بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«به نام خداوند بخشنده مهربان»

سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَكِيمُ ﴿۱﴾

آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است براى خدا تسبیح مى کنند و او عزیز حکیمى است. ﴿۱﴾

«کفّار از اهل کتاب»

هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِنْ دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا وَظَنُّوا أَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ  بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ ﴿۲﴾

خدا آن کسى است که کفّار از اهل کتاب را در اوّلین برخورد از خانه هایشان بیرون کرد. شما گمان نمى کردید که آنها خارج گردند و آنها هم گمان نمى کردند که برج و باروهاى محکمشان آنها را از (قدرت) پروردگار حفظ نکند. پس (قدرت) خدا از جائى که گمان نمى کردند، به سوى آنها رفت و در دلهایشان رعب و ترس انداخت. با دستهاى خودشان و دستهاى مؤمنین خانه هایشان را خراب کردند. پس عبرت بگیرید، اى صاحبان بصیرت. ﴿۲﴾

وَلَوْلَا أَنْ كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاءَ لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابُ النَّارِ ﴿۳﴾  

و اگر خدا براى آنها ترک وطن را مقدّر نمى فرمود، خدا در دنیا عذابشان مى کرد و در آخرت هم براى آنها عذاب آتش بود. ﴿۳﴾

ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَمَنْ يُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ﴿۴﴾

آن به خاطر این است که با خدا و پیامبرش درافتادند و کسى که با خدا دربیفتد، پس قطعا عقاب خدا شدید است. ﴿۴﴾

«تمام کارها با اذن خدا است»

مَا قَطَعْتُمْ مِنْ لِينَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوهَا قَائِمَةً عَلَى أُصُولِهَا فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِيُخْزِيَ الْفَاسِقِينَ ﴿۵﴾

هر چه از درخت با ارزش خرما را قطع کردید، یا آنها را به جاى خود به روى ریشه هایشان گذاشتید، همه به اذن خدا و براى اینکه فاسقان را خوار و رسوا کند، بوده است. ﴿۵﴾

«درآمدهای جنگی مال رسول خدا صلی الله علیه و آله است»

وَمَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَلَا رِكَابٍ وَلَكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلَى مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۶﴾

و آنچه را که خدا به رسولش از آنان برگردانده، چیزى است که شما براى کسب آن نه اسبى تاختید و نه رکابى زدید، ولى خدا پیامبران خود را بر هر کس که بخواهد پیروز مى کند. و خدا بر هر چیزى قادر است. ﴿۶﴾

«آنچه را که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله آورده باید محکم گرفت و آنچه را که نهی کرده باید ترک نمود»

مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ﴿۷﴾

آن عایداتى که از اهل قریه ها خدا براى رسولش قرار مى دهد، پس مال خدا و مال رسولش و مال خویشاوندانِ نزدیک پیامبر و یتیمها و مسکینها و در راه مانده ها است. (چرا؟) براى اینکه در بین ثروتمندان شما آن عایدات دست بدست نگردد. و هر چه پیغمبر براى شما آورده، آن را بگیرید و آنچه را که از آن ممنوعتان کرده، پس ممنوع شوید و تقواى الهى را پیشه کنید که قطعا خدا کیفر شدیدى دارد. ﴿۷﴾

«اهمیت مهاجرین»

لِلْفُقَرَاءِ الْمُهَاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا وَيَنْصُرُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿۸﴾

براى فقراى از هجرت کنندگانى که از شهرهایشان و اموالشان اخراج شده اند و آنها فضلى از خدا و رضایت او را مى خواهند و خدا و پیامبرش را یارى مى کنند، اینها همان راستگویانند. ﴿۸﴾

وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۹﴾  

و کسانى که قبل از اینها خانه گرفته و ایمان آورده اند و مهاجرین به سوى آنها را دوست مى دارند و در دلهاى خود نیازى از آنچه به مهاجرین داده مى شود، احساس نمى کنند و آنها را در اموالشان بر خودشان، هر چند خودشان نیازمند باشند، مقدّم مى دارند. و کسى که نفس خودش را از بخل و حرص نگه دارد، پس آن گروه همان رستگارانند. ﴿۹﴾

«زشتی کینه نسبت به مؤمنین»

وَالَّذِينَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۱۰﴾

وکسانى که بعد از آنها آمده اند مى گویند: پروردگار ما، ما را و برادران ما را که بر ما در ایمان پیشى گرفته اند، بیامرز و در دلهاى ما کینه اى براى کسانى که ایمان آورده اند، قرار نده. پروردگار ما، قطعا تو رئوف مهربانى هستى. ﴿۱۰﴾

برداشت از آیات ۱۰ – ۲

چند دستور برای موفقیت

سالک الی اللّه باید مسائل زیر را معتقد باشد و بکار ببندد:

اول: خدا را قادر بر همه چیز بداند و از کفار و دشمنان نهراسد و از همه مسائلی که اتفاق می افتد و یا تاریخ گذشتگان به او می گوید عبرت بگیرد.

دوم: اگر می بیند که خدای تعالی به کفار مهلت می دهد و در دنیا با همه قدرتی که دارد آنها را عذاب نمی کند در آخرت بالاخره آنها را به عذاب آتش مبتلا خواهد فرمود.

سوم: آن چه در دنیا و آخرت از عذاب بر کفار می رسد بخاطر این است که با دستورات خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله در افتاده اند.

چهارم: باید بداند که وساطت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام در تمام چیزها کاربردش خیلی بیشتر از فعالیتهای مهم سیاسی و غیره است که انجام می دهد.

پنجم: باید کوشش کند که در تمام مسائل علمی و عرفانی و دینی تحت فرمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله باشد و آنچه را پیغمبر صلی الله علیه و آله فرموده محکم بگیرد و آن چه را که نهی کرده بر خود ممنوع کند و تقوای الهی را کاملاً رعایت نماید.

ششم: رستگاری و فلاح را در یاری خدای تعالی بداند و فقر و ثروت را مایه رستگاری و عدم رستگاری خود نداند.

هفتم: اگر می خواهد رستگار شود فقرای از مؤمنین را در اموال خود بر خود مقدم بدارد و بداند کسی که خود را از بخل و حرص نگه می دارد رستگار واقعی است.

هشتم: در دعاها بگوید: خدایا من و برادرانی که بر من در ایمان سبقت گرفته اند بیامرز و آنها را از رحمت خود بهره مند فرما.

نهم: و در دعاهای خود از خدای تعالی بخواهد که کینه ای از اهل ایمان در دلش نباشد و خدا را رئوف و دارای مهربانی خاص الخاص بداند.

«دروغ گفتن منافقین به دوستان خود»

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِنْ قُوتِلْتُمْ لَنَنْصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿۱۱﴾

آیا ندیدى کسانى را که منافق اند به برادران کافر خود از اهل کتاب مى گویند: اگر شما را بیرون کنند، ما هم با شما بیرون مى رویم و هرگز در مقابل شما احدى را پیروى نمى کنیم و اگر با شما جنگ کنند، حتما شما را یارى خواهیم کرد ولى خدا شهادت مى دهد که قطعا اینها دروغگویانند. ﴿۱۱﴾

لَئِنْ أُخْرِجُوا لَا يَخْرُجُونَ مَعَهُمْ وَلَئِنْ قُوتِلُوا لَا يَنْصُرُونَهُمْ وَلَئِنْ نَصَرُوهُمْ لَيُوَلُّنَّ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يُنْصَرُونَ ﴿۱۲﴾

اگر آنها را بیرون کنند، منافقین با آنها بیرون نمى روند و اگر با آنها جنگ شود، منافقین کمکشان نخواهند کرد و اگر به کمکشان بیایند، حتماً پشت کرده و فرار مى کنند، سپس آنها یارى نمى شوند. ﴿۱۲﴾

«ضعف ایمان منافقین نسبت به خدای تعالی»

لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِي صُدُورِهِمْ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَفْقَهُونَ ﴿۱۳﴾

قطعا شما در دلهاى آنها بیشتر از خدا مایه ترسید، زیرا که آنها قطعا مردمانى هستند که نمى فهمند. ﴿۱۳﴾

«دلهای کفّار و منافقین با یکدیگر وحدت ندارد»

لَا يُقَاتِلُونَكُمْ جَمِيعًا إِلَّا فِي قُرًى مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَرَاءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِيعًا وَقُلُوبُهُمْ شَتَّى ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْقِلُونَ ﴿۱۴﴾

آنها با شما دسته جمعى مقاتله نمى کنند، مگر در قریه هائى که داراى حصار محکمى باشد یا از پشت دیوارها. جنگشان بین خودشان شدید است، مى پندارى که آنها با هم هستند ولى دلهایشان از هم جدا است. آن به خاطر این است که آنها مردمى هستند که تعقّل نمى کنند. ﴿۱۴﴾

كَمَثَلِ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَرِيبًا ذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۵﴾

اینها مانند کسانى که کمى قبل از آنها بوده اند، مى باشند. بدبختى کارشان را چشیده اند و براى آنها عذاب دردناکى خواهد بود. ﴿۱۵﴾

«شیطان در قیامت از انسان دوری می کند»

كَمَثَلِ الشَّيْطَانِ إِذْ قَالَ لِلْإِنْسَانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قَالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِنْكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ ﴿۱۶﴾  

مَثَل اینها مَثَل شیطان است، زمانى که به انسان گفت: کافر شو. پس چون کافر شد، (شیطان) گفت: قطعا من از تو بیزارم، من از خدائى که پروردگار جهانیان است، مى ترسم. ﴿۱۶﴾

فَكَانَ عَاقِبَتَهُمَا أَنَّهُمَا فِي النَّارِ خَالِدَيْنِ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاءُ الظَّالِمِينَ ﴿۱۷﴾

پس عاقبتِ هر دوى آنها در آتش است که در آن همیشه خواهند بود. و آن جزاى ستمگران است. ﴿۱۷﴾

«برای قیامت چه چیز جلو فرستاده اید؟»

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿۱۸﴾

اى کسانى که ایمان آورده اید، تقواى الهى را داشته باشید و هر کس باید نگاه کند که براى فردایش چه چیز جلو فرستاده است و تقواى خدا را پیشه کنید، قطعا خدا به آنچه مى کنید آگاه است. ﴿۱۸﴾

«کسانی که خدا را فراموش کرده اند فاسقند»

وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿۱۹﴾

و مانند کسانى که خدا را فراموش کرده اند نباشید که خدا آنها را به فراموشى از خودشان دچار مى کند، اینها همان گناهکارانند. ﴿۱۹﴾

«اهل بهشت رستگارند»

لَا يَسْتَوِي أَصْحَابُ النَّارِ وَأَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴿۲۰﴾

اهل آتش و اهل بهشت با هم مساوى نیستند، تنها اهل بهشت همان رستگارانند. ﴿۲۰﴾

«خضوع و خشوع کوه از ترس خدا»

لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۲۱﴾

اگر این قرآن را بر کوه نازل مى کردیم، مى دیدى که آن کوه از ترس خدا خاشع و شکافته مى شود. و این مثالها را براى مردم مى زنیم شاید مردم تفکر کنند. ﴿۲۱﴾

برداشت از آیات ۲۱ – ۱۱

پندهای قابل توجه

سالک الی اللّه باید از آیاتی که تلاوت شد مطالب زیر را برای موفقیت در راهش استفاده کند:

۱  –  بداند که منافقین دروغگو هستند و به سخنان شان اعتماد نکند.

۲  –  منافقین ظاهر بین اند و حقایق را نمی فهمند.

۳  –  منافقین ترسو هستند و اگر بخواهند با مسلمانان قوی و دارای استقامت مبارزه کنند باید خود را در حصارهای محکمی قرار دهند و اگر جمعیت مسلمانها بیشتر باشد با آنها مبارزه نمی کنند و کاملاً ضعف و سستی در آنها مشاهده می شود. زیرا حتی به یکدیگر هم دروغ می گویند.

۴  –  منافقین با این که بدبختی کارشان را چشیده اند باز هم به بیچارگی خود ادامه می دهند تا آن که در آخرت مبتلا به عذاب دردناکی بشوند.

۵  –  منافقین مانند شیطانند که دیگران را وادار به کفر می کنند و در مواقع حساس آنها را به حال خود وا می گذارند.

۶  –  باید انسان بدون ارتباط با کفار و منافقین و شیاطین، تقوی را پیشه کند و راه راست را انتخاب نماید و ایمان به خدا داشته باشد.

۷  –  سالک الی اللّه باید دقیقا به آن چه برای آخرتش فرستاده است نظارت داشته باشد زیرا خدای تعالی به آن چه عمل می کند آگاه است.

۸  –  باید کوشش کند که خدا را فراموش نکند و جزء فاسقین محسوب نگردد.

۹  –  سالک الی اللّه اگر خدا را فراموش کرد خدا او را مانند کسی که فراموش شده است و رحمت خدا به او نمی رسد، قرارش خواهد داد.

۱۰  –  سالک الی اللّه باید جهنمی ها را با بهشتی ها فرق بگذارد زیرا بهشتی ها رستگارند ولی جهنمی ها خسارت دیده اند.

۱۱  –  سالک الی اللّه باید در مقابل قرآن و تدبر در آن خاضع و خاشع باشد و از مثالهایی که خدای تعالی در قرآن می زند، پند بگیرد.

«صفات و اسماء پروردگار»

هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ ﴿۲۲﴾

آن خدا کسى است که هیچ خدائى جز او نیست، غیب و شهود را مى داند، او بخشنده مهربانى است. ﴿۲۲﴾

هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۲۳﴾

آن خدا کسى است که هیچ خدائى جز او نیست، حاکم و پاک از هر عیب، سلامت، مؤمن، نگهبان، عزیز، جبّار و متکبّر است. پاک است خدا از آنچه آنها مشرک مى شوند. ﴿۲۳﴾

هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۲۴﴾

او خدائى است که خالق است، پدیدآورنده است، صورت ساز است، براى او نامها و نشانه هاى خوبى است. براى او آنچه در آسمانها و زمین است، تسبیح مى کند و او عزیز حکیمى است. ﴿۲۴﴾