بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«به نام خداوند بخشنده مهربان»

«قدرت ملائکه به سه بخش تقسیم می شود»

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۱﴾

تمام ستایشها مال خدائى است که خالق آسمانها و زمین است. ملائکه را رسولانى قرار داده که صاحب دو بال و سه بال و چهار بال اند. و هر چه خدا بخواهد، در خلقت زیاد مى کند. قطعا خدا بر هر چیزى قادر است. ﴿۱﴾

مَا يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَمَا يُمْسِكْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۲﴾

هر چه را خدا براى مردم از رحمت خود بگشاید، کسى نمى تواند از آن جلوگیرى کند و هر چه را که جلوگیرى کند، کسى نمى تواند آن را بعدا آزاد کند. و او عزیز حکیمى است. ﴿۲﴾

«به یاد نعمتهای خدا باشید»

يَا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ ﴿۳﴾

اى مردم، نعمت خدا را براى خودتان به یاد بیاورید. آیا خالقى غیر از خدا که شما را روزى از آسمان و زمین بدهد هست؟ هیچ خدائى جز او نیست. پس چگونه (از خدا) جدا مى شوید. ﴿۳﴾

وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ ﴿۴﴾

و اگر تو را تکذیب کردند، پس قطعا پیامبرانى که قبل از تو بودند، آنها را هم تکذیب نمودند. و به سوى خدا همه کارها بر مى گردد. ﴿۴﴾

«وعده خدا حقّ است»

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ ﴿۵﴾

اى مردم، قطعا وعده خدا حقّ است. پس شما را زندگى دنیا مغرور نکند و (شیطان) فریبنده شما را (به کرم خدا) مغرور ننماید. ﴿۵﴾

«شیطان دشمن شما است»

إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ ﴿۶﴾

قطعا شیطان دشمن شما است، پس او را به عنوان دشمن خود بگیرید. جز این نیست که او حزب خود را مى خواند براى اینکه آنها اهل آتش سوزنده باشند. ﴿۶﴾

برداشت از آیات ۶ – ۵

غرور

سالک الی اللّه باید بداند که وعده الهی حقّ است و زندگی حقیقی انسان بعد از مرگ است و زندگی دنیا او را مغرور نکند و شیطان او را به کرم خدا مغرور ننماید.

اَلَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ ﴿۷﴾

کسانى که کافر شده اند، براى آنها عذاب شدیدى خواهد بود و کسانى که ایمان آورده اند و اعمال صالحه انجام داده اند، براى آنها بخشش و اجر بزرگى خواهد بود. ﴿۷﴾

«اشتباه مردم درباره اعمال خودشان»

أَفَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَصْنَعُونَ ﴿۸﴾

آیا کسى که عمل بدش براى او زینت داده شده، پس عمل خود را نیکو مى بیند؟ پس حتما خدا کسى را که بخواهد گمراه مى کند و کسى را که بخواهد هدایت مى کند، پس به خاطر حسرتهایت بر آنها جانت را از دست ندهى. حتما خدا به آنچه مى کنند، دانا است. ﴿۸﴾

برداشت از آیه ۸

اعمال بد

سالک الی اللّه باید کوشش کند که اعمال بدش در نظرش جلوه نکند و حسرت اعمال زشت خودش و دیگران را نبرد.

«تشکیل ابرها»

وَاللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا كَذَلِكَ النُّشُورُ ﴿۹﴾

و خدا کسى است که بادها را فرستاد، پس بادها ابرها را حرکت مى دهند و به سوى شهرِ مرده اى ابرها را فرستادیم. پس بوسیله آن زمین را بعد از آنکه مرده بود، زنده اش نمودیم. نشر (در قیامت) همین طور خواهد بود. ﴿۹﴾

«همه عزّت مال خدا است»

مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَكْرُ أُولَئِكَ هُوَ يَبُورُ ﴿۱۰﴾

کسى که عزّت را مى خواهد، پس همه عزّت مال خدا است. به سوى او کلام پاکیزه بالا مى رود و عمل شایسته آن را بالا مى برد. و کسانى که نقشه هاى بدى مى کشند، براى آنها عذاب شدیدى است و مکر اینها از بین مى رود. ﴿۱۰﴾

برداشت از آیه ۱۰

عزّت

سالک الی اللّه اگر در دنیا و آخرت بخواهد عزّت داشته باشد، باید بداند که آن در دست خدا است و تنها عمل صالح است که او را بالا می برد و به کمال می رساند.

«خلقت بدن انسان»

وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ جَعَلَكُمْ أَزْوَاجًا وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنْثَى وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلْمِهِ وَمَا يُعَمَّرُ مِنْ مُعَمَّرٍ وَلَا يُنْقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا فِي كِتَابٍ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ ﴿۱۱﴾

و خدا شما را از خاک خلق کرد، سپس از نطفه، سپس شما را جفتهائى قرار داد. و هیچ ماده اى باردار نمى شود و هیچ وضع حملى واقع نمى گردد، مگر با علم خدا. و هیچ عمرکننده اى عمر زیاد نمى کند و هیچ کس از عمرش کم نمى شود، مگر در کتاب ثبت شده است. قطعا آن بر خدا آسان است. ﴿۱۱﴾

«دو دریا با هم مخلوط نمی شوند»

وَمَا يَسْتَوِي الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۲﴾

و دو دریا با هم مساوى نیستند. این دریا شیرین و گوارا است و آشامیدنى اش  خوشگوار و آن دریا شور و تلخ است و از همه (این دریاها) شما گوشت تازه اى مى خورید و وسائل زینت براى پوشیدنتان استخراج مى کنید و کشتیها را در آن مى بینى که دریا را مى شکافند تا از فضل خدا بهره بگیرید و شاید شما تشکر کنید. ﴿۱۲﴾

«ماه و خورشید حرکت می کنند»

يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ ﴿۱۳﴾

شب را در روز و روز را در شب داخل مى کند و خورشید و ماه را مسخّر کرده که هر یک تا وقت معینى حرکت مى کنند. این است خداى شما که پروردگار شما است، براى او مالکیت است. و کسانى را که غیر از خدا مى خوانید، به اندازه پوست هسته خرما مالکیت ندارند. ﴿۱۳﴾

«بیچارگی بتها»

إِنْ تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ ﴿۱۴﴾

اگر شما آنها را بخوانید، صداى شما را نمى شنوند و اگر هم شنیده اند، به شما جواب نمى دهند و روز قیامت آنها شرک شما را منکر مى شوند. و هیچ کس مانند (خداىِ) دانا تو را با خبر نمى کند. ﴿۱۴﴾

«همه مردم فقرای درگاه خدا هستند»

يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿۱۵﴾

اى مردم، شما نیازمندان به درگاه خدا هستید و خدا او است که بى نیاز ستوده اى است. ﴿۱۵﴾

إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ ﴿۱۶﴾

اگر بخواهد، شما را از بین مى برد و خلق تازه اى بوجود مى آورد. ﴿۱۶﴾

برداشت از آیات ۱۶ – ۱۵

فقر

سالک الی اللّه باید بداند که سرتاپا نیازمند و محتاج پروردگار است و تنها او است که از همه کس و همه چیز بی نیاز است و اگر خدای تعالی بخواهد، همه را نابود می کند و مخلوق جدیدی روی کار می آورد.

وَمَا ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ ﴿۱۷﴾

و آن بر خدا مشکل نیست. ﴿۱۷﴾

«گناه هیچ کس بر عهده دیگری نخواهد بود»

وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَإِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلَى حِمْلِهَا لَا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى إِنَّمَا تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَمَنْ تَزَكَّى فَإِنَّمَا يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ ﴿۱۸﴾

و گناهکارى گناه دیگرى را به عهده نمى گیرد. و اگر کسى بار سنگینِ دیگرى را براى حمل گناه خود بخواند، چیزى از آن را بر عهده نخواهد گرفت و اگر چه از نزدیکان او باشد. جز این نیست که تو کسانى را مى ترسانى که به پنهانى از پروردگارشان در خشیت اند و نماز را بر پا مى دارند. و کسى که تزکیه (نفس) کند، جز این نیست که به نفع خود تزکیه مى کند. و برگشت به سوى خدا است. ﴿۱۸﴾

برداشت از آیات ۱۸ – ۱۷

تزکیه نفس

سالک الی اللّه باید بداند که هیچ کس گناه دیگری را در نزد خدا به دوش نمی کشد ولو از نزدیکان و اقربای انسان باشد و اگر کسی مشغول به تزکیه نفس می شود، به نفع خودش تزکیه نفس کرده و خود را از مهالک نجات داده و رستگار گردیده است.

«کور و بینا یکسان نیستند»

وَمَا يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ ﴿۱۹﴾

و کور و بینا با هم یکسان نیستند. ﴿۱۹﴾

وَلَا الظُّلُمَاتُ وَلَا النُّورُ ﴿۲۰﴾

و نه تاریکیها و نور ﴿۲۰﴾

وَلَا الظِّلُّ وَلَا الْحَرُورُ ﴿۲۱﴾

و نه سایه و حرارت ﴿۲۱﴾

وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ ﴿۲۲﴾

و زنده ها و مرده ها با هم مساوى نیستند. قطعا خدا به هر کسى بخواهد، مى شنواند ولى تو کسانى را که در قبرها هستند، نمى توانى بشنوانى. ﴿۲۲﴾

برداشت از آیات ۲۲ – ۱۹

بد و خوب با هم مساوی نیستند

سالک الی اللّه باید بداند همان گونه که کور با بینا و تاریکی با نور و سایه با آفتاب و زنده با مرده مساوی نیستند افراد غافل از خدا با سالکین الی اللّه مساوی نخواهند بود و کسانی که غافل اند اگر غفلت شان ادامه پیدا کند، منتهی به مرگ روحی شان خواهد شد که حتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هم نمی توند به آنها چیزی بشنواند.

«اوصاف رسول اکرم صلی الله علیه و آله»

إِنْ أَنْتَ إِلَّا نَذِيرٌ ﴿۲۳﴾

تو جز ترساننده ای نیستی. ﴿۲۳﴾

إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ ﴿۲۴﴾

حتما ما تو را به حقّ بشارت دهنده و ترساننده فرستادیم. و هیچ امّتى نیست، مگر آنکه در میان آنها ترساننده اى بوده است. ﴿۲۴﴾

وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ وَبِالزُّبُرِ وَبِالْكِتَابِ الْمُنِيرِ ﴿۲۵﴾

و اگر تو را تکذیب کرده اند، پس قطعا کسانى که قبل از آنها هم بوده اند، تکذیب نموده اند. پیامبرانشان با دلائل و پندها و با کتاب روشنائى دهنده به نزد آنها آمدند. ﴿۲۵﴾

ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ ﴿۲۶﴾

سپس کافران را من اخذ کردم، پس مجازات من (نسبت به آنها) چگونه بوده است؟ ﴿۲۶﴾

«بوسیله باران میوه های رنگارنگ بیرون می آید»

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ ثَمَرَاتٍ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهَا وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَحُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِيبُ سُودٌ ﴿۲۷﴾

آیا ندیدى که خدا از آسمان آب را نازل فرمود، پس بوسیله آن آب، میوه هائى که رنگهاى مختلف داشت، بیرون آورد. و از کوهها رگه هائى سفید و سرخ با رنگهاى مختلف و سیاه پر رنگ آفریدیم؟ ﴿۲۷﴾

«جانداران رنگارنگ»

وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ كَذَلِكَ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ ﴿۲۸﴾

و همچنین از مردم و جنبندگان و چهارپایان رنگهایشان مختلف مى باشد. جز این نیست که از میان بندگان خدا، علماء هستند که از خدا مى ترسند. قطعا خدا عزیز بخشنده اى است. ﴿۲۸﴾

«انفاق، تجارت پر منفعتی است»

إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ ﴿۲۹﴾

قطعا کسانى که کتاب خدا را تلاوت مى کنند و نماز را بر پا مى دارند و از آنچه به آنها روزى داده ایم، در پنهان و علنى انفاق مى کنند، اینها امید به تجارتى دارند که هرگز پایان پذیر نیست. ﴿۲۹﴾

لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ ﴿۳۰﴾

تا اجرهایشان را کاملاً به آنها عنایت کند و براى آنها از فضل خودش زیادتر بدهد. حتما او بخشنده شکورى است. ﴿۳۰﴾

برداشت از آیات ۳۰ – ۲۸

اهمیت علم و دانش دینی

سالک الی اللّه باید بداند که علم و دانش دینی به قدری پر ارزش است که خدای تعالی کسانی را که تحصیل علوم دینی می کنند، اهل خشیت و عبادت دانسته و نام آنها در قرآن علماء گذاشته شده است. و کسانی که قرآن می خوانند و نماز را بر پا می دارند و از آن چه خدا به آنها انفاق کرده علنی و پنهانی انفاق می کنند، اینها تجارتی کرده اند که هرگز پایانی نخواهد داشت و خدای تعالی اجر آنها را کاملاً عنایت می کند و از آن چه وعده فرموده بیشتر هم به آنها خواهد داد.

«آنچه خدا وحی کرده حقّ است»

وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِيرٌ بَصِيرٌ ﴿۳۱﴾

و آنچه ما به تو از کتاب وحى کردیم، همان حقّ است و تصدیق کننده آنچه قبل از خود بوده، مى باشد. قطعا خدا به بندگانش آگاه بینائى است. ﴿۳۱﴾

«فضیلت بزرگ اهل البیت علیهم السلام»

ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ ﴿۳۲﴾

سپس ما کتاب را به ارث به کسانى که از میان بندگانمان اختیارشان کردیم، دادیم. پس جمعى از این اختیارشدگان کسانى هستند که ظلم کننده به خود مى باشند و بعضى از آنها میانه رو هستند و بعضى از آنها بر جمیع خوبیها به اذن خدا پیشى گرفته اند. این همان فضیلت بزرگ است. ﴿۳۲﴾

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ ﴿۳۳﴾

بهشتهاى جاویدانى که داخل آنها مى شوند و در آن بهشت ها به دستبندهائى از طلا و مروارید زینت مى گردند و لباسشان در آن بهشتها حریر است. ﴿۳۳﴾

وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَكُورٌ ﴿۳۴﴾

و آنها مى گویند: حمد مال خدائى است که حزن را از ما برد. حتما پروردگار ما آمرزنده شکورى (حق شناس) است. ﴿۳۴﴾

اَلَّذِي أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لَا يَمَسُّنَا فِيهَا نَصَبٌ وَلَا يَمَسُّنَا فِيهَا لُغُوبٌ ﴿۳۵﴾

آن خدائى که از فضل خود ما را در خانه دائمى واردمان کرد که در این خانه نه رنجى و نه سستى و ضعفى به ما مى رسد. ﴿۳۵﴾

«جزای کافران»

وَالَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لَا يُقْضَى عَلَيْهِمْ فَيَمُوتُوا وَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذَابِهَا كَذَلِكَ نَجْزِي كُلَّ كَفُورٍ ﴿۳۶﴾

و براى کسانى که کافر شدند، آتش جهنّم خواهد بود. هرگز درباره آنها اجازه داده نمى شود که بمیرند و عذاب جهنّم از آنها تخفیف داده نمى شود. این چنین ما هر کفران کننده اى را جزا مى دهیم. ﴿۳۶﴾

وَهُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيهَا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ مَا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ وَجَاءَكُمُ النَّذِيرُ فَذُوقُوا فَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ ﴿۳۷﴾

و آنها در جهنّم فریاد مى کنند که پروردگار ما، ما را از جهنّم بیرون بیاور تا عمل صالح کنیم، غیر از آنچه که قبلاً عمل کرده بودیم. آیا ما شما را به اندازه کسى که متذکر شود، عمر ندادیم (که در آن متذکر شوید و حال آنکه) ترساننده نزد شما آمد؟ حالا بچشید، براى ظالمین یاورى نخواهد بود. ﴿۳۷﴾

إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَيْبِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿۳۸﴾

قطعا خدا پنهانى آسمانها و زمین را مى داند. و حتما به درون دلها آگاه است. ﴿۳۸﴾

«خدا شما را در روی زمین خلیفه قرار داد»

هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلَّا مَقْتًا وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ إِلَّا خَسَارًا ﴿۳۹﴾

آن خدا کسى است که شما را خلیفه هائى در زمین قرار داد، پس کسى که کافر شود، کفرش به ضرر خودش خواهد بود و کفر کافرین، جز غضب خدا چیزى را براى آنها در نزد پروردگارشان زیاد نمى کند و کفر کافرین چیزى را مگر ضرر و خسران نمى افزاید. ﴿۳۹﴾

«بتها چه چیز را در روی زمین خلق کرده اند؟»

قُلْ أَرَأَيْتُمْ شُرَكَاءَكُمُ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ أَمْ آتَيْنَاهُمْ كِتَابًا فَهُمْ عَلَى بَيِّنَتٍ مِنْهُ بَلْ إِنْ يَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضًا إِلَّا غُرُورًا ﴿۴۰﴾

بگو: آیا دیدید بتهایتان را، آنهائى را که غیر از خدا مى خوانید؟ به من نشان بدهید چه چیز را از زمین خلق کرده اند؟ یا براى آنها شرکتى در آسمانها است، یا به آنها کتابى داده ایم؟ پس آنها چه دلیلى براى شرکت خود دارند؟ بلکه ظالمین بعضیشان به بعضى جز فریب وعده اى نمى دهند. ﴿۴۰﴾

«خدا آسمان و زمین را نگه داشته است»

إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَنْ تَزُولَا وَلَئِنْ زَالَتَا إِنْ أَمْسَكَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا ﴿۴۱﴾

خدا آسمانها و زمین را از اینکه زائل شوند، قطعا نگه مى دارد و اگر آنها زائل شدند، احدى بعد از خدا نمى تواند آنها را نگه دارد. حتما خدا بردبار بخشنده اى است. ﴿۴۱﴾

«انسان بر تعهّداتش باقی نمی ماند»

وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِنْ جَاءَهُمْ نَذِيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدَى مِنْ إِحْدَى الْأُمَمِ فَلَمَّا جَاءَهُمْ نَذِيرٌ مَا زَادَهُمْ إِلَّا نُفُورًا ﴿۴۲﴾

و با سوگند مؤکدشان به خدا قسم مى خورند که اگر ترساننده اى نزد آنها بیاید، آنها یکى از هدایت یافته ترین امّتها خواهند بود و زمانى که انذارکننده اى نزد آنها آمد، جز ابراز نفرت چیزى بر آنها زیاد نکرد. ﴿۴۲﴾

اِسْتِكْبَارًا فِي الْأَرْضِ وَمَكْرَ السَّيِّئِ وَلَا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا ﴿۴۳﴾

(اینها) به خاطر تکبّرشان در زمین و مکر بدشان بود و مکر بد بر نمى گردد مگر به اهلش. پس آیا آنها جز سنّت قبلى ها را انتظار دارند؟ پس هرگز براى سنّت الهى تبدیلى نمى یابى و هرگز براى سنّت خدا تغییرى نخواهى یافت. ﴿۴۳﴾

«سیر و سفر برای عبرت»

أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَكَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِنْ شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا ﴿۴۴﴾

آیا (چرا) در زمین سیر نمى کنند تا ببینند عاقبت کسانى که قبل از آنها بوده اند، چگونه است؟ و حال آنکه آنها قوّتشان از اینها بیشتر بود. و این چنین نبوده است که خدا ناتوان در مقابل چیزى در آسمانها و یا در زمین باشد. قطعا خدا عالم قادرى بوده است. ﴿۴۴﴾

«خدا به مردم سخت گیری نمی کند»

وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَى ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا ﴿۴۵﴾

و اگر خدا مردم را به آنچه به دست مى آورند مؤاخذه کند، به روى زمین جنبنده اى را باقى نمى گذارد. ولى تا وقت معینى آنها را به تأخیر مى اندازد. پس زمانى که وقت آنها رسید، پس حتما خدا به بندگانش بینا است. ﴿۴۵﴾

برداشت از آیات ۴۵ – ۴۴

امتحان

سالک الی اللّه باید برای عبرت گرفتن در روی زمین سیر و سفر کند و عاقبت کسانی که قبلاً بوده و قدرت و قوّتشان بیشتر از اینها بوده است را ببیند و عبرت بگیرد و بداند که خدای تعالی قادر است نگذارد در روی زمین کسی زنده بماند ولی بخاطر امتحانی که از آنها باید بگیرد، به آنها مهلت می دهد.