بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«به نام خداوند بخشنده مهربان»

«وحی به پیامبر صلی الله علیه و آله»

حم ﴿۱﴾

حم ﴿۱﴾

عسق ﴿۲﴾

عسق ﴿۲﴾

كَذَلِكَ يُوحِي إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۳﴾

این چنین خداى عزیز حکیم به تو و به کسانى که قبل از تو بوده اند، وحى مى کند. ﴿۳﴾

«آسمانها و زمین مال خدا است»

لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ﴿۴﴾

آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، مال او است و او برتر عظیمى است. ﴿۴﴾

تَكَادُ السَّمَاوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْ فَوْقِهِنَّ وَالْمَلَائِكَةُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِي الْأَرْضِ أَلَا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿۵﴾

نزدیک است که آسمانها از بالا بشکافند. و ملائکه با سپاس، پروردگارشان را تسبیح مى گویند و براى کسانى که در (روى) زمین هستند، استغفار مى کنند. آگاه باشید که حقیقتا خدا همان بخشنده مهربان است. ﴿۵﴾

«خدا مواظب مشرکین است»

وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ اللَّهُ حَفِيظٌ عَلَيْهِمْ وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ ﴿۶﴾

و کسانى که غیر از خدا اولیائى براى خود مى گیرند، خدا مواظب آنها است و تو وکیل آنها نیستى. ﴿۶﴾

«قرآن برای انذار و ترساندن است»

وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنْذِرَ يَوْمَ الْجَمْعِ لَا رَيْبَ فِيهِ فَرِيقٌ فِي الْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ ﴿۷﴾

و این چنین قرآن عربى را به تو وحى کردیم، براى اینکه مردم مکه و مردم اطراف مکه را بیم دهى و از روزى که همه جمع مى شوند که شکى در آن نیست، دسته اى در بهشت و دسته اى در آتش (جهنّم)اند، بترسانى. ﴿۷﴾

وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَهُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ يُدْخِلُ مَنْ يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمُونَ مَا لَهُمْ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ ﴿۸﴾

و اگر خدا مى خواست، همه آنها را امّت واحده اى قرار مى داد. ولى کسى را که بخواهد، در رحمتش داخل مى کند. و براى ستمگران یار و یاورى نخواهد بود. ﴿۸﴾

«خدا ولی همه است و مرده ها را زنده می کند»

أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِيُّ وَهُوَ يُحْيِي الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۹﴾

یا غیر از خدا اولیائى براى خود مى گیرند و حال آنکه خدا ولىّ است و او است که مرده ها را زنده مى کند و او است که بر هر چیزى قادر است. ﴿۹﴾

وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبِّي عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ ﴿۱۰﴾  

و درباره هر چیزى که اختلاف کردید، حکمش به خدا واگذار مى شود. این خدایى که پروردگار من است، بر او توکل کرده ام و به سوى او انابه مى کنم. ﴿۱۰﴾

«همسرانتان از جنس خود شمایند»

فَاطِرُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَمِنَ الْأَنْعَامِ أَزْوَاجًا يَذْرَؤُكُمْ فِيهِ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ﴿۱۱﴾

خالق آسمانها و زمین، براى شما از جنس خودتان همسرانى قرار داده است و از جنس چهارپایان جفتهائى قرار داده که شما را بوسیله آن زیاد کند. مانند خدا چیزى نیست و او (همان) شنواى بینا است. ﴿۱۱﴾

«کلید هر چیزی در دست خدا است»

لَهُ مَقَالِيدُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۲﴾

کلیدهاى آسمانها و زمین مال او است. براى هر کس که بخواهد وسعت رزق مى دهد و (یا روزیش را) تنگ مى کند. قطعا او به هر چیزى دانا است. ﴿۱۲﴾

«دینی را که حضرت نوح علیه السلام سفارش کرده بود»

شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ ﴿۱۳﴾

دینى را که براى شما تشریع فرمود، چیزى بود که به نوح توصیه کرده بود و چیزى را که به تو وحى کرده ایم و آنچه را که به ابراهیم و موسى و عیسى توصیه نمودیم، این بود که دین را بر پا دارید و در دین تفرقه نیندازید. بر مشرکین سخت است، آنچه را که شما به سوى آن دعوتشان مى کنید. خدا انتخاب مى کند به طرف خود، کسى را که بخواهد و هدایت مى کند به سوى خود، کسى را که به او انابه نماید. ﴿۱۳﴾

«غالبا تفرقه به خاطر حسادت است»

وَمَا تَفَرَّقُوا إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ أُورِثُوا الْكِتَابَ مِنْ بَعْدِهِمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ ﴿۱۴﴾

و متفرّق نشدند مگر بعد از آنکه علم براى آنها آمد، به خاطر حسد و تجاوزى که بینشان قرار گرفت. و اگر فرمانى از طرف پروردگارت که به وقت معینى پیشى گرفته، نبود؛ میانشان قضاوت شده بود. و قطعا کسانى که بعد از آنها کتاب را به ارث بردند، در شک و تردید از آن هستند. ﴿۱۴﴾

برداشت از آیات ۱۴ – ۱۳

ایجاد تفرقه

سالک الی اللّه نباید در بین مردم با داشتن علم و دانش تفرقه ایجاد کند زیرا بدترین چیزها در نزد خدا ایجاد تفرقه بین مسلمانان و مردم است.

«دستور استقامت»

فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ لَا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿۱۵﴾  

پس براى آن دعوت کن و آنچنان که امر شده اى، استقامت کن و پیرو هوسهاى آنها نباش و بگو: به آنچه خدا از کتاب نازل کرده، ایمان آوردم و امر شده ام که بین شما عدالت را گسترش دهم. خدا پروردگار ما و پروردگار شما است. اعمال ما براى خودمان و اعمال شما براى خودتان باشد. خصومتى بین ما و بین شما نیست. خدا بین ما را جمع مى کند و برگشت همه به سوى او است. ﴿۱۵﴾

برداشت از آیه ۱۵

استقامت

سالک الی اللّه باید برای دستورات پروردگار دارای استقامت باشد و از هوای نفس دیگران پیروی نکند و به آن چه خدای تعالی نازل فرموده ایمان داشته باشد و عدل و داد را در بین مردم گسترش دهد و با کفار و نادان ستیز نکند.

«بحث و جدل درباره خدائی که همه قبولش دارند بیهوده است»

وَالَّذِينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِيبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ ﴿۱۶﴾

و کسانى که درباره خدا بحث و جدل مى کنند بعد از آنکه او را (همه) قبول نموده اند، دلائلشان نزد پروردگارشان لغو و باطل (بیهوده) است و بر آنها غضب و براى آنها عذاب سختى خواهد بود. ﴿۱۶﴾

برداشت از آیه ۱۶

بحث درباره خدا

سالک الی اللّه نباید درباره ذات مقدس پروردگار بحث و گفتگو کند بخصوص وقتی که خدا را همه قبول دارند و بداند که این بحث و گفتگو علاوه بر آن که فایده ای ندارد ضررهائی هم به بار می آورد.

«درباره قیامت»

اَللَّهُ الَّذِي أَنْزَلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ وَالْمِيزَانَ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِيبٌ ﴿۱۷﴾

خدا کسى است که کتاب و میزان را به حقّ نازل فرموده و تو چه مى دانى، شاید ساعت قیامت نزدیک باشد. ﴿۱۷﴾

يَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِهَا وَالَّذِينَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْهَا وَيَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ أَلَا إِنَّ الَّذِينَ يُمَارُونَ فِي السَّاعَةِ لَفِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ ﴿۱۸﴾

کسانى که ایمان به آن (آخرت) ندارند، براى آن (آخرت) عجله مى کنند، ولى کسانى که ایمان آورده اند، (در عین آنکه آن را دوست دارند)، از آن مى ترسند و مى دانند که حتما آن (ساعت قیامت) حقّ است. آگاه باشید، کسانى که درباره ساعت (قیامت) شک و تردید دارند، در گمراهى دورى هستند. ﴿۱۸﴾

«خدا به بندگانش لطف دارد»

اَللَّهُ لَطِيفٌ بِعِبَادِهِ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْقَوِيُّ الْعَزِيزُ ﴿۱۹﴾

خدا به بندگانش لطف دارد، هر که را بخواهد روزى مى دهد و او قدرتمند عزیزى است. ﴿۱۹﴾

مَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ ﴿۲۰﴾

کسى که بخواهد براى آخرت زراعت کند، ما به زراعت او مى افزائیم و کسى که بخواهد براى دنیا زراعت کند، ما از آن به او مى دهیم ولى در آخرت نصیبى ندارد. ﴿۲۰﴾

برداشت از آیات ۲۰ – ۱۹

کار برای آخرت

سالک الی اللّه باید بداند که خدا به بندگانش لطف دارد و به هر کس که اهل تقوی باشد روزی فراوانی می دهد و اگر کسی تنها برای آخرت زحمت بکشد خدای تعالی آخرتش را تأمین می کند ولی اگر کسی تنها برای دنیا کار کند و آخرتش را منظور ننماید در آخرت نصیبی برای او نخواهد بود.

«دینی که بدون ارتباط با خدا درست شده است»

أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ وَلَوْلَا كَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۲۱﴾

یا براى آنها بتهائى است که دینى بدون اذن خدا براى آنها تشریع کرده اند. و اگر کلمه جدائى نبود، میان آنها فورا حکم مى شد و قطعا براى (آن) ستمگران عذاب دردناکى خواهد بود. ﴿۲۱﴾

تَرَى الظَّالِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا كَسَبُوا وَهُوَ وَاقِعٌ بِهِمْ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فِي رَوْضَاتِ الْجَنَّاتِ لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ ﴿۲۲﴾  

ستمگران را مى بینى که از آنچه بدست آورده اند، ترسانند و آن بر آنها واقع مى شود. و کسانى که ایمان آورده اند و عمل شایسته انجام داده اند، براى آنها در باغهاى خوب بهشت نزد پروردگارشان هر چه بخواهند وجود دارد. آن همان فضیلت بزرگ است. ﴿۲۲﴾

«اجر رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دوستی خویشاوندان آن حضرت است»

ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ ﴿۲۳﴾

آن چیزى است که خدا بندگانش را بشارت داده است، آن کسانى که ایمان آورده اند و عمل شایسته کرده اند. بگو: من بر رسالتم اجرى از شما سؤال نمى کنم، مگر دوستى با نزدیکانم و کسى که کار نیکى انجام دهد، (ما) براى او نیکى را زیاد مى کنیم. قطعا خدا بخشنده سپاسگزارى است. ﴿۲۳﴾

برداشت از آیه ۲۳

اجر رسالت

سالک الی اللّه اگر ایمانش را تکمیل کند و عمل صالح نماید خدای تعالی به او بشارت بهشت را می دهد و باید اجر رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در محبت نمودن به نزدیکانش را ادا کند زیرا در این صورت خدا او را می بخشد و از او تشکر می کند.

«خدا باطل را محو کرده و احقاق حقّ می کند»

أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا فَإِنْ يَشَإِ اللَّهُ يَخْتِمْ عَلَى قَلْبِكَ وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿۲۴﴾

یا مى گویند که او بر خدا دروغ بسته است؟ اگر خدا بخواهد، بر دلت مُهر مى زند و خدا باطل را محو مى کند و با کلماتش احقاق حقّ مى نماید. قطعا او به آنچه در سینه ها است، دانا است. ﴿۲۴﴾

«خدا توبه را قبول می کند»

وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ وَيَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ ﴿۲۵﴾

و او (خدا) کسى است که توبه را از بندگانش قبول مى کند و بدیها(ى آنها) را عفو مى فرماید و مى داند آنچه را که انجام مى دهید.  ﴿۲۵﴾

وَيَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَيَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَالْكَافِرُونَ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ ﴿۲۶﴾

و تقاضاى کسانى که ایمان آورده اند و عمل صالح نموده اند، قبول مى کند و از فضل خودش زیادتر به آنها مى دهد. و براى کافرین عذاب شدیدى خواهد بود. ﴿۲۶﴾

برداشت از آیات ۲۶ – ۲۵

مرحله توبه

سالک الی اللّه باید بعد از مرحله یقظه، توبه کند. تا خدای تعالی توبه او را قبول نماید و گناهانش را عفو کند زیرا پروردگار متعال تقاضاهای او را قبول می کند و بلکه زیادتر از آن چه به او وعده کرده است از فضلش عطا می فرماید.

«گاهی وسعت رزق موجب طغیان می شود»

وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِي الْأَرْضِ وَلَكِنْ يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِيرٌ بَصِيرٌ ﴿۲۷﴾

و اگر خدا براى بندگانش روزى را وسعت دهد، در زمین طغیان مى کنند ولى آنچه را که بخواهد، به اندازه نازل مى کند. قطعا او به بندگانش آگاه و بینا است. ﴿۲۷﴾

برداشت از آیه ۲۷

وسعت رزق

سالک الی اللّه باید بداند که گاهی اگر خدای تعالی روزی بندگانش را زیاد کند و ثروت به آنها عنایت کند در روی زمین طغیان می کنند بنابراین خدای تعالی به بعضی از آنها کمتر نعمت می دهد تا آنها را کنترل فرماید.

«نزول باران، رحمت است»

وَهُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ الْغَيْثَ مِنْ بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَيَنْشُرُ رَحْمَتَهُ وَهُوَ الْوَلِيُّ الْحَمِيدُ ﴿۲۸﴾

و خدا آن کسى است که باران را بعد از آنکه مأیوس شده اند، نازل مى کند و رحمتش را شامل همه مى نماید. و او ولىّ ستوده اى است. ﴿۲۸﴾

وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَثَّ فِيهِمَا مِنْ دَابَّةٍ وَهُوَ عَلَى جَمْعِهِمْ إِذَا يَشَاءُ قَدِيرٌ ﴿۲۹﴾

و از نشانه هاى او خلقت آسمانها و زمین و آنچه در میان آنها از جانداران پخش نموده است مى باشد و او (خدا) هر زمان که بخواهد بر جمع آورى آنها قدرت دارد. ﴿۲۹﴾

«مصائب مربوط به خود انسان است»

وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ ﴿۳۰﴾

و آنچه مصیبت به شما مى رسد، به خاطر چیزى است که بدست آورده اید و خدا بسیارى را عفو مى کند. ﴿۳۰﴾

برداشت از آیه ۳۰

مصیبتهای انسان

سالک الی اللّه باید بداند که آن چه مصیبت به او می رسد به خاطر کارهایی است که او کرده و در عین حال خدای تعالی بسیاری از گناهانش را عفو می فرماید.

وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ ﴿۳۱﴾  

و شما نمى توانید در زمین خدا را درمانده کنید و براى شما غیر از خدا ولىّ و یاورى نخواهد بود. ﴿۳۱﴾

«کشتیها از دور مانند برجهائی دیده می شوند»

وَمِنْ آيَاتِهِ الْجَوَارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ ﴿۳۲﴾

و از نشانه هاى او کشتیهائى است که در دریا مانند عَلَمهائى دیده مى شوند. ﴿۳۲﴾

إِنْ يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَوَاكِدَ عَلَى ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ ﴿۳۳﴾

که اگر بخواهد، باد را ساکن مى کند تا آنها در میان آن (دریا) بى حرکت بمانند. قطعا در آن نشانه هائى است براى هر صبرکننده شکرگزارى. ﴿۳۳﴾

أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِمَا كَسَبُوا وَيَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ ﴿۳۴﴾

یا آنها را به خاطر آنچه که مردمش عمل مى کنند، نابود کند و حال آنکه از (کارهاى بد) بسیارى عفو مى فرماید. ﴿۳۴﴾

«جدل و بحث در آیات خدا و بهره از زندگی دنیا»

وَيَعْلَمَ الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِنَا مَا لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ ﴿۳۵﴾

و کسانى که در آیات ما بحث و جدل مى کنند، بدانند که براى آنها هیچ گریزى نمى باشد. ﴿۳۵﴾

فَمَا أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى لِلَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿۳۶﴾

پس آنچه به شما از چیزى داده شده، بهره اى از زندگى دنیا است و آنچه در نزد خدا است، براى کسانى که ایمان آورده اند و بر پروردگارشان توکل مى کنند، بهتر و باقى تر است. ﴿۳۶﴾

«بندگان خدا از گناهان اجتناب می کنند»

وَالَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ ﴿۳۷﴾

و کسانى که از گناهان بزرگ و فواحش اجتناب مى کنند و زمانى که غضب مى کنند، آنها مى بخشند. ﴿۳۷﴾

«ارزش مشورت در بین مسلمانها»

وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ ﴿۳۸﴾

و کسانى که پروردگارشان را اجابت مى کنند و نماز را برپا مى دارند و کارهایشان بینشان به مشورت گذاشته مى شود و از آنچه آنها را روزى داده ایم، انفاق مى کنند. ﴿۳۸﴾

برداشت از آیات ۳۸ – ۳۵

دستورات انسان ساز

سالک الی اللّه باید به دستورات زیر عمل کند:

۱  –  هر چه از مال دنیا به او می رسد فانی شدنی و از بین رفتنی است و برای زندگی دنیای او است پس نباید به آن اتکاء کرد.

۲  –  برای کسانی که ایمان دارند و به خدا توکل می کنند در نزد خدا چیزهایی است که همیشه باقی است پس باید درباره آنها فعالیت کند.

۳  –  باید از گناهان کبیره و فواحش دوری کند و خود را آلوده ننماید.

۴  –  باید وقتی که غضب می کند زود بر غضبش مسلط شود و طرف را ببخشد.

۵  –  در تمام کارها باید دستورات پروردگارش را اجابت کند.

۶  –  نماز بخواند و دیگران را وادار به خواندن نماز کند.

۷  –  در امور مهمش به دیگران مشورت کند.

۸  –  از آن چه خدا به او روزی کرده به دیگران انفاق نماید.

وَالَّذِينَ إِذَا أَصَابَهُمُ الْبَغْيُ هُمْ يَنْتَصِرُونَ ﴿۳۹﴾

و کسانى که وقتى ظلمى به آنها مى شود، آنها یارى مى طلبند. ﴿۳۹﴾

«جزای بدی، بدی است»

وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ ﴿۴۰﴾

و جزاى بدى مثل همان بدى است. پس کسى که عفو کند و صلح کند، پس اجر او بر عهده خدا است. قطعا خدا ستمگران را دوست نمى دارد. ﴿۴۰﴾

وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَئِكَ مَا عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۴۱﴾

و کسى که ظلمى بر او شده، بعد از آن، اگر براى انتقام طلب یارى کند، هیچ گونه راه سرزنشى بر او نیست. ﴿۴۱﴾

إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۴۲﴾

جز این نیست که ملامت بر کسانى است که بر مردم ستم مى کنند و به ناحق در زمین سرکشى مى نمایند. این گروهند که براى آنها عذاب دردناکى خواهد بود. ﴿۴۲﴾

«عفو و گذشت علامت قدرت است»

وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿۴۳﴾

و کسى که بردبارى کند و گذشت نماید، قطعا آن از اراده قوى در کارها است. ﴿۴۳﴾

«برای ستمگران راه فراری از عذاب نخواهد بود»

وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ وَلِيٍّ مِنْ بَعْدِهِ وَتَرَى الظَّالِمِينَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذَابَ يَقُولُونَ هَلْ إِلَى مَرَدٍّ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۴۴﴾  

و کسى را که خدا گمراه کند، براى او بعد از او (خدا) ولىّ نخواهد بود و ظالمین را خواهى دید که وقتى عذاب را مى بینند، مى گویند: آیا راهى براى برگشتن هست؟ ﴿۴۴﴾

برداشت از آیات ۴۴ – ۳۹

وظایف سالک الی اللّه

سالک الی اللّه باید به مسائل زیر عمل کند:

۱  –  اگر تجاوزی به حقوق او بشود از مردم مسلمان یاری و کمک بخواهد تا بتواند ظالم را سر جای خود بنشاند.

۲  –  در مقام ایجاد عدل و داد باید پاسخ بدیها را به بدی بدهد.

۳  –  اگر می تواند باید بدیهای دیگران را عفو کند و اصلاحشان نماید که در این صورت خدا به او اجر خواهد داد.

۴  –  به کسی ظلم نکند زیرا خدا ظالمین را دوست نمی دارد.

۵  –  اگر به او ظلمی شده و از مردم یاری می جوید و دادخواهی می کند و حتی اگر پشت سر آنها بدیهای ظالمین را می گوید غیبت نکرده و او را کسی سرزنش نمی کند.

۶  –  باید کسانی را که در روی زمین تجاوز به حقوق دیگران می کنند آنها را مطرود بداند زیرا خدا برای آنها عذاب دردناکی منظور فرموده است.

۷  –  باید خود را به جایی برساند که در مقابل خطاکاران تا می تواند صبر کند و ببخشد زیرا این علامت اراده قوی او است.

۸  –  باید کوشش کند که خدای تعالی او را به حال خود وانگذارد زیرا اگر خدا او را به حال خود وابگذارد برای او طرفداری وجود نخواهد داشت.

وَتَرَاهُمْ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا خَاشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنْظُرُونَ مِنْ طَرْفٍ خَفِيٍّ وَقَالَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ الْخَاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَأَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَلَا إِنَّ الظَّالِمِينَ فِي عَذَابٍ مُقِيمٍ ﴿۴۵﴾

و آنها را خواهى دید وقتى که بر عذاب عرضه مى شوند، در حالى که از روى ذلّت، خشوع مى کنند و زیرچشمى نگاه مى کنند و کسانى که ایمان آورده اند، مى گویند: که قطعا زیانکاران حقیقى کسانى هستند که به خودشان و خانواده شان در روز قیامت زیان رسانده اند. آگاه باشید که ستمگران در عذاب اقامت مى کنند. ﴿۴۵﴾

وَمَا كَانَ لَهُمْ مِنْ أَوْلِيَاءَ يَنْصُرُونَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۴۶﴾

و براى آنها دوستانى که کمکشان کنند، غیر از خدا نخواهد بود و کسى را که خدا گمراه کند، براى او راه چاره اى وجود ندارد. ﴿۴۶﴾

«دعوت پروردگار را اجابت کنید»

اِسْتَجِيبُوا لِرَبِّكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ مَا لَكُمْ مِنْ مَلْجَإٍ يَوْمَئِذٍ وَمَا لَكُمْ مِنْ نَكِيرٍ ﴿۴۷﴾

اجابت کنید پروردگارتان را قبل از آنکه روزى برسد که برگشتى براى آن از جانب خدا نخواهد بود. و براى شما در آن روز پناهگاهى نیست و براى شما مجال انکارى نخواهد بود. ﴿۴۷﴾

برداشت از آیات ۴۷ – ۴۵

ظالمین و ستمگران

سالک الی اللّه باید به فکر نفع و ضرر خودش و وابستگانش که چه بر سر آنها روز قیامت می آید باشد و این را بداند که ظالمین روز قیامت با ذلت روبرو می شوند و سرافکنده می گردند. بنابراین باید هر چه زودتر دعوت پروردگارشان را اجابت کنند و نگذارند به جایی برسد که ملجأ و پناهی نداشته باشند.

«وظیفه پیامبر صلی الله علیه و آله فقط تبلیغ است»

فَإِنْ أَعْرَضُوا فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلَاغُ وَإِنَّا إِذَا أَذَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِهَا وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنْسَانَ كَفُورٌ ﴿۴۸﴾

پس اگر اعراض کنند، ما تو را بر آنها نگهدارنده نفرستاده ایم. بر تو جز تبلیغ، چیزى نیست و قطعا ما وقتى که انسان را از جانب خودمان رحمتى مى چشانیم، به آن خوشحال مى شود و اگر به آنها به خاطر آنچه که جلو فرستاده اند بدى برسد، پس قطعا انسان ناسپاس است. ﴿۴۸﴾

برداشت از آیه ۴۸

نعمتهای پروردگار

سالک الی اللّه کفران نعمت الهی را طبق هوای نفس و عادت نباید بکند و قدر مهربانی خدا را باید بداند.

«تولّد دختر و پسر و دوقلو در دست خدا است»

لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ يَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ إِنَاثًا وَيَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ الذُّكُورَ ﴿۴۹﴾

مُلک آسمانها و زمین مال خدا است، هر چیزى را که بخواهد خلق مى کند، به هر کس بخواهد، دختر و به هر کس بخواهد، پسر عنایت مى فرماید. ﴿۴۹﴾

أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْرَانًا وَإِنَاثًا وَيَجْعَلُ مَنْ يَشَاءُ عَقِيمًا إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ ﴿۵۰﴾

یا دختر و پسر را براى آنها جمع مى کند و هر کس را بخواهد، عقیم قرار مى دهد. قطعا او داناى توانائى است. ﴿۵۰﴾

«کیفیت سخن گفتن خدای تعالی با بشر»

وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ ﴿۵۱﴾

و براى هیچ بشرى این چنین نخواهد بود که خدا با او تکلّم کند، مگر از طریق وحى یا از پس پرده یا اینکه پیامبرى بفرستد که او (خدا) به او به اذن خود هر چه بخواهد، وحى مى کند. قطعا او برتر حکیمى است. ﴿۵۱﴾

برداشت از آیه ۵۱

تکلّم الهی با بشر

سالک الی اللّه باید بداند که خدای تعالی با افراد بشر تکلم نمی کند. زیرا عظمت پروردگار نمی گذارد که او با بشر هم سخن گردد ولی با پیامبران از طریق وحی و با اولیائش از طریق الهام و با سائر مردم به وسیله رسولان حرف زده است.

وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَكِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۵۲﴾

و این گونه به تو روحى را از فرمان خود وحى کردیم. تو نمى دانستى که کتاب و ایمان چیست؛ ولى ما آن را نورى قرار دادیم که بوسیله آن هدایت کنیم هر کسى از بندگانمان را که بخواهیم. و قطعا تو به راه راست هدایت خواهى نمود. ﴿۵۲﴾

صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ أَلَا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الْأُمُورُ ﴿۵۳﴾

راه خدائى که براى او است آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است. آگاه باشید که به سوى خدا همه کارها بر مى گردد. ﴿۵۳﴾