنکه تسلّطى (حجّتى) براى آنها رسیده باشد در آیات خدا بحث و جدال مى کنند، چه بسیار آن (جدال) نزد خدا و نزد کسانى که ایمان آورده اند، مبغوض است. این چنین خدا هر قلب تکبّرکننده جبّارى را مُهر مى کند. ﴿۳۵﴾

وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ ﴿۳۶﴾

و فرعون گفت: اى هامان، ساختمان بلندى براى من بساز، شاید بتوانم به وسائلى دسترسى پیدا کنم. ﴿۳۶﴾

أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ فَأَطَّلِعَ إِلَى إِلَهِ مُوسَى وَإِنِّي لَأَظُنُّهُ كَاذِبًا وَكَذَلِكَ زُيِّنَ لِفِرْعَوْنَ سُوءُ عَمَلِهِ وَصُدَّ عَنِ السَّبِيلِ وَمَا كَيْدُ فِرْعَوْنَ إِلَّا فِي تَبَابٍ ﴿۳۷﴾

سببهائى که بشود به آسمان رفت تا از خداى موسى اطّلاع پیدا کنم و حتما من او را دروغگو فکر مى کنم. و این چنین براى فرعون، زشتىِ عملش زینت داده شده و از راه راست بازمانده شده بود. و کید و مکر فرعون جز به هلاکت او نینجامید. ﴿۳۷﴾

«قضیه مؤمن آل فرعون»

وَقَالَ الَّذِي آمَنَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشَادِ ﴿۳۸﴾

و کسى که ایمان آورده بود، گفت: اى قومِ من، از من پیروى کنید تا شما را به راه رشد و کمال هدایت کنم. ﴿۳۸﴾

يَا قَوْمِ إِنَّمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الْآخِرَةَ هِيَ دَارُ الْقَرَارِ ﴿۳۹﴾

اى قومِ من، جز این نیست که این زندگى دنیا بهره اى است (زودگذر) و قطعا آخرت همان خانه باثبات و پایدار است. ﴿۳۹﴾

مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيهَا بِغَيْرِ حِسَابٍ ﴿۴۰﴾

کسى که کار بد کند، جز به مانند آن جزا داده نمى شود و کسى که عمل شایسته کند، مرد یا زن و در حالى که او مؤمن باشد، پس همه آنها به بهشت داخل مى شوند و در آنجا بى حساب روزى داده مى شوند. ﴿۴۰﴾

وَيَا قَوْمِ مَا لِي أَدْعُوكُمْ إِلَى النَّجَاةِ وَتَدْعُونَنِي إِلَى النَّارِ ﴿۴۱﴾

و اى قومِ من، مرا چه شده است که من شما را به نجات دعوت مى کنم ولى شما مرا به سوى جهنّم مى خوانید؟ ﴿۴۱﴾

تَدْعُونَنِي لِأَكْفُرَ بِاللَّهِ وَأُشْرِكَ بِهِ مَا لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَأَنَا أَدْعُوكُمْ إِلَى الْعَزِيزِ الْغَفَّارِ ﴿۴۲﴾

شما مرا دعوت مى کنید براى اینکه به خدا کافر شوم و براى او آن چیزى را که به آن علم ندارم شریک قرار دهم و من شما را به سوى عزیز آمرزنده اى دعوت مى کنم. ﴿۴۲﴾

برداشت از آیات ۴۲ – ۲۳

پندهایی از قضیه ای از حضرت موسی علیه السلام

سالک الی اللّه باید پندهای زیر را از قضیه حضرت موسی علیه السلام و فرعون یاد بگیرد:

۱ – همیشه مسائل علمی و حقیقی را با استدلال و تسلط کامل برای طرف مخالف بیان کند.

۲ – دشمنان هر تهمتی به انسان بزنند با شرح صدر آنها را نشنیده بگیرد و از پای در نیاید.

۳ – ظالمین هر جنایتی را که بکنند چون در گمراهی هستند خدای تعالی روزی آنها را به جزای اعمالشان می رساند.

۴ – باید بداند که طاغوتها در هر زمان خوبان را به عنوان مفسد ممکن است بکشند و یا اذیت کنند و خدای تعالی سالکین الی اللّه را به این وسیله امتحان می کند.

۵ – باید سالک الی اللّه از متکبرین و کسانی که به روز قیامت ایمان ندارند به خدا پناه ببرد تا خدا پشتیبان او باشد.

۶ – باید همیشه ظالمین را نصیحت کند و با استدلال آنها را به حقیقت راهنمائی نماید.

۷ – اگر لازم بود برای مصالح مهمی ایمان و اعتقادش را کتمان کند و تقیه نماید باید آن را انجام دهد.

۸ – خدای تعالی کسانی را که اسراف می کنند و یا زیاد دروغ می گویند هدایت نمی کند.

۹ – باید سالک الی اللّه از عذابهایی که بر گذشتگان به خاطر سرپیچی شان از فرمان خدا آمده، مردم را بترساند و آنها را موعظه کند.

۱۰ – سالک الی اللّه در مواعظش باید مردم را از خواب غفلت بیدار کند و روز قیامت را برای آنها با استدلالات روشن نماید.

۱۱ – سالک الی اللّه باید به مردم بفهماند که اگر خدا انسان را به حال خود واگذاشت برای او راهنمائی پیدا نمی شود.

۱۲ – باید سالک الی اللّه از قصّه های قرآن مثل قصه حضرت یوسف علیه السلام مردم را راهنمائی کند و برای آنها برداشت های خوبی داشته باشد.

۱۳ – سالک الی اللّه نباید اسراف کننده باشد.

۱۴ – سالک الی اللّه نباید در عقاید شک و تردید داشته باشد والا خدا او را به حال خود وامی گذارد و هدایتش نمی کند.

۱۵ – سالک الی اللّه نباید آیات قرآن را به رأی خود تفسیر کند و آنها را مورد بحث و گفتگو قرار دهد. زیرا اگر این کارها را بکند خدای تعالی و کسانی را که ایمان آورده اند به غضب در می آورد و آنها از او بیزارند.

۱۶ – سالک الی اللّه باید بداند که اگر نسبت به بندگان خدا متکبر و جبار باشد خدای تعالی او را در قبض کامل نسبت به معنویات قرار می دهد.

۱۷ – سالک الی اللّه باید بداند که کبر و غرور سبب بی اعتقادی و جنون می شود و حقایق را از راه صحیح نمی تواند بدست بیاورد و در کارهای معنوی به بن بست می رسد.

۱۸ – سالک الی اللّه در موارد خطر باید تقیه کند آن چنان که مؤمن آل فرعون با تقیه طرفداران فرعون را هدایت می فرمود.

۱۹ – سالک الی اللّه باید بداند که زندگی دنیا زودگذر است و زندگی پایدار، عالم آخرت است.

۲۰ – سالک الی اللّه باید بداند که خدا به قدری مهربان است که اگر کار بدی انجام دهد خدای تعالی جز به همان مقداری که بد کرده او را مؤاخذه نمی کند ولی کسانی که عمل شایسته انجام دهند و مؤمن باشند چه زن باشند و چه مرد، خدای تعالی آنها را به بهشت داخل می کند و بی حساب به آنها روزی می دهد.

سالک الی اللّه باید به کسانی که به او نیکی کرده اند، نیکی کند و نسبت به آنها بدی نکند و راهنمائی های صحیحی برای آنها داشته باشد.

لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَدْعُونَنِي إِلَيْهِ لَيْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا وَلَا فِي الْآخِرَةِ وَأَنَّ مَرَدَّنَا إِلَى اللَّهِ وَأَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ ﴿۴۳﴾

بدون شک جز این نیست که شما مرا به سوى آن کسى که نه در دنیا و نه در آخرت نمى تواند بخواند، دعوت مى کنید و حال آنکه ما به سوى خدا بر مى گردیم و حتما اسراف کنندگان، همانها اصحاب آتش اند. ﴿۴۳﴾

فَسَتَذْكُرُونَ مَا أَقُولُ لَكُمْ وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ ﴿۴۴﴾

پس به زودى متذکر خواهید شد آنچه را که من به شما مى گویم. و به خدا کارم را مى سپارم. قطعا خدا به بندگانش بینا است. ﴿۴۴﴾

فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ ﴿۴۵﴾

پس خدا او را از بدیهاى آنچه که مکر مى کردند، نگه داشت و آل فرعون را در بدترین عذاب فرو برد. ﴿۴۵﴾

برداشت از آیات ۴۵ – ۴۳

اسراف

سالک الی اللّه نباید جزو مسرفین باشد و باید به مطالب زیر عمل کند:

۱ – اگر در وقت و در عمل اسراف کند آتش بدبختی زندگی او را تهدید می کند.

۲ – همه کارهای خود را به خدا وابگذارد زیرا خدا بر اعمال بندگانش بینا است.

۳ – اگر سالک الی اللّه معتقد به این مطلب باشد و بگوید: «افوض امری الی اللّه ان اللّه بصیر بالعباد» خدا بدی های کسانی را که می خواهند به او اذیت وارد کنند دفع می کند.

«عذاب فرعونیان در برزخ و قیامت»

اَلنَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوًّا وَعَشِيًّا وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ ﴿۴۶﴾

(فرعونیان) صبح و شب به آن آتش عرضه مى شوند و روزى که ساعت قیامت برپا شود، داخل کنید فرعونیان را در سخت ترین عذاب. ﴿۴۶﴾

وَإِذْ يَتَحَاجُّونَ فِي النَّارِ فَيَقُولُ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا نَصِيبًا مِنَ النَّارِ ﴿۴۷﴾

و وقتى که در آتش با هم با نزاع گفتگو مى کنند، پس ضعفاى (آنها) به کسانى که مستکبرند، مى گویند: قطعا ما تابع شما بودیم. آیا پس شما از ما سهمى از آتش را پذیرا هستید؟ ﴿۴۷﴾

قَالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيهَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبَادِ ﴿۴۸﴾

کسانى که مستکبرند، مى گویند: حتما ما همه در آتشیم و خدا قطعا بین بندگانش حکم کرده است. ﴿۴۸﴾

وَقَالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّكُمْ يُخَفِّفْ عَنَّا يَوْمًا مِنَ الْعَذَابِ ﴿۴۹﴾

و کسانى که در آتش اند، به خازنین جهنّم مى گویند: دعا کنید که پروردگارتان یک روز عذاب را از ما تخفیف دهد. ﴿۴۹﴾

قَالُوا أَوَلَمْ تَكُ تَأْتِيكُمْ رُسُلُكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا بَلَى قَالُوا فَادْعُوا وَمَا دُعَاءُ الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ ﴿۵۰﴾

(خازنین جهنّم) مى گویند: آیا پیامبران شما نبودند که با نشانه هائى نزد شما آمدند؟ (اهل جهنّم) مى گویند: بله. (خازنین جهنّم) مى گویند: پس (خودتان خدا را) بخوانید ولى دعاى کافرین جز در گمراهى نیست. ﴿۵۰﴾

«پیامبران و مؤمنین از جانب خدا یاری می شوند»

إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ ﴿۵۱﴾

قطعا ما پیامبرانمان و کسانى را که ایمان آورده اند، در زندگى دنیا و روزى که شاهدان بپا مى ایستند، یارى خواهیم کرد. ﴿۵۱﴾

يَوْمَ لَا يَنْفَعُ الظَّالِمِينَ مَعْذِرَتُهُمْ وَلَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ ﴿۵۲﴾

روزى که ظالمین، معذرت خواهیشان براى آنها نفعى ندارد و لعنت (خدا) براى آنها است و براى آنها خانه بدى است. ﴿۵۲﴾

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْهُدَى وَأَوْرَثْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ ﴿۵۳﴾

و قطعا ما به موسى هدایت دادیم و به بنى اسرائیل کتاب را به ارث عنایت فرمودیم. ﴿۵۳﴾

هُدًى وَذِكْرَى لِأُولِي الْأَلْبَابِ ﴿۵۴﴾

 ﴿کتابی﴾ که هدایت و تذکر برای صاحبان مغز بود. ﴿۵۴﴾

«برای گناهانت استغفار کن»

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ ﴿۵۵﴾

پس صبر کن که قطعا وعده خدا حقّ است و براى گناهت طلب بخشش کن و در شب و صبح تسبیح با حمد پروردگارت را بگو. ﴿۵۵﴾

«کفّار به آرزوی خود نمی رسند»

إِنَّ الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ إِنْ فِي صُدُورِهِمْ إِلَّا كِبْرٌ مَا هُمْ بِبَالِغِيهِ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ  ﴿۵۶﴾

حتما کسانى که بدون تسلّطى (حجّتى) که براى آنها رسیده باشد در آیات خدا بحث و جدال مى کنند، در سینه هاشان جز تکبّر چیزى نیست. آنها هرگز به آن بزرگى و کبر (نهایت آرزوى خود) نمى رسند. پس به خدا پناه ببر. حقیقتا او همان شنواى بینا است. ﴿۵۶﴾

برداشت از آیات ۵۶ – ۵۵

صبر

سالک الی اللّه در راه رسیدن به هدف باید صبور باشد و برای گناهانش استغفار کند و پروردگارش را صبح و شام تسبیح بگوید و حمد او را بکند و جزو کسانی که در آیات خدا بدون تسلط علمی بحث می کنند نباشد. زیرا در این صورت وجود آنها را تکبر می گیرد و به جایی نمی رسند و باید در این گونه مسائل به خدا پناه ببرد. زیرا خدا بینا و شنوا است.

«خلقت آسمانها و زمین بزرگتر است»

لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۵۷﴾

حتماً خلقت آسمانها و زمین بزرگتر از خلقت مردم است ولى اکثر مردم نمى دانند. ﴿۵۷﴾

«کور و بینا مساوی نیستند»

وَمَا يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَلَا الْمُسِيءُ قَلِيلًا مَا تَتَذَكَّرُونَ ﴿۵۸﴾

و کور و بینا مساوى نیستند و کسانى که ایمان آورده و عمل شایسته نموده اند، با بدکاران مساوى نیستند. کمتر متذکر مى شوید. ﴿۵۸﴾

«در وجود قیامت شکی نیست»

إِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ لَا رَيْبَ فِيهَا وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿۵۹﴾

حتما ساعت (قیامت) که شکى در آن نیست مى رسد، ولى اکثر مردم ایمان نمى آورند. ﴿۵۹﴾

«دعا کنید تا خدا اجابت کند»

وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ ﴿۶۰﴾

و پروردگارتان فرموده: مرا بخوانید تا اجابتتان کنم. حقیقتا کسانى که از بندگى من تکبّر مى کنند، به زودى با ذلّت و خوارى در جهنّم داخل مى شوند. ﴿۶۰﴾

برداشت از آیات ۶۰ – ۵۸

کور و بینا مساوی نیستند

سالک الی اللّه باید بداند که کور و بینا مساوی نیستند و کسانی که ایمان دارند و عمل شایسته می کنند با معصیت کاران در نزد خدا مساوی نیستند و خدا دستور فرموده که همه دعا کنند تا خدا دعای آنها را اجابت کند و اگر دعا نکنند و با خدا به این وسیله مأنوس نشوند تکبر کرده اند و روز قیامت وارد جهنم می شوند.

«شب را برای آرامش قرار داده اند»

اَللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ ﴿۶۱﴾

خدا کسى است که شب را براى اینکه در آن آرامش داشته باشید و روز را روشن و دیدنى براى شما قرار داده است. قطعا خدا بر مردم، صاحب فضل است ولى اکثر مردم شکر نمى کنند. ﴿۶۱﴾

«کفّار چگونه منحرف می شوند»

ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ ﴿۶۲﴾

این خداى شما است که پروردگار شما است، خالق هر چیزى است، هیچ خدائى جز او نیست. پس چگونه منحرف مى شوید؟ ﴿۶۲﴾

كَذَلِكَ يُؤْفَكُ الَّذِينَ كَانُوا بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ ﴿۶۳﴾

کسانى که آیات خدا را انکار مى کنند، این چنین منحرف مى شوند. ﴿۶۳﴾

«خلقت و صورت بندی انسان»

اَللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَرَارًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَصَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَتَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ ﴿۶۴﴾

خدا آن کسى است که زمین را قرارگاه موقّت براى شما و آسمان را بنائى قرار داد و شما را صورت بندى نمود، پس چه نیکو است صورتهاى شما. و از غذاهاى پاکیزه به شما روزى داد. این است خداى شما که پروردگار شما است. پس پربرکت است خدائى که پروردگار جهانیان است. ﴿۶۴﴾

هُوَ الْحَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۶۵﴾

او زنده اى است که هیچ خدائى جز او نیست. پس او را بخوانید، در حالى که دین خود را براى او خالص کرده باشید. حمد خدائى را که پروردگار عالمیان است. ﴿۶۵﴾

قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَمَّا جَاءَنِيَ الْبَيِّنَاتُ مِنْ رَبِّي وَأُمِرْتُ أَنْ أُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۶۶﴾

بگو: من از اینکه عبادت کنم کسانى را که شما غیر از خدا مى خوانید نهى شده ام، وقتى که نشانه هائى از طرف پروردگارم براى من آمده است و (من) امر شده ام که در مقابل پروردگار عالمیان تسلیم باشم. ﴿۶۶﴾

برداشت از آیه ۶۶

بندگی خدا

سالک الی اللّه باید کوشش کند تا خود را به بندگی رسمی خدا برساند و غیر خدا را عبادت نکند و تسلیم پروردگارش باشد.

«خلقت بدن انسان»

هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخًا وَمِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّى مِنْ قَبْلُ وَلِتَبْلُغُوا أَجَلًا مُسَمًّى وَلَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿۶۷﴾

او (خدا) آن کسى است که شما را از خاک، سپس از نطفه، سپس از علقه خلق کرد، سپس شما را کودکى بیرون آورد، بعد تا برسید به قدرت (بدنى)، سپس براى اینکه پیر شوید. و بعضى از شما قبل از پیر شدن فوت مى شود و براى آنکه برسید به پایان عمر تعیین شده خود، تا شاید تعقّل کنید. ﴿۶۷﴾

هُوَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ فَإِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ﴿۶۸﴾

او کسى است که زنده مى کند و مى میراند. پس وقتى که فرمانى را مقرّر نماید، جز این نیست که به آن مى گوید: باش، پس مى باشد. ﴿۶۸﴾

«عذاب کسانی که درباره آیات الهی مجادله می کنند»

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ أَنَّى يُصْرَفُونَ ﴿۶۹﴾

آیا ندیدى کسانى را که درباره آیات خدا جدال مى کنند، چگونه دگرگون مى شوند؟ ﴿۶۹﴾

الَّذِينَ كَذَّبُوا بِالْكِتَابِ وَبِمَا أَرْسَلْنَا بِهِ رُسُلَنَا فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ﴿۷۰﴾

آن کسانى که کتاب و آنچه که ما بوسیله آن پیامبرانمان را فرستاده ایم تکذیب مى کنند، به زودى خواهند دانست. ﴿۷۰﴾

إِذِ الْأَغْلَالُ فِي أَعْنَاقِهِمْ وَالسَّلَاسِلُ يُسْحَبُونَ ﴿۷۱﴾

آن وقتى که غُلها در گردنهاى آنها باشد و زنجیرها کشیده مى شوند. ﴿۷۱﴾

فِي الْحَمِيمِ ثُمَّ فِي النَّارِ يُسْجَرُونَ ﴿۷۲﴾

به طرف آب جوشان، سپس در آتش افروخته قرار مى گیرند. ﴿۷۲﴾

ثُمَّ قِيلَ لَهُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ تُشْرِكُونَ ﴿۷۳﴾

سپس به آنها گفته مى شود: کجایند آنچه را که شما براى خدا شریک قرار مى دادید، ﴿۷۳﴾

مِنْ دُونِ اللَّهِ قَالُوا ضَلُّوا عَنَّا بَلْ لَمْ نَكُنْ نَدْعُو مِنْ قَبْلُ شَيْئًا كَذَلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ الْكَافِرِينَ ﴿۷۴﴾

غیر از خدا؟ مى گویند: گمشان کرده ایم بلکه ما چیزى را قبل از این نمى خواندیم. این گونه خدا کافرین را گمراه مى کند. ﴿۷۴﴾

ذَلِكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَفْرَحُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَبِمَا كُنْتُمْ تَمْرَحُونَ ﴿۷۵﴾

آن عذاب شما به خاطر این است که به ناحق در روى زمین خوشحال بودید و به خاطر آنکه به خود مى نازیدید. ﴿۷۵﴾

اُدْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿۷۶﴾

داخل درهاى جهنّم شوید، در آن همیشه خواهید بود. پس چه بد جایگاهى متکبّرین دارند. ﴿۷۶﴾

«وعده خدا حقّ است»

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَإِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِلَيْنَا يُرْجَعُونَ ﴿۷۷﴾

پس صبر کن. قطعا وعده خدا حقّ است. پس اگر قسمتى از آنچه را که به آنها وعده داده ایم به تو نشان دهیم (در دنیا) و یا ما تو را بمیرانیم (و نشانت دهیم) به هر حال به سوى ما برگردانده مى شوند. ﴿۷۷﴾

«معجزات به اذن خدا از پیامبران صادر می شود»

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ مِنْهُمْ مَنْ قَصَصْنَا عَلَيْكَ وَمِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ عَلَيْكَ وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ فَإِذَا جَاءَ أَمْرُ اللَّهِ قُضِيَ بِالْحَقِّ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْمُبْطِلُونَ ﴿۷۸﴾

و قطعا ما قبل از تو پیامبرانى را فرستادیم. قصّه هاى بعضى از آنها را براى تو نقل کردیم و قصّه هاى بعضى از آنها را براى تو نگفتیم. و هیچ رسولى نبوده که معجزه اى بیاورد، مگر آنکه با اذن خدا بوده است. پس زمانى که فرمان خدا بیاید، به حقّ قضاوت مى شود و اینجا است که باطل اندیشان زیانکار گردند. ﴿۷۸﴾

«استفاده از چهارپایان»

اَللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعَامَ لِتَرْكَبُوا مِنْهَا وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ ﴿۷۹﴾

خدا آن کسى است که چهارپایان را براى شما قرار داد که بعضى از آنها را سوار شوید و گوشت بعضى از آنها را بخورید. ﴿۷۹﴾

وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَلِتَبْلُغُوا عَلَيْهَا حَاجَةً فِي صُدُورِكُمْ وَعَلَيْهَا وَعَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ ﴿۸۰﴾

و در آنها منافع دیگرى براى شما است و براى اینکه بوسیله آنها به خواسته اى که در دل دارید، برسید و بر آنها و بر کشتیها سوار مى شوید. ﴿۸۰﴾

وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَأَيَّ آيَاتِ اللَّهِ تُنْكِرُونَ ﴿۸۱﴾

و خدا آیاتش را به شما نشان مى دهد. پس کدام یک از آیات خدا را منکر مى شوید؟ ﴿۸۱﴾

«استحباب سیر و سفر»

أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۸۲﴾

آیا پس چرا در زمین سیر و سفر نمى کنند تا ببینند عاقبت کسانى که قبل از آنها بوده اند و از آنها زیادتر و قدرت و آثارشان در زمین بیشتر بود، چگونه بوده است؟ پس آنها را آنچه بدست آورده بودند، بى نیاز نکرد. ﴿۸۲﴾

فَلَمَّا جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَرِحُوا بِمَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۸۳﴾

پس زمانى که پیامبرانشان با دلائل واضحى به نزد آنها آمدند، به علمى که در نزد آنها بود، خوشحال بودند. ولى آنچه را که استهزاء مى کردند، آنها را احاطه کرد. ﴿۸۳﴾

فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا قَالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَكَفَرْنَا بِمَا كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ ﴿۸۴﴾

پس وقتى که عذاب ما را دیدند، گفتند: به خداى واحد ایمان آوردیم و به آنچه تا به حال براى او (خدا) شریک مى آوردیم، کافر شدیم. ﴿۸۴﴾

فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُهُمْ إِيمَانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبَادِهِ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْكَافِرُونَ ﴿۸۵﴾

ولى در آن وقتى که عذاب ما را مى بینند، ایمانشان نفعى برایشان ندارد. این سنّت خدا است که قطعا درباره بندگانش گذشته است و اینجا است که کافران زیان کرده اند. ﴿۸۵﴾

برداشت از آیات ۸۵ – ۷۹

سیر و سفر

سالک الی اللّه در مقابل نعمت های الهی که در زیر گفته می شود باید شاکر باشد و از آنها استفاده معقول بکند:

۱ – خدای تعالی حیوانات حلال گوشت را برای تقویت بدن خلق کرده تا مردم از آن بخورند و بعضی از آنها را برای سوار شدن استفاده کنند و بارهای خود را بر آنها و بر کشتی ها سوار کنند و در این ارتباط خدا آیات خود را به آنها نشان دهد آیا چگونه آنها منکر خدا می شوند؟

۲ – باید در روی زمین سیر و سفر کند و به عاقبت کسانی که قبل از آنها بوده اند دقت نماید و ببیند فعالیتهای غیر خدائی آنها، برای آنها فایده ای نداشته است.

۳ – نباید به علوم و اعتقادات خرافی که از هر جا بدست آورده خوشحال باشد و سخنان انبیاء و آیات قرآن کریم نزد او سبک باشند و یا خدای تعالی نکرده آنها را مسخره کند.

۴ – نباید در وقتی که عذاب خدا را می بیند ایمان بیاورد ولی در مواقع عادی کافر و مشرک باشد که در این صورت ایمانش برای آنها فایده ای ندارد و این گونه از اشخاص ضرر زیادی کرده اند.