جزء ۲۶
سوره مبارکه احقاف
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«به نام خداوند بخشنده مهربان»
حم ﴿۱﴾
حم ﴿۱﴾
تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ ﴿۲﴾
نازل کردنِ این کتاب از طرف خدای عزیز حکیم است. ﴿۲﴾
«آسمانها و زمین به حقّ خلق شده است»
مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى وَالَّذِينَ كَفَرُوا عَمَّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ ﴿۳﴾
آسمانها و زمین و آنچه بین آنها است را جز به حقّ و تا زمان معین خلق نکرده ایم. و کسانى که کافر شده اند، از آنچه که ترسانده مى شوند، روى گردانند. ﴿۳﴾
«آیا بتها چه چیزی را خلق کرده اند؟»
قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ ائْتُونِي بِكِتَابٍ مِنْ قَبْلِ هَذَا أَوْ أَثَارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۴﴾
بگو: آیا مى بینید آنچه را که شما غیر از خدا مى خوانید چه چیز را از زمین خلق کرده اند؟ به من هم نشان دهید. یا براى آنها در آسمانها شرکتى است؟ نوشته اى قبل از این یا اثرى از علم براى من بیاورید، اگر شما از راستگویانید. ﴿۴﴾
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ ﴿۵﴾
و چه کسى گمراهتر است از آن کسى که غیر خدا را مى خواند؟ کسى که تا روز قیامت او را اجابت نمى کند و آنها از دعاى مشرکین غافلند. ﴿۵﴾
وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ كَانُوا لَهُمْ أَعْدَاءً وَكَانُوا بِعِبَادَتِهِمْ كَافِرِينَ ﴿۶﴾
و زمانى که مردم محشور مى شوند، آنها دشمنشان هستند و آنها عبادت اینها را منکر خواهند شد. ﴿۶﴾
«قرآن حقیقت دارد»
وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ ﴿۷﴾
و زمانى که بر آنها آیاتِ ما در حالى که روشن هستند تلاوت مى شود، کسانى که به حقّ کافرند، وقتى که آن حقّ به آنها رسید، مى گویند: این سحر آشکارى است. ﴿۷﴾
أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ إِنِ افْتَرَيْتُهُ فَلَا تَمْلِكُونَ لِي مِنَ اللَّهِ شَيْئًا هُوَ أَعْلَمُ بِمَا تُفِيضُونَ فِيهِ كَفَى بِهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿۸﴾
یا مى گویند: قرآن را افترا بسته است. بگو: اگر من آن را به دروغ به خدا نسبت داده باشم، شما که نمى توانید براى من از جانب خدا چیزى را مالک باشید. خدا داناتر است به آنچه که شما در آن وارد مى شوید. شهادت خدا به آن بین من و بین شما کفایت مى کند و او بخشنده مهربانى است. ﴿۸﴾
«پیامبر غیر از سائر پیامبران نبوده است»
قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ وَمَا أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ ﴿۹﴾
بگو: من از میان پیغمبران نوظهور نبوده ام و من نمى دانم که با من و با شما چه انجام خواهد شد؟ و من جز پیرو وحیى که به من مى شود نیستم و من جز ترساننده آشکارى نیستم. ﴿۹﴾
برداشت از آیات ۹ – ۶
اظهار دشمنی نکنید
سالکین الی اللّه باید بکوشند که مانند کفار و هوای نفس پرستان تهمت نزنند، فحش ندهند و با یکدیگر اظهار دشمنی نکنند و آیات الهی را به سحر و جادو منتسب ننمایند و اگر دشمنان به آنها تهمت زدند به خدای تعالی وابگذارند و همیشه پیرو آیاتی که به رسول اکرم صلی الله علیه و آله وحی شده، باشند.
قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كَانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَكَفَرْتُمْ بِهِ وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى مِثْلِهِ فَآمَنَ وَاسْتَكْبَرْتُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿۱۰﴾
بگو: آیا شما چه مى بینید اگر آن از نزد خدا باشد و شما به آن کافر شده باشید و در حالى که شاهدى از بنى اسرائیل بر مثل این شهادت دهد، پس ایمان بیاورد ولى شما تکبّر کنید؟ قطعا خدا قوم ستمگر را هدایت نمى کند. ﴿۱۰﴾
«یهودیها خود را از دیگران برتر می دانند»
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْرًا مَا سَبَقُونَا إِلَيْهِ وَإِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هَذَا إِفْكٌ قَدِيمٌ ﴿۱۱﴾
و کسانى که کافر شده اند، درباره کسانى که ایمان آورده اند، مى گویند: اگر در اسلام آوردن خیرى مى بود، آنها بر ما پیشى نمى گرفتند. و چون بوسیله قرآن هدایت نشده اند، به زودى مى گویند: این دروغى قدیمى است. ﴿۱۱﴾
وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً وَهَذَا كِتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَى لِلْمُحْسِنِينَ ﴿۱۲﴾
و حال آنکه قبل از این، کتاب موسى رهبر و رحمت بود. و این کتابى تصدیق کننده است که به زبان عربى است. به خاطر اینکه کسانى را که ظلم کرده اند بترساند و بشارتى براى نیکوکاران باشد. ﴿۱۲﴾
برداشت از آیات ۱۲ – ۱۰
کفار و خداپرستان
سالک الی اللّه باید بداند که همیشه غیر مسلمانها، روی غرور و بی توجهی با سالکین الی اللّه و خدا پرستان متکبرانه برخورد می کرده اند و همه چیز مسلمانها را به کذب و دروغ نسبت می داده اند. ولی خدای تعالی قرآن را به زبان عربی نازل فرمود تا ظالمین را از عواقب بدی که در انتظارشان هست بترساند و نیکوکاران را بشارت دهد.
«فایده توبه و استقامت»
إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿۱۳﴾
حقیقتا کسانى که گفتند: پروردگار ما خدا است، سپس استقامت کردند، نه خوفى بر آنها هست و نه حزنى آنها را مى گیرد. ﴿۱۳﴾
أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۱۴﴾
این گروه اهل بهشتند، در آن همیشه خواهند بود، جزاى آن چیزى است که آنها عمل مى کردند. ﴿۱۴﴾
برداشت از آیات ۱۴ – ۱۳
استقامت
سالک الی اللّه باید مربی خود را بشناسد و خود را تحت تربیت او که خدای تعالی است قرار دهد و بداند که خدای تعالی او را هدایت و تربیت می کند که اگر راه تزکیه نفس را برای رسیدن به کمالات انتخاب کند از اولیاء خدا می شود و اولیاء خدا از چیزی ترس ندارند و محزون نمی شوند و در بهشت جاویدانند.
«توصیه درباره پدر و مادر»
وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَ وَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ ﴿۱۵﴾
و به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم که به آنها احسان کند. مادرش با تحمّل رنج به او باردار شد و با رنج او را وضع حمل کرد و مدّت حمل و از شیر گرفتنش سى ماه گردید. تا زمانى که به توانائى و کمال خود رسید و به سنّ چهل سالگى رسید. گفت: پروردگارِ من، به دلم بینداز تا اینکه نعمتت را که به من و به پدر و مادرم عنایت کرده اى، شکر کنم و اینکه عمل صالحى که تو را خشنود کند، انجام دهم و فرزندانم را برایم صالح گردان. من به سوى تو باز مى گردم و قطعا من از مسلمانانم. ﴿۱۵﴾
أُولَئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَنَتَجَاوَزُ عَنْ سَيِّئَاتِهِمْ فِي أَصْحَابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ ﴿۱۶﴾
اینها کسانى هستند که بهترین چیزى را که عمل کرده اند، از آنها قبول مى کنیم و از بدیهایشان مى گذریم. در مورد اهل بهشت وعده راستى است که به آنها وعده داده مى شد. ﴿۱۶﴾
«فرزندان ناخلف و بی ایمان»
وَالَّذِي قَالَ لِوَالِدَيْهِ أُفٍّ لَكُمَا أَتَعِدَانِنِي أَنْ أُخْرَجَ وَقَدْ خَلَتِ الْقُرُونُ مِنْ قَبْلِي وَهُمَا يَسْتَغِيثَانِ اللَّهَ وَيْلَكَ آمِنْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَيَقُولُ مَا هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۱۷﴾
و کسى که به پدر و مادرش گفت: اُف بر شما، آیا شما به من وعده مى دهید که (از قبر) بیرون آورده مى شوم و حال آنکه قبل از من نسلهائى گذشته اند؟ ولى آن پدر و مادر به خدا استغاثه مى کنند که اى واى بر تو، ایمان بیاور. قطعا وعده خدا حقّ است، ولى او مى گوید: این جز افسانه هاى قدیمى ها چیزى نیست. ﴿۱۷﴾
أُولَئِكَ الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ ﴿۱۸﴾
اینها کسانى هستند که عذاب براى آنها محقّق شده است. قطعا در میان امّتهائى که قبل از آنها از جنّ و انس بوده، گذشته، آنها زیانکارانى بوده اند. ﴿۱۸﴾
وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَلِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۱۹﴾
و براى هر یک، به خاطر آنچه عمل کرده اند درجاتى است و جزاى اعمالشان کاملاً داده مى شود و به آنها هیچ گونه ظلمى نمى شود. ﴿۱۹﴾
برداشت از آیات ۱۹ – ۱۵
احترام به پدر و مادر
سالک الی اللّه باید به پدر ومادرش نیکی کند و بخصوص به مادر که با زحمت و ناراحتی او را حامله بوده و شیر داده است. و در وقتی که فرزند عقلش کامل می شود و بدیها را با تجربه و علم و راهنمائیهای الهی می فهمد و راه صحیح را انتخاب می کند، از خدا می خواهد که در این راه وارد شود و خدا او را کمک کند و در مرحله توبه قرار می گیرد و توبه می کند و توبه اش قبول می گردد و می خواهد خود را به مقام تسلیم برساند و از خدا راههای کمالات و تزکیه نفس را طلب می کند و می گوید: خدایا کمکم کن تا بتوانم نعمتهایت را شکر کنم. خدای تعالی او را به مقام شاکرین می رساند و به بهترین وجه اعمال او را قبول می کند و از گناهانش می گذرد و خدای راستگو به وعده اش وفا می فرماید. اما اگر خدای نکرده سالک الی اللّه به پدر و مادرش بی ادبی کند و به آنهابا کلمه «اُف» جسارت نماید و تجربیات گذشتگان را به رخ آنها بکشد و خود را با جهل و نادانی از آنها جدا کند خدا با او برخورد تندی می کند و او را از خسارت دیدگان معرفی می فرماید و هر کسی به نتیجه عمل خود می رسد و به او هیچ گونه ظلمی از جانب پروردگار نمی شود.
«کفّار بر آتش عرضه می شوند»
وَيَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَيِّبَاتِكُمْ فِي حَيَاتِكُمُ الدُّنْيَا وَاسْتَمْتَعْتُمْ بِهَا فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَبِمَا كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ ﴿۲۰﴾
و روزى که کافران بر آتش عرضه داده مى شوند (به آنها گفته مى شود:) چیزهاى خوبتان را در زندگى دنیایتان صرف کردید و از آنها بهره بردید، پس امروز به عذاب خوارکننده جزا داده مى شوید، به خاطر آنکه در زمین بدون حقّى تکبّر مى کردید و به خاطر فسقى که مى نمودید. ﴿۲۰﴾
«قضیه ای از حضرت هود علیه السلام»
وَاذْكُرْ أَخَا عَادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقَافِ وَقَدْ خَلَتِ النُّذُرُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ ﴿۲۱﴾
و یاد کن برادر «قوم عاد» را آن وقتى که در بیابانهاى ریگزارى قومش را از آینده بدشان ترساند و قطعا قبل از او و بعد از او ترسانندگانى (در گذشته هاى دور) بودند که (مى گفتند) عبادت نکنید مگر خدا را من بر شما عذاب روز بزرگ را مى ترسم. ﴿۲۱﴾
قَالُوا أَجِئْتَنَا لِتَأْفِكَنَا عَنْ آلِهَتِنَا فَأْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ ﴿۲۲﴾
گفتند: آیا تو به نزد ما آمده اى تا ما را از خدایانمان جدا کنى؟ آنچه را که به ما وعده مى دهى، اگر راست مى گوئى براى ما بیاور. ﴿۲۲﴾
قَالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَأُبَلِّغُكُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ وَلَكِنِّي أَرَاكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ ﴿۲۳﴾
(هود) گفت: جز این نیست که علم (آن) نزد خدا است و من فقط به آنچه فرستاده شده ام تبلیغتان مى کنم. ولى من شما را این چنین مى بینم، قومى هستید که خود را به نادانى مى زنید. ﴿۲۳﴾
فَلَمَّا رَأَوْهُ عَارِضًا مُسْتَقْبِلَ أَوْدِيَتِهِمْ قَالُوا هَذَا عَارِضٌ مُمْطِرُنَا بَلْ هُوَ مَا اسْتَعْجَلْتُمْ بِهِ رِيحٌ فِيهَا عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۲۴﴾
پس وقتى که آن عذاب را دیدند که به صورت ابرى در درّه ها و آبگیرهاى آنها در حرکت است، گفتند: این ابرى است که براى ما باران مى بارد. ولى آن همان عذابى است که درباره اش عجله مى کردید، بادى است که در آن عذاب دردناکى براى شما خواهد بود. ﴿۲۴﴾
تُدَمِّرُ كُلَّ شَيْءٍ بِأَمْرِ رَبِّهَا فَأَصْبَحُوا لَا يُرَى إِلَّا مَسَاكِنُهُمْ كَذَلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ ﴿۲۵﴾
همه چیز را به امر پروردگارش از بنیان مى کنَد. پس چنان گردیدند که جز خانه هایشان چیزى دیده نمى شد. این چنین ما مردم گناهکار را جزا مى دهیم. ﴿۲۵﴾
وَلَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيمَا إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ وَجَعَلْنَا لَهُمْ سَمْعًا وَأَبْصَارًا وَأَفْئِدَةً فَمَا أَغْنَى عَنْهُمْ سَمْعُهُمْ وَلَا أَبْصَارُهُمْ وَلَا أَفْئِدَتُهُمْ مِنْ شَيْءٍ إِذْ كَانُوا يَجْحَدُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۲۶﴾
و قطعا ما به آنها در چیزهائى امکاناتى داده بودیم که به شما در آن چیزها آن امکانات را نداده ایم و براى آنها شنوائى و بینائیهائى و دلهائى قرار داده بودیم، ولى براى آنها شنوائى شان و بینائیهایشان و دلهایشان فایده اى نداشت و آنها را در چیزى بى نیاز نکرد زیرا آنها آیات خدا را انکار مى کردند و آنچه را که مسخره مى نمودند، به سرشان آمد. ﴿۲۶﴾
برداشت از آیات ۲۶ – ۲۲
نصیحت کنندگان
سالک الی اللّه باید به آنهایی که نسبت به او خیرخواهی می کنند و او را نصیحت می نمایند، سوء ظن نداشته باشد تا بتواند نصایح آنها را بفهمد و بپذیرد و در نزد انبیاء علیهم السلام و دانشمندان از نادانان محسوب نشوند و عذابهای الهی به او نرسد و در دنیا و آخرت بدبخت و بیچاره نگردد و از مجرمین به حساب نیاید. و اگر چه خدای تعالی به این عدّه از افراد امکاناتی عنایت فرموده و چشم و گوش ظاهری به آنها داده ولی به خاطر انکار نعمتهای خدا و مسخره کردن الطاف الهی از چشم و گوش و دلشان استفاده ای نمی کند.
«خطاب به مردم مکه»
وَلَقَدْ أَهْلَكْنَا مَا حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرَى وَصَرَّفْنَا الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۲۷﴾
و قطعا همه قریه هائى که اطراف شما بود هلاک کردیم و آیات گوناگونمان را بیان کردیم، شاید آنها باز گردند. ﴿۲۷﴾
فَلَوْلَا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْبَانًا آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ وَذَلِكَ إِفْكُهُمْ وَمَا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۲۸﴾
پس چرا کسانى را که غیر از خدا براى تقرّب، به خدائى گرفته اند یاریشان نکرده اند؟ بلکه آنها را از دست داده اند. و آن بود دروغشان و آنچه را که افترا مى زدند. ﴿۲۸﴾
«جنّها قرآن را استماع می کنند و آن را تبلیغ می نمایند»
وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَيْكَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلَى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ ﴿۲۹﴾
و زمانى که گروهى از جنّ را به طرف تو روانه نمودیم که قرآن را بشنوند، پس وقتى که نزد قرآن حاضر شدند، گفتند: ساکت باشید. پس وقتى که تمام شد، به سوى قومشان برگشتند در حالى که ترساننده آنها بودند. ﴿۲۹﴾
قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا كِتَابًا أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَإِلَى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۳۰﴾
گفتند: اى قومِ ما، قطعا ما کتابى را شنیدیم که بعد از موسى نازل شده، تصدیق کننده کتابهاى قبلى است به حقّ و به راهى راست هدایت مى کند. ﴿۳۰﴾
يَا قَوْمَنَا أَجِيبُوا دَاعِيَ اللَّهِ وَآمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَيُجِرْكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿۳۱﴾
اى قومِ ما، دعوت کننده خدا را اجابت کنید و به او ایمان بیاورید تا خدا گناهان شما را به نفعتان بیامرزد و شما را از عذاب دردناک پناه دهد. ﴿۳۱﴾
وَمَنْ لَا يُجِبْ دَاعِيَ اللَّهِ فَلَيْسَ بِمُعْجِزٍ فِي الْأَرْضِ وَلَيْسَ لَهُ مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءُ أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ ﴿۳۲﴾
و کسى که دعوت کننده خدا را اجابت نکند، خدا را نمى تواند در زمین عاجز نماید و غیر از خدا براى او اولیائى نیست، آنها در گمراهى آشکارى هستند. ﴿۳۲﴾
«خدای تعالی قادر است که مرده ها را زنده کند»
أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتَى بَلَى إِنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۳۳﴾
آیا ندیده اند که حقیقتا خدا آن کسى است که آسمانها و زمین را خلق فرمود و در خلقت آنها ناتوانى نداشت؟ او قادر است بر اینکه مرده ها را زنده کند، بلکه قطعا او بر هر چیزى قادر است. ﴿۳۳﴾
وَيَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَلَيْسَ هَذَا بِالْحَقِّ قَالُوا بَلَى وَرَبِّنَا قَالَ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿۳۴﴾
و روزى که کافران بر آتش عرضه مى شوند، (به آنها گفته مى شود:) آیا این بر حقّ نیست؟ مى گویند: به پروردگارمان قسم بله (که حقّ است خدا مى فرماید:). پس بچشید عذاب را به خاطر آنچه که کفران مى کردید. ﴿۳۴﴾
«دستور صبر به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله»
فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَلَا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَ مَا يُوعَدُونَ لَمْ يَلْبَثُوا إِلَّا سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ بَلَاغٌ فَهَلْ يُهْلَكُ إِلَّا الْقَوْمُ الْفَاسِقُونَ ﴿۳۵﴾
پس صبر کن، همان طورى که پیامبران اولوالعزم صبر کردند و براى آنها عجله نکن، آنها روزى که آنچه وعده داده مى شوند مى بینند، گویا که جز یک ساعت از روز نمانده اند، این ابلاغى است، پس آیا جز قوم فاسق کسى هلاک مى شود؟ ﴿۳۵﴾
برداشت از آیات ۳۵ – ۲۹
برداشتهای اجنّه
سالک الی اللّه باید از آیات فوق که مربوط به برداشتهای اجنّه از قرآن است استفاده های زیر را بکند:
۱ – در مقابل شنیدن قرآن سکوت را کاملاً رعایت کند.
۲ – آن چه را که از قرآن برداشت کرده برای دیگران بیان کند.
۳ – بداند که کتابهای آسمانی گذشته را که تحریف نشده باید تصدیق کند.
۴ – کسانی که او را به سوی خدا دعوت می کنند پاسخگوی آنها باشد و به آنها ایمان داشته باشد، تا خدای تعالی گناهانش را بیامرزد.
۵ – اگر راهنمائیهای پیامبران و دعوت کنندگان به خدا را قبول نکند در دنیا بیچاره خواهد شد و گمراه می گردد.
۶ – بداند که خدای تعالی که خالق آسمانها و زمین است دوباره مرده ها را زنده می کند و او بر هر چیزی قدرت دارد.
۷ – اگر در دنیا حقایق را باور نکند، خدای تعالی روز قیامت او را به طرف عذاب می کشاند تا همه چیز را دقیقا باور کند.
۸ – چون پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله الگوی مسلمانان است باید مانند او صبر کند و به هیچ کاری عجله نکند و بداند که فاسقین بالاخره هلاک می شوند.
سوره مبارکه محمد
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«به نام خداوند بخشنده مهربان»
«نتیجه بستن راه خدا»
اَلَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ ﴿۱﴾
کسانى که کافر شده اند و راه خدا را مى بندند، (خدا) اعمال آنها را از بین مى برد. ﴿۱﴾
«فایده ایمان به حضرت محمّد صلی الله علیه و آله»
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَآمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَهُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ كَفَّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَأَصْلَحَ بَالَهُمْ ﴿۲﴾
و کسانى که ایمان آورده اند و اعمال صالح انجام داده اند و بر آنچه بر «محمّد» نازل شده است، ایمان آورده اند و آن از طرف پروردگارشان حقّ است، خدا سیئات آنها را جبران مى کند و حال و کارشان را اصلاح مى نماید. ﴿۲﴾
ذَلِكَ بِأَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا اتَّبَعُوا الْبَاطِلَ وَأَنَّ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِنْ رَبِّهِمْ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ لِلنَّاسِ أَمْثَالَهُمْ ﴿۳﴾
آن به خاطر این است که کسانى که کافر شده اند، از باطل پیروى مى کنند و قطعا کسانى که ایمان آورده اند، از حقّى که از سوى پروردگارشان رسیده پیروى مى کنند. خدا این چنین براى مردم مثالهایشان را مى زند. ﴿۳﴾
«با کفّار خشونت»
فَإِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا ذَلِكَ وَلَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَانْتَصَرَ مِنْهُمْ وَلَكِنْ لِيَبْلُوَ بَعْضَكُمْ بِبَعْضٍ وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ ﴿۴﴾
پس وقتى با کسانى که کافر شده اند ملاقات کردید، گردنها(ى آنها) را بزنید تا زمانى که آنان را درهم کوبیدید پس اسیران را محکم ببندید یا بر آنها منّت گذارید و آزادشان کنید و یا فدیه بگیرید تا آن که اهل جنگ سلاحهاى خود را زمین بگذارند. آن است و اگر خدا مى خواست آنها را مجازات مى کرد، ولى خدا مى خواهد که بعضى از شما را بوسیله بعضى امتحان کند و کسانى که در راه خدا کشته مى شوند، خدا هرگز اعمالشان را ضایع نخواهد کرد. ﴿۴﴾
«اجر کسانی که در راه خدا کشته می شوند»
سَیَهْدِیهِمْ وَیُصْلِحُ بَالَهُمْ ﴿۵﴾
به زودی هدایتشان می کند و کار و حالشان را اصلاح می فرماید. ﴿۵﴾
وَيُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ عَرَّفَهَا لَهُمْ ﴿۶﴾
و آنها را در بهشتی که به آنها معرّفی کرده، داخل می کند. ﴿۶﴾
«اگر خدا را یاری کنید خدا شما را یاری می کند»
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ ﴿۷﴾
ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر خدا را یاری کنید، خدا شما را یاری می کند و قدمهایتان را محکم می فرماید. ﴿۷﴾
«اعمال کفّار نابود می شود»
وَالَّذِينَ كَفَرُوا فَتَعْسًا لَهُمْ وَأَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ ﴿۸﴾
و کسانی که کافر شده اند، مرگ بر آنها باد و ﴿خدا﴾ اعمالشان را نابود کند. ﴿۸﴾
ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ ﴿۹﴾
آن به خاطر این است که آنها آنچه را که خدا نازل کرده، نپسندیدند، پس اعمالشان را خدا باطل کرد. ﴿۹﴾
«استحباب سیر و سفر»
أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلِلْكَافِرِينَ أَمْثَالُهَا ﴿۱۰﴾
آیا پس سیر و سفر در زمین نکرده اند تا ببینند عاقبت کسانى که قبل از آنها بوده اند چگونه است؟ خدا آنها را نابودشان کرد و براى کافران امثال این مجازاتها خواهد بود. ﴿۱۰﴾
ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَأَنَّ الْكَافِرِينَ لَا مَوْلَى لَهُمْ ﴿۱۱﴾
آن برای این است که قطعا خدا مولای کسانی است که ایمان آورده اند و حقیقتا برای کافران مولائی نخواهد بود. ﴿۱۱﴾
برداشت از آیات ۱۱ – ۱
رسول اکرم صلی الله علیه و آله الگو است
سالک الی اللّه باید از آیات اول سوره محمد صلی الله علیه و آله با الگو قرار دادن آن حضرت
مطالب زیر را استفاده کند:
۱ – هیچ گاه به خاطر کفر و کفرانش راه خدا را بر مردم نبندد.
۲ – به آن چه بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نازل شده ایمان کامل داشته باشد و عمل صالح را ترک نکند.
۳ – بداند که راه رسول اکرم صلی الله علیه و آله حق است و آن چه آورده از جانب خدا است پس باید به آنها عمل کند تا گناهانش جبران شود و کارهایش اصلاح گردد.
۴ – بداند راه و روش کفار، باطل است و سالکین الی اللّه به خاطر ایمانشان به پروردگار، پیروی از حق می کنند.
۵ – باید مسلمانان به خاطر حفظ اسلامشان با شدت با کفار روبرو شوند تا خدای تعالی به آنها کمک کند و دست آنها را بگیرد تا از راه صحیحشان دور نگردند و خدای تعالی آنها را با بهشت آشنا کند و آنها را در آن مخلد گرداند.
۶ – بداند که اگر خدا را یاری کند خدا او را کمک می کند و قدمهای او را در راه رسیدن به کمالات استوار می فرماید.
۷ – اگر کفران نعمت پروردگار را بکند و به حقایق کافر شود اعمال خوبش هم نابود می گردد.
۸ – روی زمین سیر و سفر کند تا عاقبت کسانی که در قبل بوده اند و به خدای عظیم کفر ورزیده اند ببیند و خود را از بدبختی نجات دهد.
۹ – باید بداند که بیهوده گی و سرگردانی برای کسانی است که رهبر الهی ندارند. ولی کسانی که رهبرشان خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام می باشند سرگردان نیستند و راه و روش صحیح را می شناسند.
«جزای ایمان و عمل صالح»
إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَيَأْكُلُونَ كَمَا تَأْكُلُ الْأَنْعَامُ وَالنَّارُ مَثْوًى لَهُمْ ﴿۱۲﴾
قطعا خدا کسانى را که ایمان آورده اند و اعمال صالح کرده اند، در بهشتهایى که از دامنشان نهرها جارى است داخل مى کند و کسانى که کافرند، بهره اى (که از متاع دنیا) مى برند، و (این است که) مى خورند، همان طورى که چهارپایان مى خورند و آتش جایگاه آنها است. ﴿۱۲﴾
«جزای کسانی که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله را از مکه بیرون کردند»
وَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ هِيَ أَشَدُّ قُوَّةً مِنْ قَرْيَتِكَ الَّتِي أَخْرَجَتْكَ أَهْلَكْنَاهُمْ فَلَا نَاصِرَ لَهُمْ ﴿۱۳﴾
و چه بسیار از قریه هائى بودند که قوّت و قدرتشان از قریه اى که (از آن) تو را خارج کردند بیشتر بود، ما آنها را هلاک کردیم، پس براى آنها یاورى نبود. ﴿۱۳﴾
أَفَمَنْ كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ كَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءَهُمْ ﴿۱۴﴾
آیا پس کسى که دلیل روشنى از جانب پروردگارش دارد، مانند کسى است که عمل بدش برایش زینت یافته و پیرو هواى آنها است؟ ﴿۱۴﴾
برداشت از آیات ۱۴ – ۱۲
ظلم
سالک الی اللّه تا می تواند نباید ظلم کند زیرا در این صورت یاری خدا از او برداشته می شود. سالک الی اللّه باید بداند کسانی که اعمالشان بد است به نظرشان جلوه می کند مانند کسانی که با دلیل و برهان از جانب پروردگارشان به آنها حقیقت القاء می شود، نیستند.
«مثل بهشت»
مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيهَا أَنْهَارٌ مِنْ مَاءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِينَ وَأَنْهَارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّى وَلَهُمْ فِيهَا مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِي النَّارِ وَسُقُوا مَاءً حَمِيمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءَهُمْ ﴿۱۵﴾
مثل بهشتى که به متّقین وعده داده شده این است که در آن نهرهائى از آبى که بدبو نیست و نهرهائى از شیرى که طعمش بر نگشته است و نهرهائى از شراب که لذّتى براى آشامندگان دارد و نهرهائى از عسل تصفیه شده مى باشد و براى آنها در بهشت از همه میوه ها هست و آمرزشى از جانب پروردگارشان مى باشد، مانند کسى است که او در جهنّم جاویدان بوده و از آب جوشانى که اندرونشان را قطعه قطعه مى کند نوشانده مى شوند؟ ﴿۱۵﴾
«اشاره به بعضی از منافقین»
وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ حَتَّى إِذَا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِكَ قَالُوا لِلَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مَاذَا قَالَ آنِفًا أُولَئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءَهُمْ ﴿۱۶﴾
و بعضى از آنها کسانى هستند که به تو گوش مى دهند تا وقتى که از نزد تو بیرون مى روند به کسانى که علم داده شده، مى گویند: الان چه مى گفت؟ اینها کسانى هستند که خدا بر دلهاى آنها مُهر زده و پیرو هواى نفس شان هستند. ﴿۱۶﴾
وَالَّذِينَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدًى وَآتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ ﴿۱۷﴾
و کسانى که هدایت شده اند، خدا بر هدایتشان مى افزاید و به آنها پرهیزکاریشان را عطا مى فرماید. ﴿۱۷﴾
«قیامت بر آنها ناگهان می رسد»
فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ ﴿۱۸﴾
آیا جز این انتظار دارند که ساعت قیامت ناگهان به آنها برسد؟ پس قطعا شرایط و علائم آن رسیده است، پس یادآورى (و ایمان به قیامت آنها) چه فایده اى برایشان دارد وقتى که (ساعت قیامت) برسد؟ ﴿۱۸﴾
«استغفار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله»
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَمَثْوَاكُمْ ﴿۱۹﴾
پس بدان که قطعا خدائى جز خداى یکتا وجود ندارد و براى گناه خودت و مردان مؤمن و زنان با ایمان طلب بخشش کن و خدا محلّ حرکت و قرارگاه شما را مى داند. ﴿۱۹﴾
برداشت از آیات ۱۹ – ۱۲
دریافت حقایق
سالک الی اللّه با توجه به آن چه خدای تعالی در قرآن در وصف مؤمنین و مذمت کفار فرموده باید راه خود را پیدا کند و عقلش را رشد دهد و فکرش را بکار بیندازد و حقیقت را به وسیله برداشتهایی که از آیات فوق دارد، دریافت نماید:
۱ – ایمان خود را به خدا و روز جزا کامل کند.
۲ – اعمالی که شایسته مقام شامخ انسانیت است داشته باشد.
۳ – مانند حیوانات که قدر دان نعمتهای خدا نیستند و می خورند و زندگی می کنند نباشد، که در این صورت جایگاهشان جهنم است.
۴ – بداند که موفقیت به قوّت و قدرت ظاهری نبوده، بلکه اگر راه خدا را انتخاب نکند خدا می تواند او را هلاک کند و یار و یاوری نداشته باشد.
۵ – باید بداند کسی که دارای دلیل و برهانی که از جانب خدا به او رسید می باشد مانند کسی که اعمال بدش برایش تزیین شده و بی دلیل حرف می زند نمی باشد.
۶ – پیروی از هوای نفس نکند و فقط خواسته های خودش را همیشه مورد توجه قرار ندهد.
۷ – کسی که اهل تقوی است و در بهشت ساکن است و از همه نعمتهای الهی استفاده می کند مانند کسی که در آتش جهنم مخلد است نبوده و در مقابل این دو از نظر عواقب امور بی تفاوت نباشد.
۸ – خود را مانند کسانی که بر دلهایشان مهر زده شده و پیرو هوای نفس اند قرار ندهد، بلکه خود را از دانشمندان و متفکرین قرار دهد.
۹ – بداند که اگر هدایت عام الهی را به گوش جان خرید از هدایت خاص پروردگار هم برخوردار می شود.
۱۰ – خود را آن چنان در انتظار حضرت بقیه اللّه ارواحنا فداه قرار دهد که اگر ناگهان آن حضرت ظهور فرمود او صددرصد آماده پذیرفتن آن حضرت باشد.
۱۱ – بسیار در راه رسیدن به کمالات از ذکر «لا اله الا اللّه» و استغفار برای خود و مؤمنین و مؤمنات استفاده کند تا به مقصد برسد.
«منافقین از جنگ می ترسند»
وَيَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا لَوْلَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ مُحْكَمَةٌ وَذُكِرَ فِيهَا الْقِتَالُ رَأَيْتَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشِيِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَأَوْلَى لَهُمْ ﴿۲۰﴾
و کسانى که ایمان آورده اند، مى گویند: چرا سوره اى نازل نمى شود؟ پس وقتى که سوره اى صریح و قطعى نازل مى شود و در آن سوره از جنگ یادى مى گردد، کسانى را که در دلشان مرض است، خواهى دید که با نظر کسى که در اثر ترس از مرگ غش نموده، به تو نگاه مى کنند، (پس همان مرگ) براى آنها سزاوارتر است. ﴿۲۰﴾
طَاعَةٌ وَقَوْلٌ مَعْرُوفٌ فَإِذَا عَزَمَ الْأَمْرُ فَلَوْ صَدَقُوا اللَّهَ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ ﴿۲۱﴾
اطاعت و کلام خوب (براى آنها بهتر بود)، پس وقتى که امر (جهاد) قطعى شد، اگر به خدا راست بگویند، براى آنها بهتر خواهد بود. ﴿۲۱﴾
فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ ﴿۲۲﴾
پس آیا امید دارید که اگر برگردید، در زمین فساد کنید و قطع رحمهایتان را نمایید؟ ﴿۲۲﴾
أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ ﴿۲۳﴾
اینها کسانى هستند که خدا لعنتشان کرده و آنها را ناشنوا فرموده و بینائیهاى آنها را کور قرار داده است. ﴿۲۳﴾
«تدبّر در قرآن»
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا ﴿۲۴﴾
آیا در قرآن تدبّر نمی کنند یا بر دلها قفلهایشان هست؟ ﴿۲۴﴾
إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَى لَهُمْ ﴿۲۵﴾
قطعا کسانى که بعد از آنچه براى آنها از هدایت روشن شده، مرتد مى شوند، شیطان براى آنها (کار زشتشان را) زینت داده و آرزوهایشان را طولانى قرار داده است. ﴿۲۵﴾
ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الْأَمْرِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرَارَهُمْ ﴿۲۶﴾
آن به خاطر این است که آنها به کسانى که از آنچه خدا نازل کرده است کراهت دارند، مى گویند: ما شما را در بعضى از امور اطاعت مى کنیم، در حالى که خدا پنهان کاریهاى آنها را مى داند. ﴿۲۶﴾
برداشت از آیات ۲۶ – ۱۶
حقایقی که باید سرمشق قرار گیرد
سالک الی اللّه باید از آیات فوق مطالب زیر را سرمشق خود قرار دهد:
۱ – وقتی قرآن می خواند و یا روایات معصومین علیهم السلام را برای او می خوانند خوب دقت کند و آن را بفهمد تا جائی که برای اهل علم بتواند آنها را مورد بحث قرار دهد و نگذارد دلش در مقابل سخنان خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله مهر شده باشد.
۲ – از خدا طلب هدایت کند و راهنمائی های پروردگار را با دقت عمل نماید تا خدا هدایت و تقوایش را زیاد کند.
۳ – باید بتواند خود را برای ظهور ناگهانی حضرت بقیه اللّه ارواحنا فداه و یا قیامت کبری حاضر کند و هیچ مشکلی در این ارتباط نداشته باشد.
۴ – لا اله الا اللّه با توجه به معنایش زیاد بگوید و برای گناهان خود و مؤمنین و مؤمنات استغفار کند تا در راه تزکیه نفس موفق شود.
۵ – باید آن قدر در استقامت و ثبات قوی باشد که اگر جنگ و یا پیشنهاد قتال از جانب خدای تعالی به او شد از مرگ و کشته شدن نترسد و الا مانند منافقین مطرود پروردگار خواهد بود.
۶ – کوشش کند در روی زمین فساد نکند و قطع رحم ننماید زیرا اگر این کارها را کرد خدا او را لعنت می کند و کر و کور در مقابل حقایق او را محشور می نماید.
۷ – اطاعت خدا و استماع کلمات خوب برای او بهتر از هوای نفسش باشد زیرا خدا مصالح او را بهتر می داند.
۸ – در قرآن تدبر کند و نگذارد درب دلش بر حقایق قرآن قفل گردد.
۹ – کوشش کند که اگر در راه تزکیه نفس وارد شد و راه هدایت را دریافت نمود به آنها پشت نکند و شیطان این کار زشتشان را برای آنها جلوه ندهد.
۱۰ – در مقابل دستورات الهی که از جانب پروردگار نازل شده بدون هیچ کراهتی اطاعت کند زیرا خدای تعالی از قلوب آنها اطلاع دارد.
«عذاب در موقع مرگ»
فَكَيْفَ إِذَا تَوَفَّتْهُمُ الْمَلَائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَأَدْبَارَهُمْ ﴿۲۷﴾
پس چگونه است که وقتى ملائکه جان آنها را مى گیرند به صورتشان و پشتشان مى زنند؟ ﴿۲۷﴾
ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اتَّبَعُوا مَا أَسْخَطَ اللَّهَ وَكَرِهُوا رِضْوَانَهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ ﴿۲۸﴾
آن به خاطر این است که اینها آنچه را که خدا را به خشم مى آورد، پیروى کردند و از خشنودى او کراهت داشتند، پس اعمالشان را نابود مى کند. ﴿۲۸﴾
«خدای تعالی کینه های منافقین را ظاهر می کند»
أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ يُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغَانَهُمْ ﴿۲۹﴾
آیا گمان کرده اند کسانى که در قلبشان مرض است، اینکه خدا کینه هاى آنها را ظاهر نمى کند؟ ﴿۲۹﴾
وَلَوْ نَشَاءُ لَأَرَيْنَاكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِيمَاهُمْ وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمَالَكُمْ ﴿۳۰﴾
و اگر ما بخواهیم آنها را به تو نشان مى دهیم تا با قیافه هایشان آنها را بشناسى، اگرچه آنها را از لحن کلامشان خواهى شناخت و خدا اعمال شما را مى داند. ﴿۳۰﴾
«امتحان مجاهدین و صابرین»
وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنْكُمْ وَالصَّابِرِينَ وَنَبْلُوَ أَخْبَارَكُمْ ﴿۳۱﴾
و شما را قطعا آزمایش مى کنیم تا مجاهدین از میان شما و صابرین را معلوم کنیم و ما خبرهاى شما را مى آزمائیم. ﴿۳۱﴾
«جزای کفر و بستن راه خدا»
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَشَاقُّوا الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَسَيُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ ﴿۳۲﴾
قطعا کسانى که کافر شده اند و مانع راه خدا گردیده اند و بعد از آنکه هدایت براى آنها آشکار شده بود با پیغمبر مخالفت کردند، هرگز هیچ ضررى به خدا نمى رسانند و خدا اعمال آنها را نابود مى کند. ﴿۳۲﴾
برداشت از آیات ۳۲ – ۲۹
سدّ راه خدا
سالک الی اللّه باید مرض های روحی خود را معالجه کند تا خدای تعالی او را مفتضح نکند والا خدای تعالی به وسیله قیافه هایشان و لحن سخنانشان آنها را معرفی می کند و امراض قلبی آنها اخبار و حالات آنها را به دیگران برساند. سالک الی اللّه باید بداند که کسانی که راه خدا را بر دیگران می بندند و رهبران دینی را به مشقت می اندازند به خدا هیچ ضرری نمی رسانند ولی اعمال خوب خودشان از بین می رود.
«عبادات و اعمال خود را باطل نکنید»
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ ﴿۳۳﴾
اى کسانى که ایمان آورده اید، خدا را اطاعت کنید و رسول را اطاعت کنید و اعمالتان را باطل نکنید. ﴿۳۳﴾
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ مَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ﴿۳۴﴾
قطعا کسانى که کافر شده اند و مانع راه خدا گردیده اند، سپس در حالى که آنها کافر بودند مُردند، هرگز خدا آنها را نمى بخشد. ﴿۳۴﴾
«شما مسلمانان برترید»
فَلَا تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَكُمْ وَلَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمَالَكُمْ ﴿۳۵﴾
پس سستى نکنید و (کفّار را) به سلم و صلح دعوت ننمائید و شما برترید و خدا با شما است و چیزى از اعمالتان را کم نمى کند. ﴿۳۵﴾
«دنیا بازیچه و بیهوده است»
إِنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ وَلَا يَسْأَلْكُمْ أَمْوَالَكُمْ ﴿۳۶﴾
جز این نیست که زندگى دنیا بازى و بیهوده است. و اگر ایمان بیاورید و تقوى داشته باشید، خدا اجرهایتان را به شما مى دهد و اموالتان را نمى طلبد. ﴿۳۶﴾
برداشت از آیات ۳۶ – ۳۳
اطاعت خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله
سالکین الی اللّه باید دستورات خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله را اطاعت کنند و نگذارند اعمال خوبشان باطل شود و بدانند که اگر کفران نعمت پروردگار را بکنند و در راهشان از خود سردی نشان بدهند که دیگران از این راه بمانند اگر با همین حال بمیرند هرگز خدا آنها را نمی بخشد بنابراین نباید سستی کند بلکه مردم را به تسلیم در مقابل دستورات خدا وادار نمایند و بدانند که برتری و موفقیت مال آنهاست و زندگی دنیا بازی و بیهوده است و اگر تقوی را رعایت کنند خدای تعالی جزای آنها را بدون این که از اموالشان سوال کند کاملاً رعایت می فرماید.
«انسان بخیل و کینه توز است»
إِنْ يَسْأَلْكُمُوهَا فَيُحْفِكُمْ تَبْخَلُوا وَيُخْرِجْ أَضْغَانَكُمْ ﴿۳۷﴾
اگر اموالتان را بخواهد و حتّى اصرار نماید، شما بخل مى کنید و کینه شما را ظاهر مى کند. ﴿۳۷﴾
هَا أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَمِنْكُمْ مَنْ يَبْخَلُ وَمَنْ يَبْخَلْ فَإِنَّمَا يَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَاللَّهُ الْغَنِيُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُونُوا أَمْثَالَكُمْ ﴿۳۸﴾
آرى شما همانهائى هستید که براى انفاق در راه خدا خوانده شدید، پس بعضى از شما بخل کرده و کسى که بخل کند، جز این نیست که نسبت به خودش بخل کرده. و خدا همان بى نیاز است و شما همان فقیرها هستید. و اگر سرپیچى کنید خدا قومى غیر از شما را جایگزین مى کند، سپس آنها مانند شما نخواهند بود. ﴿۳۸﴾
برداشت از آیات ۳۸ – ۳۷
زشتی بخل
سالک الی اللّه نباید بخیل باشد زیرا ضررهای بخل به خودش بر می گردد و باید بداند که خدای تعالی صددرصد بی نیاز است ولی او صددرصد محتاج است و اگر دائما به این معنا توجه نداشته باشد خدای تعالی جمعی را به جای آنها می گذارد که آنها بخیل نباشند.
سوره مبارکه فتح
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«به نام خداوند بخشنده مهربان»
«فتح مکه»
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا ﴿۱﴾
قطعا ما برای تو فتح کردیم، یک فتح آشکاری. ﴿۱﴾
لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا ﴿۲﴾
تا خدا گناهان گذشته ات و گناهان بعد از آن را براى تو ببخشد و نعمتش را براى تو تمام کند و به راهى راست هدایتت نماید. ﴿۲﴾
وَيَنْصُرَكَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِيزًا ﴿۳﴾
و خدا یاریت کند، آنچنان یاری که شکست نداشته باشد. ﴿۳﴾
«نزول آرامش بر مؤمنین»
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۴﴾
آن خدا کسى است که آرامش را بر قلوب مؤمنین نازل فرمود تا علاوه بر ایمانشان، ایمان زیادترى پیدا کنند و لشگرهاى آسمانها و زمین مال خدا است. و خدا داناى حکیمى است. ﴿۴﴾
لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَيُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَكَانَ ذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿۵﴾
براى اینکه مؤمنین و مؤمنات را به بهشتهائى که از دامن آنها نهرها جارى است و همیشه در آن خواهند بود، داخل کند و گناهانى از آنها را جبران نماید. و آن نزد خدا پیروزى عظیمى خواهد بود. ﴿۵﴾
«عذاب بدگمانی به خدای تعالی»
وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا ﴿۶﴾
و خدا مردان منافق و زنهاى منافق و مردان مشرک و زنهاى مشرکى که به خدا بدگمانند، عذاب مى کند. بر آنها حوادث بد باشد و خدا بر آنها غضب نمود و لعنتشان کرد و براى آنها جهنّم را مهیا کرده و چه بد سرانجامى است. ﴿۶﴾
وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿۷﴾
و برای خدا لشگرهای آسمانها و زمین است و خدا عزیز حکیمی است. ﴿۷﴾
«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بشارت دهنده است»
إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا ﴿۸﴾
ما تو را شاهد و بشارت دهنده و ترساننده فرستاده ایم. ﴿۸﴾
لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُعَزِّرُوهُ وَتُوَقِّرُوهُ وَتُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا ﴿۹﴾
تا شما به خدا و رسولش ایمان بیاورید و خدا را یارى کنید و او را تعظیم نمایید و هر صبح و شام خدا را تسبیح بگویید. ﴿۹﴾
«بیعت با پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله بیعت با خدا است»
إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۱۰﴾
قطعا کسانى که با تو بیعت مى کنند، جز این نیست که با خدا بیعت مى نمایند. دست خدا بالاى دستهاى آنها است. پس کسى که بیعتش را بشکند، جز این نیست که بر ضرر خود شکسته است و کسى که به آنچه با خدا عهد بسته است وفا کند، پس اجر عظیمى به او خواهد داد. ﴿۱۰﴾
برداشت از آیات ۱۰ – ۱
موفقیت و هدایت
سالک الی اللّه از ده آیه ای که در اول سوره فتح نازل شده باید موفق به موارد زیر گردد:
۱ – اگر بخواهد خدا گناهان او را بیامرزد و نعمتش را بر او تمام کند و به راه راست هدایتش نماید و با عزت خدا یاری اش نماید باید با جدیت کامل به طرف دشمنانش که یکی از آنها شیطان است، برود.
۲ – امدادهای غیبی بر قلب او نازل می شود و آرامش در او پیدا می گردد و بر ایمانش اضافه می شود و موفقیت پشت موفقیت نصیبش می گردد.
۳ – خدای تعالی لشگریانش را که ملائکه هستند به کمک او می فرستد تا آنها او را وارد بهشت خلد کنند و گناهانش را جبران کنند و این موفقیت بسیار بزرگی خواهد بود.
۴ – سالک الی اللّه نباید به خدا بدگمان باشد و الا مانند منافقین و مشرکین خدا به او غضب می کند و او را لعنت می کند و جهنم را برای او آماده می کند و این راه بسیار بدی است که رفته است.
۵ – سالک الی اللّه باید بداند که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله شاهد اعمال ماست و هم بشارت دهنده و هم ترساننده از عاقبت بدی که ممکن است در انتظار ما باشد، می باشد لذا خدا او را فرستاده تا خدا را با راهنمائی های او یاری کند و تعظیم نماید و هر صبح و شام تسبیح او را بگوید.
۶ – سالک الی اللّه باید با پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله یا با وصی بر حقش حضرت بقیه اللّه ارواحنا فداه بیعت کند که بیعت با او بیعت با خداست و کسی که این بیعت را بشکند بر ضرر خود اقدام کرده و کسی که وفای به عهد خدا بکند اجر بزرگی خواهد داشت.
«منافقین آنچه در دل ندارند به زبان می آورند»
سَيَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَأَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ لَكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا بَلْ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿۱۱﴾
به زودى تخلّف کنندگان از اعراب به تو مى گویند: ما را اموالمان و خانواده هایمان مشغولمان کرده، پس براى ما استغفار کن. اینها با زبانهایشان چیزى را که در قلوبشان نیست مى گویند. بگو: چه کسى براى شما از جانب خدا اگر اراده ضرر شما را بکند یا اراده نفع شما را بکند، چیزى را مالک است؟ بلکه خدا به آنچه مى کنید، آگاه است. ﴿۱۱﴾
«با وعده خدا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مکه بر می گردد»
بَلْ ظَنَنْتُمْ أَنْ لَنْ يَنْقَلِبَ الرَّسُولُ وَالْمُؤْمِنُونَ إِلَى أَهْلِيهِمْ أَبَدًا وَزُيِّنَ ذَلِكَ فِي قُلُوبِكُمْ وَظَنَنْتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ وَكُنْتُمْ قَوْمًا بُورًا ﴿۱۲﴾
بلکه شما گمان کردید که پیغمبر و مؤمنین هیچ وقت به سوى خانواده هایشان برنمى گردند و آن گمان در دلهاى شما آرایش شده بود و شما بدگمانى کردید و شما (بالأخره) قومى هلاک شده، گردیدید. ﴿۱۲﴾
وَمَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ فَإِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَعِيرًا ﴿۱۳﴾
و کسى که ایمان به خدا و رسولش نیاورد، پس قطعا ما براى کافران آتش سوزنده اى را آماده کرده ایم. ﴿۱۳﴾
«ملک آسمانها و زمین از خدا است»
وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۴﴾
و مُلک آسمانها و زمین مال خدا است، مى بخشد هر که را بخواهد و عذاب مى کند هر که را بخواهد و خدا آمرزنده مهربانى است. ﴿۱۴﴾
«درباره غنائم جنگی»
سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلَى مَغَانِمَ لِتَأْخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعْكُمْ يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلَامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونَا كَذَلِكُمْ قَالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنَا بَلْ كَانُوا لَا يَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۱۵﴾
وقتى که شما براى غنائم رفتید که آنها را بگیرید، متخلّفین گفتند: ما را هم بگذارید که پشت سر شما بیائیم آنها مى خواهند کلام خدا را عوض کنند. بگو: «هرگز نباید شما پشت سر ما بیائید، خدا قبلاً این چنین گفته است». پس آنها به زودى خواهند گفت: شما نسبت به ما حسادت مى کنید، ولى آنها جز کمى نمى فهمند. ﴿۱۵﴾
«اجر کسانی که خدا را اطاعت کنند»
قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَى قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا وَإِنْ تَتَوَلَّوْا كَمَا تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۶﴾
به متخلّفین از اعراب بگو: به زودى به طرف مردمى که صاحب نیروى محکمى هستند، دعوت مى شوید که با آنها جنگ کنید یا مسلمان شوند. پس اگر اطاعت کنید، خدا اجر نیکوئى به شما خواهد داد و اگر روبگردانید، همان طورى که قبلاً روبرگردانده بودید، خدا شما را عذاب دردناکى خواهد نمود. ﴿۱۶﴾
«جمعی که می توانند به جنگ حاضر نشوند»
لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَنْ يَتَوَلَّ يُعَذِّبْهُ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۷﴾
به کور حرجى نیست و به لنگ حرجى نیست و به مریض حرجى نیست (که به جنگ حاضر نشوند) و کسى که خدا و رسولش را اطاعت کند، خدا او را به بهشتهائى که از دامن آنها نهرها جارى است داخل خواهد فرمود و کسى که روبگرداند، (خدا) او را به عذاب دردناکى مجازات خواهد فرمود. ﴿۱۷﴾
«بیعت زیر درخت»
لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا ﴿۱۸﴾
قطعا خدا راضى شد از مؤمنین، آن وقتى که زیر درخت با تو بیعت مى کردند. پس خدا مى داند آنچه در دلهاى آنها است، پس آرامش را بر آنها نازل فرمود و فتح نزدیکى را به آنها پاداش داد. ﴿۱۸﴾
برداشت از آیات ۱۸ – ۱۱
مسائل اخلاقی
سالک الی اللّه باید از آیاتی که تلاوت شد مسائل اخلاقی زیر را با جان و دل بپذیرد:
۱ – باید کوشش کند که اموال و زن و اولادش او را از خدا و دین باز ندارند و اگر او را اینها باز داشتند با ایمان کامل استغفار کند که اگر تنها به زبانش استغفار نماید خدا او را نمی بخشد و گذشته هایش را جبران نمی کند.
۲ – از سوء ظن باید دوری کند و خود را به هلاکت روحی و معنوی نیاندازد.
۳ – باید بداند که مغفرت پروردگار برای کسانی است که ایمان به خدا و پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله دارند و خدا هر کس را که بخواهد ﴿یعنی استغفار نکند﴾ عذابش می فرماید ولی در عین حال خدا بخشنده مهربانی است.
۴ – باید بداند که مخالفین اسلام آن چنان مادی هستند که به خاطر به دست آوردن پول و ثروت حتی کلام خدا را عوض می کنند و با مسلمانان درگیر می شوند و نسبت های بدی به آنها می دهند زیرا آنها زیاد فهم و شعور ندارند.
۵ – سالک الی اللّه باید مطیع دین و دستورات الهی باشد تا اجر نیکوئی از طرف پروردگار دریافت نماید.
۶ – سالک الی اللّه باید از افراد مریض مانند کورها و لنگ ها توقعی برای کارهای سخت نداشته باشد بلکه به آنچه برای آنها ممکن است انجام دهند راضی باشند.
۷ – سالک الی اللّه اگر با جان و دل در بیعت با دین بماند خدای تعالی از او راضی می شود و آرامش را بر او نازل می کند و پیروزی سریعی نصیب او می گرداند.
«وعده پاداش با غنیمتهای زیاد»
وَمَغَانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَهَا وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿۱۹﴾
و (نیز) غنیمتهاى زیادى که آنها را بدست مى آورند و خدا عزیز حکیمى است. ﴿۱۹﴾
وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمْ هَذِهِ وَكَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ وَلِتَكُونَ آيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ وَيَهْدِيَكُمْ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا ﴿۲۰﴾
خدا به شما غنیمتهاى بسیارى را وعده کرده بود که آنها را بدست خواهید آورد، ولى این مورد را زودتر براى شما قرار داد و جلو قدرت مردم را بر شما گرفت و این براى آن است که نشانه اى براى مؤمنین باشد و خدا شما را به راه راست هدایت کند. ﴿۲۰﴾
وَأُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا ﴿۲۱﴾
و غنائم دیگرى که شما بر آن قدرت ندارید، قطعا خدا به آن احاطه دارد. و خدا بر هر چیزى قادر است. ﴿۲۱﴾
وَلَوْ قَاتَلَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿۲۲﴾
و اگر کافران با شما بجنگند حتما آنها پشت کرده و فرار مى کنند، سپس فرمانبردار و یاورى پیدا نخواهند کرد. ﴿۲۲﴾
سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا ﴿۲۳﴾
سنّت خدائى است که در قبل هم بوده است و هرگز براى سنّت خدا تبدیلى نخواهى یافت. ﴿۲۳﴾
«فتح مکه به آرامش انجام شد»
وَهُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ مِنْ بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا ﴿۲۴﴾
و آن خدا کسى است که دست آنها را از شما و دست شما را از آنها در مرکز شهر مکه نگاه داشت، بعد از آنکه شما را بر آنها پیروز کرده بود. و خدا به آنچه مى کنید بینا است. ﴿۲۴﴾
هُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَالْهَدْيَ مَعْكُوفًا أَنْ يَبْلُغَ مَحِلَّهُ وَلَوْلَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ وَنِسَاءٌ مُؤْمِنَاتٌ لَمْ تَعْلَمُوهُمْ أَنْ تَطَئُوهُمْ فَتُصِيبَكُمْ مِنْهُمْ مَعَرَّةٌ بِغَيْرِ عِلْمٍ لِيُدْخِلَ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۲۵﴾
آنها کسانى هستند که کافر شدند و شما را از مسجدالحرام و قربانى که به محل خود برسد، جلوگیرى کردند. و اگر مردان مؤمن و زنان با ایمان که شما آنها را نمى شناسید (در مکه) نبودند که مبادا آنها را پایمال کنید تا به شما ضرر و سرزنشى بدون آنکه بدانید، برسد (امر به جهاد مى شد) تا خدا در رحمت خود هر که را بخواهد وارد کند. اگر شما از هم جدا مى شدید، ما کسانى را که از آنها کافر شده اند، به عذاب دردناکى معذّبشان مى کردیم. ﴿۲۵﴾
«تعصّب زمان جاهلیت»
إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوَى وَكَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَأَهْلَهَا وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا ﴿۲۶﴾
آن وقتى که کفّار در دلهایشان تعصّب قرار دادند، همان تعصّب (زمان) جاهلیت را، پس خدا بر پیامبرش و بر مؤمنین آرامشش را نازل فرمود و آنها را به کلمه تقوى ملزم نمود و آنها سزاوارتر به کلمه تقوى و اهل آن بودند. و خدا به هر چیزى دانا است. ﴿۲۶﴾
«رؤیای رسول اکرم صلی الله علیه و آله»
لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا ﴿۲۷﴾
خدا رؤیاى پیامبرش را به حقّ صادقه قرار داد که حتما اگر خدا بخواهد، داخل مسجدالحرام مى شوید، در حالى که در امنیتید، سرهایتان را تراشیده یا کوتاه نموده اید، (از هیچ کس) نمى ترسید. خدا آنچه را که شما نمى دانید مى داند و غیر از آن پیروزى نزدیکى قرار داده است. ﴿۲۷﴾
«دین اسلام بر همه ادیان پیروز خواهد شد»
هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا ﴿۲۸﴾
آن خدا کسى است که پیامبرش را با هدایت و دین حقّ فرستاده است، به خاطر آنکه آن را بر همه دینها پیروز کند. و خدا براى گواه بودن کافى است. ﴿۲۸﴾
«حالات اصحاب پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله»
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا ﴿۲۹﴾
«محمّد» رسول خدا است و کسانى که با او هستند، بر کفّار سختگیر و بین خودشان مهربانند. آنها را بسیار در حال رکوع و سجود مى بینى که فضلى از خدا و رضایت او را مى طلبند. نشانه آنها در صورتهایشان از اثر سجود ظاهر است. آن است مَثَل آنها در تورات و مَثَل آنها در انجیل، مانند زراعتى است که شکوفه اش را بیرون آورده، پس آن را تقویت کرده تا محکم شده و بر ساقه خود ایستاده که زراعتکاران را به تعجّب درآورده است، براى آنکه کفّار را به خشم درآورد. خدا به کسانى که از آنها ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند مغفرت و اجر عظیمى را وعده داده است. ﴿۲۹﴾
برداشت از آیات ۲۹ – ۱۹
دستورات اخلاقی قرآن
سالک الی اللّه باید از آیاتی که تلاوت شد برداشتهای زیر را بکار ببندد و استفاده کند:
۱ – آن که در مبارزه با دشمنان اسلام به فکر جنبه های مادی نباشد و تمام کارهایش برای رضای پروردگار باشد.
۲ – اگر غنیمتی و یا استفاده ای در این راستا برای او به وجود آمد از جانب خدا بداند و از صراط مستقیمی که خدا سر راه او قرار داده تجاوز نکند.
۳ – خدا می تواند همه بهره ها را به انسان برساند ولی باید بهره های مادی به وسیله قدرت شخصی و در محدوده تلاش خود او نصیبش گردد.
۴ – در مقابل دشمن بایستد و به او پشت نکند که اگر در امر به معروف و نهی از منکر کوتاهی نمود یار و یاوری در سائر کارها هم پیدا نمی کند.
۵ – باید بداند که خدای تعالی همه برنامه ها را روی حکمت قرار داده و هیچ گاه حکمت الهی تغییر نمی کند.
۶ – همیشه خدای تعالی پشتیبان کسانی است که در تمام کارها خدا را منظور کرده اند و خدای تعالی آنها را بر همه مشکلات پیروز می فرماید.
۷ – وحدت مسلمانها باید در تمام مشکلات که با آن روبرو می شوند پایدار بماند و الا خدای تعالی عذاب دردناکی متوجه اهل تفرقه می فرماید.
۸ – سالک الی اللّه نباید تعصب جاهلانه داشته باشد و آن را اعمال کند زیرا در این صورت از کفار محسوب می شود.
۹ – باید بکوشد که از آرامش کامل در زندگی دنیا برخوردار گردد تا ملتزم به تقوی گردد. زیرا تقوی با داشتن آرامش موفقیت آمیزتر است.
۱۰ – سالک الی اللّه باید بداند که وعده های الهی که خدا به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله داده است حق است و تخلف ناپذیر است.
۱۱ – سالک الی اللّه باید بداند که روزی دین مقدس اسلام که دین حقی است بالاخره بر تمام دنیا حکومت می کند و خدای تعالی این را به مسلمانها وعده کرده است.
۱۲ – سالک الی اللّه باید بداند که حضرت محمد صلی الله علیه و آله برگزیده ترین و بالاترین و پرعظمت ترین رسول خدا است و کسانی که با او هستند دارای صفات حمیده اند. آنها در مقابل کفار با شدت عمل می کنند و در میان خودشان مهربانند، رکوع می کنند، سجده می کنند و به فضل خدا امیدوارند. صورتهایشان در اثر سجده مثل ماه می درخشد و در قیامت مغفرت و اجر بزرگی نصیب آنها خواهد شد این وعده خدا است و وعده خدا تخلف ناپذیر است.
سوره مبارکه حجرات
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«به نام خداوند بخشنده مهربان»
«بر خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مقدّم نشوید»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ﴿۱﴾
اى کسانى که ایمان آورده اید، در مقابل خدا و پیغمبرش پیشى نگیرید و تقواى خدا را داشته باشید. قطعا خدا شنواى دانائى است. ﴿۱﴾
«صدایتان را بلند نکنید»
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ ﴿۲﴾
اى کسانى که ایمان آورده اید، صداهایتان را بالاى صداى پیغمبر بلند نکنید و آنچنان که بعضى تان با بعضى تان بلند صحبت مى کنید، صدایتان را در سخن براى پیامبر بلند نکنید که اعمال شما از بین مى رود، در حالى که شما نمى دانید. ﴿۲﴾
إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿۳﴾
قطعا کسانى که نزد رسول خدا صدایشان را پایین مى آورند، آنها گروهى هستند که خدا قلبهایشان را براى تقوى امتحان کرده، براى آنها مغفرت و اجر بزرگى خواهد بود. ﴿۳﴾
«صدا زدن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از پشت درها»
إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ ﴿۴﴾
قطعا کسانى که از پشت اتاقها تو را صدا مى زنند، اکثرشان تعقّل نمى کنند. ﴿۴﴾
وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۵﴾
و اگر آنها صبر مى کردند تا تو به طرف آنها بیرون مى آمدى، براى آنها بهتر بود و خدا بخشنده مهربانى است. ﴿۵﴾
«عدم اعتبار خبر فاسق وقتی تحقیق نشود»
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ ﴿۶﴾
اى کسانى که ایمان آورده اید، اگر فاسقى خبرى نزد شما آورد، تحقیق و بررسى کنید تا مبادا قومى را با نادانى آسیب برسانید، پس صبح کنید در حالى که به آنچه کرده اید پشیمان شده باشید. ﴿۶﴾
وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ ﴿۷﴾
و بدانید که قطعا در بین شما رسول خدا است. اگر در بیشتر از کارها از شما اطاعت کند، دچار زحمت مى شوید. ولى خدا محبّت ایمان را به شما داده و در قلب شما آن را جلوه داده و کفر و فسق و عصیان را براى شما ناخوشایند قرار داده. اینها همان رشد یافته گان مى باشند. ﴿۷﴾
فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَنِعْمَةً وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۸﴾
فضیلت و نعمتى از جانب خدا است و خدا داناى حکیمى است. ﴿۸﴾
«ارزش صلح در اسلام»
وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۹﴾
و اگر دو دسته از مؤمنین با هم بجنگند، پس بین آنها را صلح دهید. پس اگر یک دسته آنها بر دسته دیگر تجاوز کرد، با آن دسته اى که تجاوز کرده بجنگید تا به طرف فرمان خدا برگردد. پس اگر برگشت، با عدالت و قسط بین آنها را اصلاح کنید. قطعا خدا اهل قسط را دوست مى دارد. ﴿۹﴾
برداشت از آیات ۹ – ۱
بر خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیشی نگیرید
سالک الی اللّه باید از آیات اول سوره حجرات مسائل اخلاقی مهمی را دریافت کند و جدا عمل نماید:
۱ – آن که در گفتار و کردار به هیچ وجه بر خدای تعالی و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیشی نگیرد.
۲ – آن که تقوی را برای خدا انجام دهد و خود را بی بند و بار معرفی نکند.
۳ – صدایش را بالای صدای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و بزرگانی که در علم و تقوی از او برترند بلند نکند و مانند آنهایی که شعور ندارند، نباشد.
۴ – باید بداند که علامت کسانی که دلهایشان به ایمان و تقوی امتحان شده این است که وقتی سخن می گویند بیشتر از آن چه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده نمی گویند و از حدود گفتار خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تجاوز نمی کنند.
۵ – کسانی که در مقابل خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و بزرگان رعایت ادب را نمی کنند بیشترشان عقلشان را بکار نینداخته اند.
۶ – در آداب زندگی باید از نیروی بردباری استفاده کنند تا به مغفرت و رحمت پروردگار برسند.
۷ – نباید سالک الی اللّه به فاسق و گناهکار اعتماد کند والا در کارها پشیمانی برای او خواهد بود.
۸ – اگر فاسقی خبری برای او آورد و یا چیزی را به او اطلاع داد از جای دیگری هم باید تحقیق کند و خبر او را نادیده بگیرد.
۹ – در وقتی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در میان مردم، خودش و یا گفتارش و یا قرآنش وجود دارد با ایمان کامل به دستورات آنها عمل کند تا بر ایمانش اضافه شود و کفر و فسق و عصیان به نظرش زشت بیاید تا به رشد کامل برسد.
۱۰ – کوشش کند بین مسلمانها که با یکدیگر اختلاف دارند اصلاح کند و متجاوز را سرجای خود بنشاند و با عدالت با آنها رفتار کند. زیرا خدای تعالی آنهایی که عدالت را ایجاد می کنند دوست می دارد.
«مؤمنین با هم برادرند»
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ﴿۱۰﴾
جز این نیست که مؤمنین برادرند، پس بین برادرانتان را اصلاح کنید. و تقواى خدا را داشته باشید، شاید به شما مهربانى شود. ﴿۱۰﴾
«دستورات معاشرت با مسلمانان»
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿۱۱﴾
اى کسانى که ایمان آورده اید، مبادا قومى، قوم دیگر را مسخره کنند، شاید آن قوم از قوم دیگر بهتر باشند و زنها، زنها را مسخره نکنند، شاید آنها بهتر از اینها باشند و از یکدیگر عیب جوئى نکنید و با القاب زشت یکدیگر را یاد نکنید، بد است که بعد از ایمان نام کفرآمیز بگذارید. و کسانى که توبه نکرده اند، پس آنها همان ستمگرانند. ﴿۱۱﴾
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ ﴿۱۲﴾
اى کسانى که ایمان آورده اید، از بسیارى از گمانها اجتناب کنید، حتما بعضى از گمانها گناه است. و (هرگز) تجسّس نکنید و بعضى تان از بعض دیگر غیبت نکند. آیا یکى از شما دوست دارد گوشت برادرش را که مرده است، بخورد؟ پس (حتما) آن را کراهت دارید. و تقواى خدا را داشته باشید. قطعا خدا توبه پذیر مهربانى است. ﴿۱۲﴾
«هر که با تقواتر است محترم تر است»
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ ﴿۱۳﴾
اى مردم، قطعا ما شما را از مرد و زنى آفریده ایم و شما را شعبه ها و قبیله هائى قرارتان داده ایم تا یکدیگر را بشناسید. قطعا گرامى ترین شما در نزد خدا با تقواترین شما است. قطعا خدا داناى خبیرى است. ﴿۱۳﴾
«اعراب ایمان نمی آورند»
قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۴﴾
عربهاى بیابانى مى گویند: ایمان آورده ایم، بگو: شما ایمان نیاورده اید، ولى بگویید: مسلمان شده ایم، زیرا هنوز ایمان در دلهاى شما وارد نشده است و اگر خدا و رسولش را اطاعت کنید، چیزى از جزاى اعمالتان را از بین نمى برد. حتما خدا بخشنده مهربانى است. ﴿۱۴﴾
«مؤمنین واقعی تردیدی ندارند»
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿۱۵﴾
جز این نیست که مؤمنین آن کسانى هستند که به خدا و رسولش ایمان آورده اند، سپس تردیدى پیدا نکرده اند و با اموالشان و جانشان در راه خدا جهاد مى کنند، اینها همان راستگویانند. ﴿۱۵﴾
«به خدای تعالی چیزی یاد ندهید»
قُلْ أَتُعَلِّمُونَ اللَّهَ بِدِينِكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۶﴾
بگو: آیا خدا را از دینتان با خبر مى کنید؟ و خدا هر چه در آسمانها و در زمین است مى داند. و خدا به هر چیزى دانا است. ﴿۱۶﴾
«اسلامتان را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله منّت نگذارید»
يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لَا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلَامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَدَاكُمْ لِلْإِيمَانِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۱۷﴾
آنها بر تو منّت مى گذارند که اسلام آورده اند. بگو: اسلامتان را بر من منّت نگذارید، بلکه خدا بر شما به خاطر آنکه هدایتتان به ایمان کرده منّت مى گذارد، اگر شما راستگو هستید. ﴿۱۷﴾
إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿۱۸﴾
قطعا خدا پنهانى آسمانها و زمین را مى داند. و خدا به آنچه مى کنید، بینا است. ﴿۱۸﴾
برداشت از آیات ۱۸ – ۱۰
دستورات اخلاقی سوره حجرات
سالک الی اللّه باید مسائل اخلاقی قرآن را مو به مو عمل کند و خود را به این وسیله دارای قلب سلیم نماید:
اول: خود را با سائر مؤمنین برادر بداند.
دوم: اختلافی اگر در بین مؤمنین پیدا شد اصلاح کند.
سوم: اگر می خواهد مشمول رحمت خاصه پروردگار واقع شود تقوی را کاملاً رعایت نماید.
چهارم: هیچ دسته ای و هیچ فردی را به اعمالشان تمسخر نکند چه بسا آنها در باطن بهتر از او باشند.
پنجم: از یکدیگر عیب جوئی نکنند.
ششم: با القاب زشت یکدیگر را صدا نزنند.
هفتم: سوء ظن به یکدیگر نداشته باشند که گناه بسیار بزرگی خواهد بود.
هشتم: جستجو در اسرار دیگران نداشته باشد.
نهم: غیبت یکدیگر را نکنند.
دهم: اگر تقوی را کاملاً رعایت کند خدا به سوی آنها با کمال مهربانی باز می گردد.
یازدهم: بداند که سیاه پوست بودن و سفید پوست بودن، عرب بودن و عجم بودن و شعبه شعبه بودن و قبیله قبیله بودن مایه امتیاز بر یکدیگر نیست این فقط به خاطر این است که یکدیگر را بشناسند و نباید امتیازات پوشالی را به رخ یکدیگر بکشند.
دوازدهم: بداند که تنها امتیاز بخاطر تقوی است و در نزد خدا گرامی ترینشان، باتقوی ترینشان می باشد.
سیزدهم: از منافقین پرهیز کند زیرا بعضی از منافقین هرگز در دلهایشان ایمان وارد نمی شود.
چهاردهم: سالک الی اللّه باید با مال و جانش در راه خدا جهاد کند و اگر به مرحله عبودیت رسیده است جان و مال خود را متعلق به خدا بداند.
پانزدهم: اسلام و دین و سیر و سلوکش را برای خدا با دل و جان قبول کند و بر کسی منت نگذارد و از خدای تعالی در این موفقیت متشکر باشد.
شانزدهم: بخاطر این که خدا به او این توفیق را داده ممنون پروردگارش باشد، زیرا خدا به آنچه می کند بینا و دانا است.
سوره مبارکه ق
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«به نام خداوند بخشنده مهربان»
ق وَالْقُرْآنِ الْمَجِیدِ ﴿۱﴾
«ق»
قسم به قرآن مجید. ﴿۱﴾
«تعجّب کفّار از رسالت رسول اکرم صلی الله علیه و آله»
بَلْ عَجِبُوا أَنْ جَاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ فَقَالَ الْكَافِرُونَ هَذَا شَيْءٌ عَجِيبٌ ﴿۲﴾
بلکه آنها تعجّب مى کنند که ترساننده اى از خودشان برایشان آمده است، پس کافران مى گویند: این چیز عجیبى است. ﴿۲﴾
«کفّار قیامت را دور می دانند»
أَإِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا ذَلِكَ رَجْعٌ بَعِيدٌ ﴿۳﴾
آیا آن وقتى که ما مُردیم و خاک شدیم (دوباره زنده و محشور خواهیم شد) ؟ آن بازگشت دورى است. ﴿۳﴾
قَدْ عَلِمْنَا مَا تَنْقُصُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ وَعِنْدَنَا كِتَابٌ حَفِيظٌ ﴿۴﴾
قطعا ما مى دانیم آنچه را زمین از آنها کم مى کند و نزد ما کتابى است که حافظ (همه چیزها) است. ﴿۴﴾
بَلْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ فَهُمْ فِي أَمْرٍ مَرِيجٍ ﴿۵﴾
بلکه وقتى حقّ برایشان آمد، تکذیب کردند، پس آنها در امرى پر حیرت واقع شده اند. ﴿۵﴾
«آسمان و زمین وسیله بینش به حقایق است»
أَفَلَمْ يَنْظُرُوا إِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَزَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِنْ فُرُوجٍ ﴿۶﴾
آیا به آسمانى که بالاى سر آنها است نگاه نکرده اند که چگونه ما آن را ساخته و زینت داده ایم و هیچ شکافى براى آن نمى باشد؟ ﴿۶﴾
وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ ﴿۷﴾
و زمین را گسترش دادیم و در آن کوههاى عظیمى انداختیم و از هر نوع گیاه نشاط آورى در آن رویانیدیم. ﴿۷﴾
تَبْصِرَةً وَذِكْرَى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ ﴿۸﴾
تا سبب بصیرت و یادآورى براى هر بنده إنابه کننده اى باشد. ﴿۸﴾
«فایده نزول باران پر برکت»
وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُبَارَكًا فَأَنْبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَحَبَّ الْحَصِيدِ ﴿۹﴾
و از آسمان آب پربرکتى نازل نمودیم، پس بوسیله آن، باغها و دانه هاى دروشدنى را رویاندیم. ﴿۹﴾
وَالنَّخْلَ بَاسِقَاتٍ لَهَا طَلْعٌ نَضِيدٌ ﴿۱۰﴾
و درختهاى بلندقامت خرما را که براى آنها خوشه هاى متراکمى است. ﴿۱۰﴾
رِزْقًا لِلْعِبَادِ وَأَحْيَيْنَا بِهِ بَلْدَةً مَيْتًا كَذَلِكَ الْخُرُوجُ ﴿۱۱﴾
(اینها) رزقى است براى بندگان و بوسیله آن (آب باران)، سرزمین مرده را زنده کردیم، این چنین (مرده ها از قبرها) خارج مى شوند. ﴿۱۱﴾
«تکذیب قوم حضرت نوح علیه السلام و دیگران از پیامبران»
كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَأَصْحَابُ الرَّسِّ وَثَمُودُ ﴿۱۲﴾
قبل از اینها قومِ نوح و اصحاب رسّ و اصحاب ثمود تکذیب کردند. ﴿۱۲﴾
وَعَادٌ وَفِرْعَوْنُ وَإِخْوَانُ لُوطٍ ﴿۱۳﴾
و عاد و فرعون و قوم لوط ﴿۱۳﴾
وَأَصْحَابُ الْأَيْكَةِ وَقَوْمُ تُبَّعٍ كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ ﴿۱۴﴾
و اصحاب ایکه [۱] و قوم تُبَّع،[۲] همه اینها فرستادگان را تکذیب کردند، پس وعده عذابِ من برای آنها تحقّق یافت. ﴿۱۴﴾
[۱] ــ قوم شعیب علیه السلام.
[۲] ــ جمعى که در سرزمین یمن زندگى مى کردند.
«خلقت انسان»
أَفَعَيِينَا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ ﴿۱۵﴾
آیا ما در خلقت اوّل عاجز بودیم؟ بلکه آنها در خلقت جدید تردید دارند. ﴿۱۵﴾
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ ﴿۱۶﴾
و قطعا انسان را ما خلق کرده ایم و مى دانیم که نفسش چه چیزى به او وسوسه مى کند و ما به او از رگ گردن نزدیکتریم. ﴿۱۶﴾
«ملائکه موکل بر انسان»
إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ ﴿۱۷﴾
زمانى که دو (فرشته) دریافت کننده از چپ و راست نشسته (اعمالش را) دریافت نمایند. ﴿۱۷﴾
مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ ﴿۱۸﴾
هیچ سخنى که با لفظ بیرون بیاورد نیست مگر اینکه مراقب آماده اى نزد او وجود دارد. ﴿۱۸﴾
برداشت از آیات ۱۸ – ۱۶
خدا از رگ گردن نزدیکتر است
سالک الی اللّه باید بداند که خدا به او از رگ گردن نزدیکتر است و باید وسوسه های نفسانی و شیطانی را از خود دور کند و علاوه باید معتقد باشد که دو ملک که مراقب او هستند تمام گفتارش را حفظ می کنند و از راست و چپ او را محافظت می نمایند.
«سکرات مرگ و نفخ صور»
وَجَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذَلِكَ مَا كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ ﴿۱۹﴾
و سکرات مرگ به حقّ مى رسد، آن همان چیزى است که تو از آن فرار مى کردى. ﴿۱۹﴾
وَنُفِخَ فِي الصُّورِ ذَلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ ﴿۲۰﴾
و در صور دمیده می شود آن، روزِ وعده عذاب است. ﴿۲۰﴾
«ورود به محشر»
وَجَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَشَهِيدٌ ﴿۲۱﴾
و هر کسى (به محشر) مى آید، همراهش هُل دهنده و شاهدى است. ﴿۲۱﴾
لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ ﴿۲۲﴾
(به او گفته مى شود:) قطعا تو در غفلت از این روز بودى، پس پرده ات را از تو کنار زدیم و بصیرتت امروز تیزبین شده است. ﴿۲۲﴾
«نامه اعمال نزد ملائکه حاضر و آماده است»
وَقَالَ قَرِينُهُ هَذَا مَا لَدَيَّ عَتِيدٌ ﴿۲۳﴾
و ملکى که با او بوده، مى گوید: این چیزى است که در نزد من حاضر و آماده است. ﴿۲۳﴾
«جهنّم مال معاندین است»
أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ ﴿۲۴﴾
در جهنّم هر کافر معاندی را بیندازید. ﴿۲۴﴾
مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ مُرِيبٍ ﴿۲۵﴾
کسى که بسیار مانع خیر مى شد و متجاوز و در شک و تردید بود. ﴿۲۵﴾
الَّذِي جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَأَلْقِيَاهُ فِي الْعَذَابِ الشَّدِيدِ ﴿۲۶﴾
آن کسى که با خدا، خداى دیگرى قرار مى داد، پس او را در عذاب شدید بیندازید. ﴿۲۶﴾
«شیطان از خود دفاع می کند»
قَالَ قَرِينُهُ رَبَّنَا مَا أَطْغَيْتُهُ وَلَكِنْ كَانَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ ﴿۲۷﴾
همنشینش (شیطان) مى گوید: پروردگار ما، من او را به طغیان نکشیدم، ولى خود او در گمراهى دورى بود. ﴿۲۷﴾
قَالَ لَا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَقَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ ﴿۲۸﴾
خدا مى گوید: نزد من با هم دشمنى نکنید و حال آنکه قطعا من براى شما قبلاً وعده عذاب را فرستاده بودم. ﴿۲۸﴾
«جهنّم می گوید: هَلْ مِنْ مَزید؟»
مَا يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ وَمَا أَنَا بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ ﴿۲۹﴾
نزد من کلام (به کلامى دیگر) تبدیل نمى شود و من ظالم به بندگان نیستم. ﴿۲۹﴾
يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَتَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِيدٍ ﴿۳۰﴾
روزى که به جهنّم مى گوئیم: آیا پر شدى؟ و او مى گوید: آیا از این زیادتر هم هست؟ ﴿۳۰﴾
«بهشت برای اهل تقوی نزدیک می شود»
وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ غَيْرَ بَعِيدٍ ﴿۳۱﴾
و (در آن روز) بهشت براى متّقین طورى نزدیک مى شود که دور نمى گردد. ﴿۳۱﴾
هَذَا مَا تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ ﴿۳۲﴾
این آن چیزى است که به شما براى هر بازگشت کننده نگه دارنده اى وعده داده مى شود. ﴿۳۲﴾
«اهل تقوی در بهشت»
مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَنَ بِالْغَيْبِ وَجَاءَ بِقَلْبٍ مُنِيبٍ ﴿۳۳﴾
همان کسى که از خداى رحمان در پنهانى مى ترسد و با قلبى إنابه کننده مى آید. ﴿۳۳﴾
اُدْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ ﴿۳۴﴾
به سلامت وارد بهشت شوید. آن روز جاودانی است. ﴿۳۴﴾
لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ ﴿۳۵﴾
براى آنها در آن بهشت هر چه بخواهند هست و نزد ما بیشتر از آن هم مى باشد. ﴿۳۵﴾
«یادی از مردم هلاک شده»
وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلَادِ هَلْ مِنْ مَحِيصٍ ﴿۳۶﴾
و چقدر از اقوامى که قبل از اینها هلاکشان کردیم، آنها نیرومندتر از اینها بودند که در شهرها تصرّف و نفوذ مى کردند. آیا راه گریزى داشتند؟ ﴿۳۶﴾
«آیات خدا برای کسی که دلِ بیدار دارد مفید است»
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَنْ كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ ﴿۳۷﴾
قطعا در آن (آیات) یادآورى است براى کسى که قلب آگاه دارد یا گوش دل به آن مى دهد، در حالى که خود شاهد است. ﴿۳۷﴾
«خلقت آسمانها و زمین زحمتی برای خدا ندارد»
وَلَقَدْ خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَمَا مَسَّنَا مِنْ لُغُوبٍ ﴿۳۸﴾
و قطعا آسمانها و زمین و آنچه در بین اینها است، در شش روز خلق نمودیم و هیچ گونه زحمت و ناراحتى به ما نرسید. ﴿۳۸﴾
برداشت از آیات ۳۸ – ۳۶
دل شنوا
سالک الی اللّه باید بداند که نباید با خدای تعالی در جنگ و ستیز باشد زیرا خدا بسیار افرادی را که قوی تر از اینها هستند هلاک فرموده و راه فراری برای آنها باقی نگذاشته است این را کسی که دل شنوائی دارد می فهمد.
«قبل از طلوع خورشید و قبل از غروب، تسبیح خدا را بکنید»
فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ ﴿۳۹﴾
پس صبر کن بر آنچه مى گویند و قبل از طلوع خورشید و قبل از غروب خورشید حمد و تسبیح پروردگارت را بگو. ﴿۳۹﴾
وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾
و در قسمتى از شب و بعد از سجده ها او را تسبیح کن. ﴿۴۰﴾
برداشت از آیات ۴۰ – ۳۹
تسبیح پروردگار
سالک الی اللّه در مقابل زخم زبان دیگران باید صبور باشد و قبل از طلوع آفتاب و قبل از غروب آفتاب تسبیح و حمد خدا را بگوید و در پاره ای از شب پس از سجده هائی که می کند باز هم تسبیح پروردگارش را بگوید و به این وسیله قرآن مردمی را که از وعیدهای خدا می ترسند به آنچه در عالم ارواح فرا گرفته یادآوری نماید.
«روز قیامت و صیحه آسمانی»
وَاسْتَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِنْ مَكَانٍ قَرِيبٍ ﴿۴۱﴾
و روزی که منادی از مکان نزدیکی ندا می کند، گوش بده. ﴿۴۱﴾
يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ ﴿۴۲﴾
روزی که به حقّ صیحه آسمانی را می شنوند، آن روزِ خروج است. ﴿۴۲﴾
إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي وَنُمِيتُ وَإِلَيْنَا الْمَصِيرُ ﴿۴۳﴾
قطعا ما زنده می کنیم و می میرانیم و بازگشت به سوی ما است. ﴿۴۳﴾
يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِرَاعًا ذَلِكَ حَشْرٌ عَلَيْنَا يَسِيرٌ ﴿۴۴﴾
روزى که زمین از روى آنها به سرعت شکافته مى شود، آن روزِ حشرى است که بر ما آسان است. ﴿۴۴﴾
نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَقُولُونَ وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخَافُ وَعِيدِ ﴿۴۵﴾
ما به آنچه که مى گویند، داناتریم و تو آنها را بر چیزى مجبور نمى کنى، پس بوسیله قرآن کسى را که از وعده عذابِ من مى ترسد، متذکر کن. ﴿۴۵﴾
سوره مبارکه ذاریات
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«به نام خداوند بخشنده مهربان»
«وعده الهی راست است»
وَالذَّارِیَاتِ ذَرْواً ﴿۱﴾
قسم به بادهائی که پراکنده می کنند. ﴿۱﴾
فَالْحَامِلَاتِ وِقْراً ﴿۲﴾
و قسم به ابرهائی که بار سنگینی را حمل می کنند. ﴿۲﴾
فَالْجَارِیَاتِ یُسْراً ﴿۳﴾
و قسم به کشتیهائی که به آسانی می روند. ﴿۳﴾
فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْراً ﴿۴﴾
و قسم به ملائکه ای که کارها را تقسیم می کنند. ﴿۴﴾
إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ ﴿۵﴾
جز این نیست که آنچه شما وعده داده می شوید، راست است. ﴿۵﴾
«روز قیامت حتما واقع می شود»
وَإِنَّ الدِّینَ لَوَاقِعٌ ﴿۶﴾
و قطعا روز جزا واقع شدنی است. ﴿۶﴾
برداشت از آیات ۶ – ۱
وعده های خدا راست است
سالک الی اللّه باید بداند که وعده های خدا راست است و روز جزا و قیامت حتما واقع می شود زیرا خدای تعالی علاوه بر آن که محال است سخن ناصحیحی بگوید در این باره چهار مرتبه به چهار چیز که بسیار مهم است قسم خورده و این مطلب را تثبیت فرموده است.
وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْحُبُكِ ﴿۷﴾
قسم به آسمانی که دارای امواج و خطوط است. ﴿۷﴾
إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ ﴿۸﴾
قطعا شما سخنتان مختلف است. ﴿۸﴾
«صفات دروغگویان»
يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ ﴿۹﴾
منحرف است کسی که از آن سرباز می زند. ﴿۹﴾
قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ ﴿۱۰﴾
مرگ بر دروغگویان. ﴿۱۰﴾
اَلَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ سَاهُونَ ﴿۱۱﴾
آنها که خود در جهل و سهوند. ﴿۱۱﴾
برداشت از آیات ۱۱ – ۷
اتّحاد
سالکین الی اللّه باید با یکدیگر متحد باشند و اختلاف در سخن نداشته باشند تا مورد لعن و نفرین پروردگار واقع نشوند و تا می توانند جهل و نادانی و سهو اشتباه در امور دین نکنند.
یَسْأَلُونَ أَیَّانَ یَوْمُ الدِّینِ ﴿۱۲﴾
سؤال می کنند که روز جزا چه وقت است؟ ﴿۱۲﴾
یَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ یُفْتَنُونَ ﴿۱۳﴾
همان روزی است که آنها در آتش گرفتار می شوند. ﴿۱۳﴾
ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هَذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ ﴿۱۴﴾
بچشید عذابتان را، این همان چیزی است که برای آن عجله می کردید. ﴿۱۴﴾
«اهل تقوی در بهشت اند»
إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ ﴿۱۵﴾
قطعا پرهیزکاران در بهشتها و چشمه ها هستند. ﴿۱۵﴾
آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ ﴿۱۶﴾
آنچه پروردگارشان به آنها داده، می گیرند. قطعا آنها قبل از آن نیکوکار بودند. ﴿۱۶﴾
«خصوصیات اهل تقوی»
كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ ﴿۱۷﴾
آنها این گونه بودند که کمى از شب را مى خوابیدند. ﴿۱۷﴾
وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ ﴿۱۸﴾
و در سحرها آنها استغفار می کردند. ﴿۱۸﴾
وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ﴿۱۹﴾
و در اموالشان حقّی برای سؤال کننده و محروم بود. ﴿۱۹﴾
برداشت از آیات ۱۹ – ۱۵
اهل تقوی
اهل تقوی برای همه موفقیت ها، بخاطر دریافت آنچه خدا به آنها داده و عمل کرده اند در راحتی و بهشت و چشمه های آب هستند. اینها در دنیا نیکوکار بوده اند شبها کم می خوابیدند و در سحرها استغفار می کردند و حقوقی از اموالشان به سؤال کنندگان و محرومین می دادند.
«نشانه هائی از قدرت خدا در زمین و در بدن انسان»
وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِلْمُوقِنِينَ ﴿۲۰﴾
و در زمین نشانه هائی برای اهل یقین است. ﴿۲۰﴾
وَفِي أَنْفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ ﴿۲۱﴾
و در خودتان، آیا نمى بینید؟ ﴿۲۱﴾
«روزی انسان در آسمان است»
وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ ﴿۲۲﴾
و روزی شما در آسمان است و آنچه وعده داده می شوید. ﴿۲۲﴾
فَوَرَبِّ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنْطِقُونَ ﴿۲۳﴾
پس به خدای آسمان و زمین قسم که مسلّما آن حقّ است، همان طوری که شما حرف می زنید. ﴿۲۳﴾
«قصّه میهمانان حضرت ابراهیم علیه السلام»
هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ ﴿۲۴﴾
آیا برای تو قصّه میهمانان بزرگوار ابراهیم رسیده است؟ ﴿۲۴﴾
إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا قَالَ سَلَامٌ قَوْمٌ مُنْكَرُونَ ﴿۲۵﴾
وقتی که بر او داخل شدند و گفتند: سلام. گفت: سلام. شما مردمِ ناشناخته ای هستید. ﴿۲۵﴾
فَرَاغَ إِلَى أَهْلِهِ فَجَاءَ بِعِجْلٍ سَمِينٍ ﴿۲۶﴾
پس مخفی به طرف خانواده اش رفت و گوساله فربه ای را آورد. ﴿۲۶﴾
فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ ﴿۲۷﴾
پس به آنها آن را نزدیک کرد، گفت: آیا شما نمی خورید؟ ﴿۲۷﴾
فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُوا لَا تَخَفْ وَبَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ ﴿۲۸﴾
پس از آنها احساس ترس کرد. آنها گفتند: نترس و به پسر دانائی بشارتش دادند. ﴿۲۸﴾
فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ ﴿۲۹﴾
همسرش جلو آمد، در حالی که فریاد می زد، به صورت خود زد و گفت: پیرزنِ نازائی هستم. ﴿۲۹﴾
قَالُوا كَذَلِكِ قَالَ رَبُّكِ إِنَّهُ هُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ ﴿۳۰﴾
گفتند: این گونه است ولی پروردگارت گفته است. قطعا او حکیم دانائی است.﴿۳۰﴾
برداشت از آیات ۳۰ – ۲۰
تذکرات مفید
سالکین الی اللّه باید از آیات بالا پندهای زیر را دریافت کنند:
اول: نشانه های پروردگار را برای تقویت ایمان و یقین شان در روی زمین ببینند.
دوم: نشانه های پروردگار را در وجود خودش با بصیرت کامل مشاهده کنند.
سوم: رزق و روزی خودشان و آنچه به آنها وعده داده شده است در نزد خدا معتقد باشند و آن را حق و حقیقت بدانند.
چهارم: از مهمان پذیرائی کنند و او را هر که هست اکرام نمایند.
پنجم: در وقت برخورد با یکدیگر با گفتن سلام به هم اظهار محبت کنند.
ششم: بهترین پذیرائی از مهمان ولو ناشناس باشد، انجام دهند.
هفتم: اگر مهمان کاری که برخلاف توقع است انجام داد، علاوه بر آن که نباید ناراحت بشوند، منتظر بشارتی هم از او باشند.
هشتم: الهامات و سخنان پروردگار را قبول کنند و به خاطر عوامل ظاهری، قدرت خدا را نادیده نگیرند زیرا خدای تعالی حکیم دانائی است.
