بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«به نام خداوند بخشنده مهربان»

أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۱﴾

امر خدا آمد، پس در آن عجله نکنید. پاک است و برتر است او، از آنچه که آنها شرک مى ورزند. ﴿۱﴾

يُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُونِ ﴿۲﴾

ملائکه را با روح بر هر کس از بندگانش که بخواهد با دستورش نازل مى کند، تا بترسانید، قطعا چنین است که خدایى جز من نیست، پس از من بپرهیزید. ﴿۲﴾

برداشت از آیات ۲ ـ ۱

مجازات ها نزدیک است

سالک الی اللّه باید بداند که به زودی مجازات ها می رسد، اگر چه مشرکین آن را دور تصور می کنند. پس باید به وحدانیت خدا اقرار کنند و تقوای الهی را رعایت نماید.

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۳﴾

آسمانها و زمین را به حقّ خلق فرموده. او بالاتر است از آنچه آنها شرک مى ورزند. ﴿۳﴾

«خلقت بدن انسان از نطفه»

خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ ﴿۴﴾

انسان را از نطفه اى خلق کرد، پس او اکنون دشمن آشکارى گردیده است. ﴿۴﴾

«خلقت چهارپایان»

وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ ﴿۵﴾

و چهارپایان را براى شما خلق فرمود، در آنها وسیله پوشش و منفعتهایى قرار داد و از (گوشت و شیر) آنان مى خورید. ﴿۵﴾

«فائده چهارپایان»

وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ ﴿۶﴾

و در آن چهارپایان، براى شما زیبایى است در وقتى که آنها را به استراحتگاهشان بر مى گردانید و وقتى که آنها را به صحرا مى برید، قرار داده است. ﴿۶﴾

وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۷﴾

و آن چهارپایان وسائل سنگین شما را به شهرى که جز با زحمت به آن نمى رسید، حمل مى کنند. قطعا پروردگار شما رئوفِ مهربانى است. ﴿۷﴾

«اشاره به مرکبهائی که مردم از آن اطّلاعی ندارند»

وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿۸﴾

و اسبها و مادیانها و الاغها را آفرید، براى آنکه شما بر آنها سوار شوید و زینتى باشند. و خدا آنچه را که نمى دانید خلق مى کند. ﴿۸﴾

«راه صحیح و منحرف»

وَعَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَائِرٌ وَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۹﴾

و بر عهده خدا است که راه صحیح را نشان دهد، و از راهها بعضى منحرف است و اگر خدا بخواهد، همه شما را هدایت مى کند. ﴿۹﴾

«فائده نزول باران»

هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَكُمْ مِنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ ﴿۱۰﴾

او خدائى است که از آسمان براى شما آب را نازل فرمود. بعضى از آن آبها آشامیدنى است وبعضى از آن براى آبیارى درختانى است که حیوانات را در آن مى چرانید. ﴿۱۰﴾

يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالْأَعْنَابَ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۱۱﴾

خدا براى شما بوسیله آن آب، زراعت و زیتون و درختهاى خرماو درختهاى انگور و از همه میوه ها مى رویاند. قطعا در این کار نشانه اى است براى مردمى که تفکر مى کنند. ﴿۱۱﴾

«مسخّر نمودن شب و روز»

وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۱۲﴾

و خدا براى شما شب و روز و خورشید و ماه را مسخّر فرمود و ستارگان به امر پروردگار تسخیر شده اند. قطعا در آن نشانه هائى است براى مردمى که عقلشان را به کار بیندازند. ﴿۱۲﴾

«نشانه های خدا در زمین»

وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ ﴿۱۳﴾

و آنچه را که خدا براى شما در زمین با رنگهاى مختلف خلق فرمود، قطعا در آن نشانه اى است براى مردمى که متذکر باشند. ﴿۱۳﴾

«استفاده از جانداران دریا»

وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۴﴾

و آن خدا کسى است که دریا را در اختیار شما قرار داده تا از آن گوشت تازه اى بخورید و از آن زیورى بیرون بیاورید که آن را بپوشید و کشتیها را مى بینى که دریا را مى شکافند و براى آنکه شما از فضل پروردگار بهره مند گردید و شاید شما شکرگزار باشید. ﴿۱۴﴾

«کوههای محکم برای از بین بردن لرزش زمین»

وَأَلْقَى فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿۱۵﴾

و در زمین کوههاى محکمى انداخته تا لرزش زمین را براى شما نگه دارد و نهرها و راههایى ایجاد کرده، شاید شما هدایت شوید. ﴿۱۵﴾

وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ ﴿۱۶﴾

و علاماتى را قرار داده و بوسیله ستاره، آنها هدایت مى شوند. ﴿۱۶﴾

«معرّفی خدای تعالی»

أَفَمَنْ يَخْلُقُ كَمَنْ لَا يَخْلُقُ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ﴿۱۷﴾

آیا کسى که خلق مى کند، مانند کسى است که خلق نمى کند؟ آیا پس چرا متذکر نمى شوید؟ ﴿۱۷﴾

«نعمتهای خدا شمرده نمی شود»

وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۸﴾

و اگر نعمتهاى خدا را بشمارید، آنها را نمى توانید احصاء کنید. قطعا خدا بخشنده مهربانى است. ﴿۱۸﴾

برداشت از آیه ۱۸

شکر خدای تعالی

سالک الی اللّه باید توجّه داشته باشد نعمت های خدای تعالی آن قدر زیاد است که قابل شمردن نیست؛ لذا باید شاکر خدای تعالی باشد.

وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ ﴿۱۹﴾

و خدا مى داند آنچه را که پنهان مى کنید و آنچه را که علنى مى نمائید. ﴿۱۹﴾

«خدایانی غیر خدای تعالی»

وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ ﴿۲۰﴾

و کسانى را که غیر از خدا مى خوانند، چیزى را خلق نمى کنند و خودشان خلق مى شوند. ﴿۲۰﴾

أَمْوَاتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴿۲۱﴾

مردگانى که زنده نیستند و آنها درک نمى کنند که چه زمانى برانگیخته مى شوند. ﴿۲۱﴾

إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ ﴿۲۲﴾

خداى شما خداى واحدى است. و کسانى که ایمان به آخرت ندارند، دلهایشان انکار مى کند و آنها متکبّرند. ﴿۲۲﴾

لَا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ ﴿۲۳﴾

بدون تردید، قطعا خدا آنچه را که پنهان مى کنند و آنچه را که علنى مى کنند مى داند. و قطعا خدا مستکبرین را دوست نمى دارد. ﴿۲۳﴾

برداشت از آیه ۲۳

تکبّر

سالک الی اللّه باید صفت کبر و خودخواهی را از خود دور کند. زیرا خدا متکبران را دوست نمی دارد.

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۲۴﴾

و زمانى که به آنها گفته مى شود: چه چیز را پروردگارتان نازل فرموده است؟ مى گویند: قصّه هاى گذشته گان را تکرار کرده است. ﴿۲۴﴾

لِيَحْمِلُوا أَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلَا سَاءَ مَا يَزِرُونَ ﴿۲۵﴾

براى اینکه آنها وِزر و وبالهاى خود را به طور کامل در روز قیامت به دوش بکشند و از وِزر و وبال کسانى که آنها را بدون علم گمراه کرده اند (نیز بر دوش آنها باشد). آگاه باشید بد است آن چیزى که آنها بر دوش مى کشند. ﴿۲۵﴾

«مکر کفّار و حالات آنها در قیامت»

قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللَّهُ بُنْيَانَهُمْ مِنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۲۶﴾‏

قطعا کسانى که قبل از اینها بودند، (این گونه) مکرهایى داشتند. پس خدا به سراغ زیربناى آنها رفت و آن را از پایه هاى آن ویران کرد. پس سقف از بالاى سرشان بر آنها فرو ریخت و عذاب از آن جایى که فکر نمى کردند، به آنها رسید. ﴿۲۶﴾

ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ ﴿۲۷﴾

سپس روز قیامت خدا آنها را رسوا مى کند و مى گوید: کجا هستند شریکهاى من که شما با یکدیگر درباره آنها خود را به زحمت مى انداختید؟ کسانى که به آنها علم داده شده، مى گویند: قطعا امروز بدبختى و بدى براى کفّار است. ﴿۲۷﴾

الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا السَّلَمَ مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلَى إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۲۸﴾

آنهایى را که ملائکه آنها را در حالى که به خودشان ظلم کرده اند مى میرانند. پس به آنها تسلیم، القاء مى شود. (و مى گویند:) ما عمل بدى انجام نمى دادیم. آرى نه چنین است قطعا خدا به آنچه مى کردید دانا است. ﴿۲۸﴾

فَادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿۲۹﴾

پس به درهاى جهنّم وارد شوید که در آن همیشه خواهید بود که جایگاه متکبّرین چقدر بد است. ﴿۲۹﴾

«گفتار متّقین و نظرات آنها درباره قیامت»

وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ ﴿۳۰﴾

و به کسانى که تقوا دارند، گفته مى شود: پروردگارتان چه چیز را نازل کرده است؟ مى گویند: خوبى. براى کسانى که نیکویى کرده اند، در این دنیا نیکویى است و خانه آخرت بهتر است و خانه متّقین چه نیکو است. ﴿۳۰﴾

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَاءُونَ كَذَلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقِينَ ﴿۳۱﴾

بهشتهاى عدن را داخل مى شوند که از زیر درختهاى آن نهرها جارى است. در آن بهشتها براى آنها هر چه را بخواهند هست. این چنین خدا متّقین را جزا خواهد داد. ﴿۳۱﴾

الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۳۲﴾

همان کسانى که ملائکه آنها را مى میرانند، در حالى که پاکیزه اند. به آنها مى گویند: سلام بر شما باد. داخل بهشت شوید به خاطر آنچه را که عمل مى کردید. ﴿۳۲﴾

برداشت از آیات ۳۲ ـ ۳۰

بهشت عدن

سالک الی اللّه باید بداند که آنچه از طرف پروردگارش به او می رسد خیر و سعادت است و اگر این حالت برای او دائمی شد، هم در دنیا به او نیکی می رسد و هم در آخرت خوبی های بسیاری نصیبش می گردد و به خانه اهل تقوی که بهترین خانه ها است وارد می شود؛ یعنی در بهشت عدن که هر چه بخواهد در آنجا به او می دهند وارد می گردد، ملائکه به او سلام می گویند و به او بشارت بهشت می دهند.

هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِيَهُمُ الْمَلَائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ أَمْرُ رَبِّكَ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۳۳﴾

آیا آنها جز این مى خواهند که ملائکه به نزد آنها بیایند یا امر پروردگارت برسد؟ این چنین کسانى که قبل از آنها بوده اند، عمل کرده اند. و خدا به آنها ظلم نکرده ولى آنها بودند که به خودشان ظلم مى کردند. ﴿۳۳﴾

فَأَصَابَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۳۴﴾‏

پس بدیهاى آنچه را که عمل کرده اند، به آنها رسید و به آنها آنچه را که مسخره مى کرده اند، وارد شد. ﴿۳۴﴾

«اعتقاد مشرکین به جبر»

وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا عَبَدْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ نَحْنُ وَلَا آبَاؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿۳۵﴾

و کسانى که مشرک شدند، گفتند: اگر خدا مى خواست، نه ما و نه پدرانمان غیر از او چیزى را عبادت نمى کردیم و همچنین چیزى را غیر از آنچه او حرام کرده، حرام نمى کردیم. این چنین کسانى که قبل از آنها بوده اند عمل مى کردند. پس آیا بر رسولان جز رساندن آشکارا چیزى است؟ ﴿۳۵﴾

«دستور سیر و سفر»

وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلَالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ ﴿۳۶﴾

و قطعا ما در هر امّتى رسولى را مبعوث کردیم که خداى یکتا را بپرستید و از طاغوت دورى کنید. پس بعضى از آنها را خدا هدایت کرد و بعضى از آنها کسانى بودند که گمراهى، حقِّ آنها بود. پس در زمین سیر و سفر کنید، پس ببینید چگونه بوده است عاقبت تکذیب کنندگان. ﴿۳۶﴾

إِنْ تَحْرِصْ عَلَى هُدَاهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ يُضِلُّ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ ﴿۳۷﴾

اگر بر هدایتشان حریص باشى، پس قطعا خدا کسى را که گمراه مى کند هدایت نخواهد کرد و از براى آنها یاورانى نخواهد بود. ﴿۳۷﴾

برداشت از آیات ۳۷ ـ ۳۶

عبودیت

سالک الی اللّه باید خود را به مقام عبودیت برساند، از طغیانگران دوری کند، در زمین سیر و سفر نماید و از آثار گذشتگان بخصوص دروغگویان آنها عبرت بگیرد والاّ اگر انسان از بندگی خدا سر باز زند، هر چه دیگران بخواهند او را هدایت کنند، خدای تعالی مانع می شود و به هیچ وجه یار و یاوری نخواهد داشت.

«مشرکین قیامت را انکار می کنند»

وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَا يَبْعَثُ اللَّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۳۸﴾

و آنها با سوگندهاى شدید به خدا قسم یاد کرده اند که خدا کسى را که بمیرد برنمى گرداند. بله، وعده خدا بر برگرداندن، حقّ است ولى اکثر مردم نمى دانند. ﴿۳۸﴾

لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ كَانُوا كَاذِبِينَ ﴿۳۹﴾

براى آنکه خدا آنچه را که در آن اختلاف دارند، براى آنها روشن کند و کسانى که کافر شده اند، بدانند که قطعا آنها دروغگو بوده اند. ﴿۳۹﴾

«اراده الهی»

إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ﴿۴۰﴾

جز این نیست که گفتار ما براى چیزى وقتى که اراده آن را کردیم، آن است که فقط به آن بگوئیم: باش، پس مى باشد. ﴿۴۰﴾

«اجر مظلومین»

وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ﴿۴۱﴾

و کسانى که در راه خدا مهاجرت کردند، بعد از آنکه به آنها ظلم شده، در دنیا مکان خوبى به آنها خواهیم داد و اجر آخرت بزرگتر است اگر مى دانستند. ﴿۴۱﴾

الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿۴۲﴾‏

کسانى که صبر مى کنند و بر پروردگارشان توکل مى کنند. ﴿۴۲﴾

برداشت از آیات ۴۲ ـ ۴۱

هجرت

سالک الی اللّه در جایی که نمی تواند به سیر و سلوکش ادامه دهد، باید مهاجرت کند و به جای امنی برود، از خوشی هایی که در وطن ممکن است داشته باشد، صرفنظر کند و در غربتی که می تواند به سیر و سلوکش ادامه دهد، صبر نماید و بر خدایش در مشکلات توکل کند.

«دستور پرسش از اهل ذکر»

وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۴۳﴾

و ما قبل از تو جز مردانى را که به آنها وحى مى کردیم نفرستادیم. پس سؤال کنید از اهل ذکر (قرآن) اگر نمى دانید. ﴿۴۳﴾

بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۴۴﴾

با دلائل و کتابهاى انبیاء، قرآن را به تو نازل کردیم، به خاطر آنکه براى مردم آنچه را براى آنها نازل شده است بیان کنى، شاید آنها تفکر کنند. ﴿۴۴﴾

«عذاب توطئه گران»

أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۴۵﴾

آیا کسانى که توطئه بدیها را مى کنند، از اینکه خداى تعالى آنها را در زمین فرو ببرد، یا آنکه عذاب از جائى که نمى فهمند به سراغشان بیاید در امانند؟ ﴿۴۵﴾

أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُمْ بِمُعْجِزِينَ ﴿۴۶﴾

یا وقتى که در رفت و آمد هستند، (عذاب) آنها را بگیرد، پس آنها نتوانند از آن (خدا را) عاجز کنند. ﴿۴۶﴾

أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۴۷﴾

یا آنکه عذاب، آنها را در بیدارى و به طور تدریجى بگیرد. پس قطعا پروردگارتان رئوفِ مهربانى است. ﴿۴۷﴾

برداشت از آیات ۴۷ ـ ۴۳

تبعیت از قرآن

سالک الی اللّه در تمام امور باید تابع قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام باشد و تمام مشکلاتش را از کلام آنها حل کند و با مردم حیله های بد نکند. زیرا ممکن است از جایی که فکرش را نمی کند، خدای تعالی بر او عذاب دردناکی نازل کند.

«فروتنی و سجده همه در مقابل خدا»

أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلَالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالشَّمَائِلِ سُجَّدًا لِلَّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ ﴿۴۸﴾

آیا نگاه نکردند به آنچه خدا خلق کرده است از چیزى که سایه اش از طرف راست و چپ حرکت مى کند و با فروتنى آنها براى خدا سجده مى نمایند؟ ﴿۴۸﴾

وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ ﴿۴۹﴾

و براى خدا آنچه از جنبنده ها در آسمانها و در زمین است و ملائکه، سجده مى کنند و آنها تکبّر نمى کنند. ﴿۴۹﴾

يَخَافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ﴿۵۰﴾

از پروردگارشان که مافوق آنها است مى ترسند و به آنچه دستور داده مى شوند، عمل مى کنند. ﴿۵۰﴾

«مشرک نشوید زیرا آنچه هست مال خدا است»

وَقَالَ اللَّهُ لَا تَتَّخِذُوا إِلَهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ ﴿۵۱﴾

و خدا فرمود: دو خدا براى خود نگیرید، جز این نیست که خدا یکى است، پس تنها از من بترسید. ﴿۵۱﴾

وَلَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللَّهِ تَتَّقُونَ ﴿۵۲﴾

و آنچه در آسمانها و در زمین است، مِلک خدا است و دین خالص دائما مال او است. آیا پس از غیر خدا پرهیز مى کنید؟ ﴿۵۲﴾

«همه نعمتها از جانب خدا است»

وَمَا بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴿۵۳﴾

و آنچه از نعمت به شما رسیده است، از جانب خدا است. سپس وقتى که به شما ضرر و ناراحتى مى رسد، به سوى او ناله و زارى مى کنید. ﴿۵۳﴾

ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِنْكُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿۵۴﴾

سپس وقتى که آن ناراحتى و ضرر را از شما برطرف مى کند، در آن وقت جمعى از شما به پروردگارشان مشرک مى شوند. ﴿۵۴﴾

‏لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۵۵﴾

به خاطر آنکه کفران آنچه به آنها داده ایم بنمایند. پس (فعلاً) بهره بردارید که زود است بدانید. ﴿۵۵﴾

وَيَجْعَلُونَ لِمَا لَا يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿۵۶﴾

و از آنچه به آنها روزى داده ایم، براى چیزهائى که سودى از آنها (بتها) سراغ ندارند، نصیبى قرار مى دهند. به خدا قسم، حتما از آنچه افتراء مى بندید، سؤال خواهید شد. ﴿۵۶﴾

برداشت از آیات ۵۶ ـ ۵۳

همه نعمت ها از جانب خدا است

سالک الی اللّه باید بداند که هر نعمتی که به او می رسد، از جانب خدا است و هر ناراحتی که به او می رسد اگر چه از جانب خود او است ولی خدای تعالی آن را برطرف می کند و از بین می برد؛ ولی انسان کفران نعمت پروردگارش را می کند. به خدا قسم که روز قیامت از همه این نعمت ها و از همه افتراها که بر خدای تعالی زده اند سؤال می شود.

«آیا خدای تعالی دخترانی دارد؟»

وَيَجْعَلُونَ لِلَّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُمْ مَا يَشْتَهُونَ ﴿۵۷﴾

و براى خدا دخترانى را قرار مى دهند. پاک است خدا و حال آنکه براى خودشان آنچه دوست دارند انتخاب مى کنند. ﴿۵۷﴾

«حالات اعراب جاهلیت درباره دخترانشان»

وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ ﴿۵۸﴾

و وقتى که به یکى از آنها نوزاد دخترى بشارت داده مى شد، صورتش سیاه گشته و او به سختى خشم خود را فرو مى نشاند. ﴿۵۸﴾

يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ ﴿۵۹﴾

از میان مردم به خاطر بدى آنچه بشارت به او داده شده متوارى مى گردید. که آیا او را با قبولى ننگ نگه دارد، یا او را در خاک فرو کند؟ چقدر بد است آنچه را که حکم مى کنند. ﴿۵۹﴾

لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلَّهِ الْمَثَلُ الْأَعْلَى وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۶۰﴾

براى کسانى که ایمان به آخرت ندارند، مَثَل بدى است و براى خدا مَثَل برترى است. و او عزیز حکیمى است. ﴿۶۰﴾

برداشت از آیات ۶۰ ـ ۵۸

رسومات جاهلانه

افرادی که تزکیه نفس نکرده اند و تحت تأثیر رسومات جاهلانه قرار گرفته اند، به قدری بدبخت می شوند که اگر به آنها بشارت فوق العاده خوبی داده شود و بر خلاف رسومات معمولی باشد ناراحت می شوند و حاضرند دست از زن و فرزند عزیزشان بردارند و آنها را زنده زیر خاک کنند. این مثل بدی است که برای آنها زده می شود؛ ولی تمام صفات الهی آن قدر نیکو است که باید همه مردم متّصف به آن صفات باشند و از آن راه راست پیروی کنند.

«اگر مردم به ظلمشان مؤاخذه شوند»

وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَا تَرَكَ عَلَيْهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ ﴿۶۱﴾

و اگر خدا مردم را به خاطر ظلمشان مؤاخذه کند، در روى زمین جنبنده اى را نمى گذارد، ولى اجل آنها را تا زمان معینى به تأخیر مى اندازد و وقتى که اجل آنها آمد، لحظه اى تأخیر و تقدیم نخواهند افتاد. ﴿۶۱﴾

«دست در کار بودن شیطان»

وَيَجْعَلُونَ لِلَّهِ مَا يَكْرَهُونَ وَتَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى لَا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَأَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ ﴿۶۲﴾

و آنها براى خدا چیزهایى قرار مى دهند که خودشان از آن کراهت دارند. و زبانشان توصیف دروغ مى کند که (مى گویند) نیکى مال آنها است. ناچار براى آنها آتش خواهد بود و قطعا آنها پیشگامانند. ﴿۶۲﴾

تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۶۳﴾

به خدا قسم، قبل از تو رسولانى را به طرف امّتهایى فرستادیم، پس شیطان اعمال آنها را برایشان زینت داد و آن شیطان امروز ولىّ آنها است و براى آنها عذاب دردناکى خواهد بود. ﴿۶۳﴾

برداشت از آیات ۶۳ ـ ۶۱

دروغ

سالک الی اللّه باید زبانش را از دروغ به قدری نگهداری کند که عادت به دروغ گفتن نکند. زیرا شیطان اعمال آنها را برای آنها زینت می دهد و ولی آنها می گردد و خدای تعالی عذاب دردناکی برای آنها قرار داده است.

«نزول قرآن»

وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۶۴﴾‏

و ما کتاب را بر تو نازل نکردیم، مگر براى اینکه آنچه را آنها در آن اختلاف داشتند برایشان بیان کنى و این کتاب هدایت و رحمتى است براى مردمى که ایمان مى آورند. ﴿۶۴﴾

«فائده نزول باران»

وَاللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ ﴿۶۵﴾

و خدا از آسمان آبى را نازل فرمود، پس بوسیله آن، زمین را بعد از اینکه مرده بود زنده کرد. قطعا در آن نشانه اى است براى مردمى که مى شنوند. ﴿۶۵﴾

«ارزش شیر حیوانات»

وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّارِبِينَ ﴿۶۶﴾

و قطعا براى شما در چهارپایان پند و اندرزى است. ما از آنچه در شکمهایشان است از بین غذاى هضم شده و خون، شیر خالصى به شما مى نوشانیم که گوارا است براى نوشندگان. ﴿۶۶﴾

«ارزش میوه ها»

وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۶۷﴾

و از میوه هاى درختان خرما و انگور که شما از آنها مسکرات و رزق خوبى را مى گیرید، قطعا در آن نشانه اى است براى مردمى که عقلشان را به کار مى اندازند. ﴿۶۷﴾

«خدا به زنبور عسل وحی می کند»

وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ ﴿۶۸﴾

و پروردگارت به زنبور عسل وحى کرد که از کوهها و از درختان و از آنچه مردم از بناهاى بلند مى سازند، لانه بگیر. ﴿۶۸﴾

ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۶۹﴾

سپس از همه میوه ها بخور و راههاى پروردگارت را با اطاعت سلوک کن. از شکم زنبورهاى عسل شرابى به رنگهاى مختلف که در آن شفا براى مردم است، خارج مى شود. قطعا در آن نشانه اى است براى مردمى که فکر مى کنند. ﴿۶۹﴾

«مرگ و زندگی و عمر دراز»

وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لَا يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ قَدِيرٌ ﴿۷۰﴾

و خدا شما را خلق کرد، پس شما را مى میراند. و از میان شما کسى است که به بالاترین سنین نامناسب عمر مى رسد تا بعد از داشتن علم چیزى را نداند. قطعا خدا عالِم قدرتمندى است. ﴿۷۰﴾

«اختلاف در روزی»

وَاللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُوا بِرَادِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاءٌ أَفَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ ﴿۷۱﴾

و خدا بعضى از شما را در رزق و روزى بر بعضى فضیلت داده، پس کسانى که برترى دارند، نمى خواهند از رزق خود به بردگانشان بدهند و حال آنکه همه آنها در آن رزق یکسانند. آیا پس نعمت خدا را انکار مى کنند؟ ﴿۷۱﴾

«همسران و فرزندان شما از جنس خود شمایند»

وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ ﴿۷۲﴾

و خدا براى شما از خودتان همسرانى قرار داده و از همسرانتان براى شما فرزندان و نوه هایى قرار داده و روزى شما را از پاکیزه ها عنایت کرده. آیا پس به باطل ایمان مى آورند؟ و آنها به نعمت خدا کافرند. ﴿۷۲﴾

«خدایانِ ناتوان»

وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ شَيْئًا وَلَا يَسْتَطِيعُونَ ﴿۷۳﴾

و عبادت مى کنند غیر از خدا چیزهایى را که براى آنها رزقى از آسمانها و زمین (در اختیار) ندارند و بلکه توانش را هم نخواهند داشت. ﴿۷۳﴾

فَلَا تَضْرِبُوا لِلَّهِ الْأَمْثَالَ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۷۴﴾

پس براى خدا مَثَلهایى نزنید. قطعا خدا مى داند و شما نمى دانید. ﴿۷۴﴾

«مَثَلی از طرف خدا»

ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَمْلُوكًا لَا يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَمَنْ رَزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَجَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۷۵﴾

خدا مَثَلى زده است. بنده خریدارى شده اى که قادر به چیزى نیست و کسى که او را از جانب خود رزق دادیم، رزقى که نیکو است، پس او آشکارا و پنهانى از آن انفاق مى کند. آیا اینها با هم مساوى هستند؟ حمد براى خدا است بلکه اکثر آنها نمى دانند. ﴿۷۵﴾

«مَثَل دیگری برای حقّ و باطل»

وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لَا يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَهُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلَاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّهْهُ لَا يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَمَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۷۶﴾

و خدا مثلى زده است. دو مرد، یکى از آن دو گُنگى است که قادر بر چیزى نیست و او سر بار مولایش مى باشد. هر کجا او را مى فرستد، کار را خوب انجام نمى دهد. آیا او مساوى است با کسى که به عدالت امر مى کند و او در راه راست است؟ ﴿۷۶﴾

برداشت از آیات ۷۶ ـ ۷۴

سربار دیگران

سالک الی اللّه باید اهل کار و کوشش باشد، سربار دیگران نباشد، برای خود شخصیت مستقلی که بتواند آزادانه امر به معروف و نهی از منکر کند و در راه راست حرکت نماید، قائل باشد.

«رسیدن به قیامت مثل چشم بهم زدن است»

وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۷۷﴾

و پنهانى آسمانها و زمین مال خدا است. و امر قیامت نیست، مگر مانند چشم بهم زدن یا بلکه نزدیکتر از آن است. قطعا خدا بر هر چیزى قادر است. ﴿۷۷﴾

«انسان وقتی متولّد می شود، همه معلوماتش را فراموش کرده»

وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۷۸﴾

و خدا شما را از شکمهاى مادرانتان در حالى بیرون آورد که چیزى نمى دانستید و براى شما وسیله شنیدن و بینائیها و دلهایى قرار داد، شاید شما تشکر کنید. ﴿۷۸﴾

«پرندگان را خدا در آسمان نگه می دارد»

أَلَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوِّ السَّمَاءِ مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلَّا اللَّهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۷۹﴾‏

آیا آنها ندیده اند که پرندگانى در دل آسمان مسخّرند، آنها را نگه نمى دارد مگر خدا؟ قطعا در آن نشانه هایى است براى قومى که ایمان مى آورند. ﴿۷۹﴾

«خانه های شما باید برای شما محل سکونت باشد»

وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ ﴿۸۰﴾

و خدا براى شما از خانه هایتان محلّ آرامش و از پوست چهارپایان براى شما خانه هایى قرار داده که روزِ حرکت کردنتان و روز اقامتتان به راحتى مى توانید آن را حرکت دهید و از پشم و کرک و موى آنها براى شما اثاثیه و وسائل زندگى تا زمان معینى قرار داده است. ﴿۸۰﴾

«نعمتهای الهی»

وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلَالًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبَالِ أَكْنَانًا وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ كَذَلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ ﴿۸۱﴾

و خدا براى شما از آنچه خلق کرده، سایه هایى و از کوهها، غارهایى که حافظ شما است براى شما قرار داده و براى شما لباسهایى که شما را از گرما نگه دارد و لباسهایى که شما را در جنگ محفوظ بدارد، قرار داده است. این چنین خدا نعمت خود را بر شما تمام مى گرداند، شاید شما تسلیم گردید. ﴿۸۱﴾

فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿۸۲﴾

پس اگر روگرداندند، جز این نیست که بر تو ابلاغ آشکارى است. ﴿۸۲﴾

يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ ﴿۸۳﴾

نعمت خدا را مى شناسند، سپس منکر آن مى شوند و اکثر اینها کافرند. ﴿۸۳﴾

«جریانهای دیگری از قیامت»

وَيَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا ثُمَّ لَا يُؤْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿۸۴﴾

و روزى که از هر امّتى شاهدى مبعوث کنیم، سپس اجازه اى براى کسانى که کافر شده اند وجود ندارد و نه از آنها طلب تقاضاى رضایت از خدا پذیرفته مى شود. ﴿۸۴﴾

وَإِذَا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذَابَ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ ﴿۸۵﴾

و وقتى آنهائى که ظلم کرده اند عذاب را ببینند پس از آنها تخفیف داده نمى شود و به آنها مهلت هم داده نمى شود. ﴿۸۵﴾

وَإِذَا رَأَى الَّذِينَ أَشْرَكُوا شُرَكَاءَهُمْ قَالُوا رَبَّنَا هَؤُلَاءِ شُرَكَاؤُنَا الَّذِينَ كُنَّا نَدْعُو مِنْ دُونِكَ فَأَلْقَوْا إِلَيْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّكُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿۸۶﴾

و وقتى کسانى که مشرک شده اند شریکهاى خود را ببینند، مى گویند: پروردگار ما، اینها همان شریکهاى ما هستند که ما آنها را غیر از تو مى خواندیم. پس آن شرکاء کلام را به سوى آنها بر مى گردانند که قطعا شما دروغگویانید. ﴿۸۶﴾

وَأَلْقَوْا إِلَى اللَّهِ يَوْمَئِذٍ السَّلَمَ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۸۷﴾‏

و در آن روز همگى در مقابل خدا تسلیم مى شوند و تمام آنچه را که افتراء مى بستند از آنها نابود مى گردد. ﴿۸۷﴾

الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوا يُفْسِدُونَ ﴿۸۸﴾

کسانى که کافر شدند و راه خدا را مانع گردیدند، عذابى را بر روى عذابشان زیاد مى کنیم به خاطر آنچه اینها فساد مى کردند. ﴿۸۸﴾

«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شاهد بر همه مردم است»

وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ ﴿۸۹﴾

و روزى که از هر امّتى شاهدى از خودشان، علیه آنها مبعوث کنیم و تو را شاهد بر آنها بیاوریم. و ما نازل کردیم بر تو کتابى را که بیانگر همه چیز است و هدایت و رحمت و بشارت است براى مسلمین. ﴿۸۹﴾

«امر الهی به عدالت و احسان»

إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿۹۰﴾

قطعا خدا شما را به عدالت و احسان و نیکى به ذوى القربى امر مى کند و از فحشا و منکر و تجاوز نهى مى فرماید. موعظه تان مى کند، شاید شما متذکر شوید. ﴿۹۰﴾

برداشت از آیه ۹۰

عدالت

سالک الی اللّه باید همیشه طرفدار عدالت و نیکوکاری در جامعه باشد و بخواهد که مجری عدالت و احسان یعنی حضرت بقیه اللّه ﴿روحی فداه﴾ هر چه زودتر ظهور کند و زمینه ساز حکومت آن حضرت با صله رحم، نیکی به نزدیکان و ایتام و ناهی از منکر و فحشاء و تجاوز به حقوق دیگران باشد این راهنمایی از طرف خدا برای ظهور حضرت ولی عصر علیه السلام است؛ اگر از خواب غفلت بیدار شویم و متوجّه آن گردیم.

«وفای به عهد با خدای تعالی»

وَأَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذَا عَاهَدْتُمْ وَلَا تَنْقُضُوا الْأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ ﴿۹۱﴾

و وقتى که (با خدا) عهد بستید، به عهد خدا وفا کنید و قسمهاى خود را بعد از تأکیدش نقض نکنید و حال آنکه شما خدا را کفیل بر خودتان قرار داده اید. قطعا خدا مى داند آنچه را که انجام مى دهید. ﴿۹۱﴾

وَلَا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكَاثًا تَتَّخِذُونَ أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ أَنْ تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرْبَى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّمَا يَبْلُوكُمُ اللَّهُ بِهِ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ ﴿۹۲﴾

و مانند زنى نباشید که پشمهاى تابیده خود را بعد از محکم کردن آن، باز مى کرد. شما قسمهاى خود را سبب خیانت بین خودتان قرار مى دهید. اینکه امّتى باشید که زیادتر از امّت دیگر به نظر آیید. جز این نیست که خدا شما را به این وسیله آزمایش مى کند. و براى شما حتما روز قیامت بیان خواهد کرد آنچه را که در آن اختلاف مى کردید. ﴿۹۲﴾

برداشت از آیات ۹۲ ـ ۹۱

وفای به عهد

سالک الی اللّه باید وقتی با خدا عهد بست، به آن وفا کند، قسم هایی که با اصرار و تأکید می خورد نشکند و مثل زن ریسنده ای که نخ های بافته خود را دوباره پنبه می کند، نباشد و اعمال خود را از بین نبرد.

«اگر خدا بخواهد همه یکی هستید»

وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَلَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۹۳﴾

و اگر خدا بخواهد حتماً شما را امّت واحده اى قرار مى دهد، ولى گمراه مى کند کسى را که بخواهد و هدایت مى کند کسى را که بخواهد. و حتما پرسیده مى شوید از آنچه که شما عمل مى کردید. ﴿۹۳﴾

وَلَا تَتَّخِذُوا أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُوا السُّوءَ بِمَا صَدَدْتُمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿۹۴﴾

و قسمهاى خود را وسیله خیانت بین خودتان نگیرید که قدم شما بعد از آنکه ثابت شده، به تزلزل مى افتد و بدى را به خاطر مانع شدنتان از راه خدا مى چشید و براى شما عذاب بزرگى خواهد بود. ﴿۹۴﴾

«عهد با خدا بهتر است»

وَلَا تَشْتَرُوا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا إِنَّمَا عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۹۵﴾

و عهد و پیمان خدا را به قیمت کمى نفروشید. قطعا جز این نیست که آنچه در نزد خدا است، براى شما بهتر است، اگر شما مى دانستید. ﴿۹۵﴾

برداشت از آیات ۹۵ ـ ۹۳

قسم

سالک الی اللّه باید به مسأله عهد و وفای به آن . قسم و وفای به آن از هر چیزی بیشتر اهمیت بدهد، این مسأله را ارزان نفروشد بخصوص برای خیانت عهد نبندد، قسم نخورد و مردم را به این وسیله فریب ندهد.

«آنچه در نزد خدا است باقی است»

مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۶﴾

آنچه در نزد شما است، از بین رفتنى است و آنچه در نزد خدا است، باقى است و ما کسانى را که صبر کردند، حتماً اجرشان را به بهتر از آنچه عمل مى کردند جزاء خواهیم داد. ﴿۹۶﴾

برداشت از آیه ۹۶

زهد

سالک الی اللّه باید زاهد باشد؛ یعنی دل به دنیا نبندد و باید بداند که آنچه در دنیا دارد از بین رفتنی است و اگر بتواند، به موقع آنها را نزد خدای تعالی و در راه خدای تعالی قرار دهد که برای زندگی همیشگی او در آخرت باقی می ماند.

مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۷﴾

کسى که عمل شایسته کند از مرد یا زن و او مؤمن باشد، پس ما او را با زندگى پاکیزه اى زنده مى کنیم و اجرشان را به بهتر از آنچه عمل مى کرده اند، جزاء خواهیم داد. ﴿۹۷﴾

برداشت از آیه ۹۷

زندگی خوب

سالک الی اللّه باید به طور کلی بداند که هر کس ایمان داشته باشد، کارهای شایسته کند، اعمال صواب انجام دهد و تزکیه نفس کند خدای تعالی به او زندگی خوبی عنایت می کند و اجر او را به بهترین وجه به او مرحمت می فرماید.

«وقتی قرآن می خوانید بگوئید: اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم»

فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ﴿۹۸﴾

و وقتى قرآن مى خوانى، پناه به خدا ببر از شیطان رانده شده. ﴿۹۸﴾

برداشت از آیه ۹۸

پناه به خدا

سالک الی اللّه باید وقتی که قرآن می خواند و یا به یکی از مطالب علمی و حقیقی مذهبی فکر می کند بگوید از شیطان و وسوسه او به خدا پناه می برم، زیرا انسان هر وقت بخواهد به خدا، دین و حقایق قرآن نزدیک شود و درباره آنها تدبر کند شیطان بر قلب او تسلّط پیدا می کند و جلو فهم او را می گیرد. ولی اگر با ایمان و توکل، به خدا پناه ببرد خدای تعالی به او پناه می دهد.

إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿۹۹﴾

قطعا براى آن شیطان، تسلّطى بر کسانى که ایمان آورده اند و بر پروردگارشان توکل مى کنند، نخواهد بود. ﴿۹۹﴾

إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ ﴿۱۰۰﴾

جز این نیست که تسلّط شیطان بر کسانى است که ولایت او را پذیرفته اند و کسانى که آنها به خدا مشرکند. ﴿۱۰۰﴾

برداشت از آیه ۱۰۰

محبّت شیطان

سالک الی اللّه نباید محبّت شیطان و شیطان سیرتان و اطاعت آنها را انتخاب کند که در این صورت شیطان کاملاً فهم و درک او را محدود می کند و او را از نظر روحی می میراند.

«آیات نسخ می شوند»

وَإِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَكَانَ آيَةٍ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۱۰۱﴾

و زمانى که ما آیه اى را بجاى آیه دیگر تبدیل مى کنیم و خدا داناتر است به آنچه نازل مى کند. گفتند: جز این نیست که تو دروغ مى بندى، امّا بیشتر آنها نمى دانند. ﴿۱۰۱﴾

«واسطه وحی روح القدس است»

قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ ﴿۱۰۲﴾‏

بگو: روح القدس به حقّ از جانب پروردگارت قرآن را نازل کرده، به خاطر اینکه ثابت نگه دارد کسانى را که ایمان آوردند و هدایت و بشارت براى مسلمانها است. ﴿۱۰۲﴾

وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ ﴿۱۰۳﴾

و ما مى دانیم که آنها مى گویند: جز این نیست که به او بشرى تعلیم داده است، در حالى که زبان کسى که این آیات را به او نسبت مى دهند، عجمى است و این به زبان عربى آشکارى است. ﴿۱۰۳﴾

«کفّار دروغگو هستند»

إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ لَا يَهْدِيهِمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۰۴﴾

قطعا کسانى که ایمان به نشانه هاى خدا نمى آورند، خدا آنها را هدایت نمى کند و براى آنها عذاب دردناکى است. ﴿۱۰۴﴾

إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ ﴿۱۰۵﴾

جز این نیست کسانى که ایمان به آیات خدا نمى آورند دروغ مى بندند و آنها خودشان دروغگویانند. ﴿۱۰۵﴾

«کفر بعد از ایمان»

مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمَانِ وَلَكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿۱۰۶﴾

کسى که بعد از ایمانش به خدا کافر شود، مگر کسى که مجبور شده و حال آنکه قلبش به ایمان آرام باشد، ولیکن کسى که دل را به کفر باز کند، پس بر آنها از جانب خدا غضبى است و براى آنها عذاب بزرگى خواهد بود. ﴿۱۰۶﴾

ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ﴿۱۰۷﴾

آن به خاطر این است که آنها زندگى دنیا را بر آخرت ترجیح دادند و قطعا خدا قوم کافر را هدایت نمى کند. ﴿۱۰۷﴾

برداشت از آیات ۱۰۷ ـ ۱۰۶

کمال ایمان

سالک الی اللّه باید ایمانش را کامل کند، اطمینان قلبی را در خود به وجود آورد و به هیچ وجه کفر و کفران نداشته باشد زیرا در این صورت به عذاب بزرگ و غضب الهی مبتلا می شود و موفّق به لقاء اللّه نمی شود و چون زندگی دنیا را بر آخرت ترجیح داده است، خدا او را از هدایت خاص خود محروم می کند.

أُولَئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ ﴿۱۰۸﴾

آن جمعیت، کسانى هستند که خدا بر دلهایشان و شنوائى شان و بینائیهایشان مُهر زده و آنها همان غافلین اند. ﴿۱۰۸﴾

لَا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿۱۰۹﴾

ناگزیر اینها در آخرت همان زیانکاران اند. ﴿۱۰۹﴾

برداشت از آیات ۱۰۹ ـ ۱۰۸

کفر و کفران

سالک الی اللّه باید با جدیت کامل از هر گونه کفر و کفران دوری کند. زیرا نتیجه کفر این است که رفته رفته چشم، گوش و دلش قدرتشان را از دست می دهند و بدون تردید ضرر زیادی خواهد کرد.

«مهاجرت در زمانی که فشار وارد می شود»

ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُوا مِنْ بَعْدِ مَا فُتِنُوا ثُمَّ جَاهَدُوا وَصَبَرُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۰﴾‏

سپس پروردگار تو براى کسانى که مهاجرت کردند، بعد از آنکه در فشار قرار گرفته اند، سپس جهاد کردند و صبر کردند، قطعا بعد از آن پروردگار تو بخشنده مهربانى است. ﴿۱۱۰﴾

برداشت از آیه ۱۱۰

هجرت و جهاد

سالک الی اللّه باید شعارش هجرت، جهاد و بردباری باشد تا مورد گذشت و مهربانی خاص خدای تعالی واقع گردد.

يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجَادِلُ عَنْ نَفْسِهَا وَتُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۱۱۱﴾

روزى بیاید که هر کسى از خودش بحث و گفتگو کند و نتیجه اعمال هر کسى به او داده شده و به آنها ظلم نمى شود. ﴿۱۱۱﴾

«کفران نعمت»

وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ ﴿۱۱۲﴾

و خدا مَثَل قریه اى را مى زند که امن و آرام بود و رزقش مرتّب از هر جایى مى رسید. پس به نعمتهاى خدا کافر شدند. پس خدا لباس گرسنگى و خوف را به خاطر آنچه کردند به آنها چشاند. ﴿۱۱۲﴾

برداشت از آیه ۱۱۲

شکر نعمت

سالک الی اللّه باید نعمت های الهی را شاکر باشد والاّ خدای تعالی او را به گرسنگی، ترس تخیلی و یا واقعی مبتلا می کند.

«نتیجه تکذیب پیامبران»

وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ ﴿۱۱۳﴾

و قطعا پیامبرى از خود آنها براى آنها آمد، پس او را تکذیب کردند، پس عذاب آنها را گرفت و حال اینکه آنها ستمگران بودند. ﴿۱۱۳﴾

«از غذای حلال بخورید»

فَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿۱۱۴﴾

پس بخورید از آنچه که خدا حلال و پاکیزه روزیتان کرده و نعمتهاى خدا را شکر کنید، اگر شما تنها او را بندگى مى کنید. ﴿۱۱۴﴾

«غذاهای حرام»

إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۵﴾

جز این نیست که خدا بر شما مرده و خون و گوشت خوک و آنچه را با نام غیر خدا سر بریده شده، حرام کرده است. پس کسى که مضطر شود و تجاوز و تعدّى نکند، خدا قطعا بخشنده مهربانى است. ﴿۱۱۵﴾

«عادت به دروغ نداشته باشید»

وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلَالٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُونَ ﴿۱۱۶﴾

و به خاطر آنکه زبانتان به دروغ عادت کرده است، نگویید این حلال و این حرام است، براى اینکه به خدا دروغ ببندید. قطعا کسانى که به خدا دروغ مى بندند، رستگار نمى شوند. ﴿۱۱۶﴾

مَتَاعٌ قَلِيلٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۱۷﴾

این بهره کمى است و از براى آنها عذاب دردناکى است. ﴿۱۱۷﴾

برداشت از آیات ۱۱۷ ـ ۱۱۴

غذاهای خوب

سالک الی اللّه باید بداند که خدای تعالی تمام غذاهای خوب را برای بندگان شاکرش خلق فرموده، پس باید از او تشکر کند و تنها او را عبادت نماید و بدون دلیل چیزی را حلال و چیزی را حرام نکند و بهتان به خدای تعالی نزند؛ زیرا در این صورت برای او عذاب دردناکی خواهد بود.

وَعَلَى الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا مَا قَصَصْنَا عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۱۱۸﴾‏

و حرام کردیم بر کسانى که یهودى هستند، چیزى را که از قبل بر تو نقل نمودیم و ما به آنها ظلم نکردیم ولى خودشان بودند که به خودشان ظلم کردند. ﴿۱۱۸﴾

«توبه و ندامت»

ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۹﴾

سپس پروردگار تو براى کسانى که به نادانى کار بد مى کنند و بعد از آن توبه مى کنند و (خود را) اصلاح مى نمایند، قطعا پروردگار تو بعد از این بخشنده مهربانى است. ﴿۱۱۹﴾

برداشت از آیه ۱۱۹

توبه

سالک الی اللّه باید به مجرد آنکه ناخودآگاه کار بدی کرد، فوراً توبه کند و خود را اصلاح نماید تا مورد بخشش و مهربانی خاص خدای تعالی واقع گردد.

«اوصاف حضرت ابراهیم علیه السلام»

إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱۲۰﴾

قطعا ابراهیم امّتى بود، مطیع فرمان خدا بود، پاک بود و از مشرکین نبود. ﴿۱۲۰﴾

برداشت از آیه ۱۲۰

برجسته ترین

سالک الی اللّه اگر بتواند مانند حضرت ابراهیم امتحان خوبی در ابعاد مختلف بدهد، نه تنها شخصیت بزرگواری است، بلکه خود به تنهایی امتی است که مطیع دستورات الهی بوده و از هر گونه انحراف دور خواهد بود.

شَاكِرًا لِأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۱۲۱﴾

شکرکننده نعمتهاى خدا بود، خدا او را انتخاب کرده و او را به راه راست هدایت نمود. ﴿۱۲۱﴾

وَآتَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۱۲۲﴾

و ما در دنیا به او نیکى دادیم و قطعا او در آخرت از صالحین است. ﴿۱۲۲﴾

برداشت از آیات ۱۲۲ ـ ۱۲۱

صراط مستقیم

سالک الی اللّه اگر همه آنچه را که به او می رسد از جانب پروردگارش بداند و نعمت های الهی را شاکر باشد، خدای تعالی او را از برگزیدگان خود قرارش می دهد، کمکش می کند که در صراط مستقیم دین همیشه پابرجا باشد، در دنیا او را به همه خوبی ها می رساند و در آخر او را از دسته صالحین قرارش می دهد.

«تبعیت از ملّت ابراهیم علیه السلام»

ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱۲۳﴾

سپس ما به تو وحى کردیم اینکه از ملّتِ ابراهیم که پاک بود، تبعیت کن و او از مشرکین نبوده است. ﴿۱۲۳﴾

إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۱۲۴﴾

جز این نیست که (تحریمهاى) روز شنبه را بر کسانى که در آن اختلاف کردند، قرار داده شد. و قطعا پروردگار تو روز قیامت بین آنها در آنچه که در آن اختلاف کرده بودند، حکم خواهد کرد. ﴿۱۲۴﴾

«خواندن مردم به سوی خدای تعالی»

اُدْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ ﴿۱۲۵﴾

بخوان مردم را به راه پروردگارت بوسیله حکمت و موعظه نیکو و با آنها به نحوى که آن نیکوتر است مباحثه کن. قطعا پروردگار تو خدائى است که او داناتر است به کسى که از راه او (خدا) گمراه مى شود و او (خدا) به هدایت شدگان داناتر است. ﴿۱۲۵﴾

«مجازات با عدالت»

وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ ﴿۱۲۶﴾

و اگر مجازات مى کنید، پس تنها به مِثل آنچه که به شما تعدّى شده مجازات نمایید و اگر صبر کنید، آن براى صابرین بهتر است. ﴿۱۲۶﴾

وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ ﴿۱۲۷﴾

و صبر کن و صبر تو نیست مگر براى خدا. و بر (اعمال) آنها محزون نشو و از توطئه هاى آنها در تنگنا قرار نگیر. ﴿۱۲۷﴾

إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ ﴿۱۲۸﴾

قطعا خدا با کسانى است که تقوى داشته باشند و کسانى که آنها نیکوکارند. ﴿۱۲۸﴾

برداشت از آیات ۱۲۸ ـ ۱۲۶

عفو

سالک الی اللّه باید احساساتش را در کنترل خود قرار بدهد و اگر دشمن را نمی تواند عفو کند به قصاص راضی باشد، برای خدا صبر کند و از اینکه احساساتش را کنترل کرده ناراحت نباشد و از هیچ چیز نترسد زیرا خدای تعالی پشتیبان اهل تقوی و نیکوکاران است.