بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«به نام خداوند بخشنده مهربان»

«بر خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مقدّم نشوید»

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ﴿۱﴾

اى کسانى که ایمان آورده اید، در مقابل خدا و پیغمبرش پیشى نگیرید و تقواى خدا را داشته باشید. قطعا خدا شنواى دانائى است. ﴿۱﴾

«صدایتان را بلند نکنید»

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ ﴿۲﴾

اى کسانى که ایمان آورده اید، صداهایتان را بالاى صداى پیغمبر بلند نکنید و آنچنان که بعضى تان با بعضى تان بلند صحبت مى کنید، صدایتان را در سخن براى پیامبر بلند نکنید که اعمال شما از بین مى رود، در حالى که شما نمى دانید. ﴿۲﴾

إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿۳﴾

قطعا کسانى که نزد رسول خدا صدایشان را پایین مى آورند، آنها گروهى هستند که خدا قلبهایشان را براى تقوى امتحان کرده، براى آنها مغفرت و اجر بزرگى خواهد بود. ﴿۳﴾

«صدا زدن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از پشت درها»

إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ ﴿۴﴾‏

قطعا کسانى که از پشت اتاقها تو را صدا مى زنند، اکثرشان تعقّل نمى کنند. ﴿۴﴾

وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۵﴾

و اگر آنها صبر مى کردند تا تو به طرف آنها بیرون مى آمدى، براى آنها بهتر بود و خدا بخشنده مهربانى است. ﴿۵﴾

«عدم اعتبار خبر فاسق وقتی تحقیق نشود»

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ ﴿۶﴾

اى کسانى که ایمان آورده اید، اگر فاسقى خبرى نزد شما آورد، تحقیق و بررسى کنید تا مبادا قومى را با نادانى آسیب برسانید، پس صبح کنید در حالى که به آنچه کرده اید پشیمان شده باشید. ﴿۶﴾

وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ ﴿۷﴾

و بدانید که قطعا در بین شما رسول خدا است. اگر در بیشتر از کارها از شما اطاعت کند، دچار زحمت مى شوید. ولى خدا محبّت ایمان را به شما داده و در قلب شما آن را جلوه داده و کفر و فسق و عصیان را براى شما ناخوشایند قرار داده. اینها همان رشد یافته گان مى باشند. ﴿۷﴾

فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَنِعْمَةً وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۸﴾

فضیلت و نعمتى از جانب خدا است و خدا داناى حکیمى است. ﴿۸﴾

«ارزش صلح در اسلام»

وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۹﴾

و اگر دو دسته از مؤمنین با هم بجنگند، پس بین آنها را صلح دهید. پس اگر یک دسته آنها بر دسته دیگر تجاوز کرد، با آن دسته اى که تجاوز کرده بجنگید تا به طرف فرمان خدا برگردد. پس اگر برگشت، با عدالت و قسط بین آنها را اصلاح کنید. قطعا خدا اهل قسط را دوست مى دارد. ﴿۹﴾

برداشت از آیات ۹ – ۱

بر خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیشی نگیرید

سالک الی اللّه باید از آیات اول سوره حجرات مسائل اخلاقی مهمی را دریافت کند و جدا عمل نماید:

۱  –  آن که در گفتار و کردار به هیچ وجه بر خدای تعالی و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیشی نگیرد.

۲  –  آن که تقوی را برای خدا انجام دهد و خود را بی بند و بار معرفی نکند.

۳  –  صدایش را بالای صدای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و بزرگانی که در علم و تقوی از او برترند بلند نکند و مانند آنهایی که شعور ندارند، نباشد.

۴  –  باید بداند که علامت کسانی که دلهایشان به ایمان و تقوی امتحان شده این است که وقتی سخن می گویند بیشتر از آن چه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده نمی گویند و از حدود گفتار خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تجاوز نمی کنند.

۵  –  کسانی که در مقابل خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و بزرگان رعایت ادب را نمی کنند بیشترشان عقلشان را بکار نینداخته اند.

۶  –  در آداب زندگی باید از نیروی بردباری استفاده کنند تا به مغفرت و رحمت پروردگار برسند.

۷  –  نباید سالک الی اللّه به فاسق و گناهکار اعتماد کند والا در کارها پشیمانی برای او خواهد بود.

۸  –  اگر فاسقی خبری برای او آورد و یا چیزی را به او اطلاع داد از جای دیگری هم باید تحقیق کند و خبر او را نادیده بگیرد.

۹  –  در وقتی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در میان مردم، خودش و یا گفتارش و یا قرآنش وجود دارد با ایمان کامل به دستورات آنها عمل کند تا بر ایمانش اضافه شود و کفر و فسق و عصیان به نظرش زشت بیاید تا به رشد کامل برسد.

۱۰  –  کوشش کند بین مسلمانها که با یکدیگر اختلاف دارند اصلاح کند و متجاوز را سرجای خود بنشاند و با عدالت با آنها رفتار کند. زیرا خدای تعالی آنهایی که عدالت را ایجاد می کنند دوست می دارد.

«مؤمنین با هم برادرند»

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ﴿۱۰﴾

جز این نیست که مؤمنین برادرند، پس بین برادرانتان را اصلاح کنید. و تقواى خدا را داشته باشید، شاید به شما مهربانى شود. ﴿۱۰﴾

«دستورات معاشرت با مسلمانان»

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿۱۱﴾‏

اى کسانى که ایمان آورده اید، مبادا قومى، قوم دیگر را مسخره کنند، شاید آن قوم از قوم دیگر بهتر باشند و زنها، زنها را مسخره نکنند، شاید آنها بهتر از اینها باشند و از یکدیگر عیب جوئى نکنید و با القاب زشت یکدیگر را یاد نکنید، بد است که بعد از ایمان نام کفرآمیز بگذارید. و کسانى که توبه نکرده اند، پس آنها همان ستمگرانند. ﴿۱۱﴾

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ ﴿۱۲﴾

اى کسانى که ایمان آورده اید، از بسیارى از گمانها اجتناب کنید، حتما بعضى از گمانها گناه است. و (هرگز) تجسّس نکنید و بعضى تان از بعض دیگر غیبت نکند. آیا یکى از شما دوست دارد گوشت برادرش را که مرده است، بخورد؟ پس (حتما) آن را کراهت دارید. و تقواى خدا را داشته باشید. قطعا خدا توبه پذیر مهربانى است. ﴿۱۲﴾

«هر که با تقواتر است محترم تر است»

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ ﴿۱۳﴾

اى مردم، قطعا ما شما را از مرد و زنى آفریده ایم و شما را شعبه ها و قبیله هائى قرارتان داده ایم تا یکدیگر را بشناسید. قطعا گرامى ترین شما در نزد خدا با تقواترین شما است. قطعا خدا داناى خبیرى است. ﴿۱۳﴾

«اعراب ایمان نمی آورند»

قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۴﴾

عربهاى بیابانى مى گویند: ایمان آورده ایم، بگو: شما ایمان نیاورده اید، ولى بگویید: مسلمان شده ایم، زیرا هنوز ایمان در دلهاى شما وارد نشده است و اگر خدا و رسولش را اطاعت کنید، چیزى از جزاى اعمالتان را از بین نمى برد. حتما خدا بخشنده مهربانى است. ﴿۱۴﴾

«مؤمنین واقعی تردیدی ندارند»

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿۱۵﴾

جز این نیست که مؤمنین آن کسانى هستند که به خدا و رسولش ایمان آورده اند، سپس تردیدى پیدا نکرده اند و با اموالشان و جانشان در راه خدا جهاد مى کنند، اینها همان راستگویانند. ﴿۱۵﴾

«به خدای تعالی چیزی یاد ندهید»

قُلْ أَتُعَلِّمُونَ اللَّهَ بِدِينِكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۶﴾

بگو: آیا خدا را از دینتان با خبر مى کنید؟ و خدا هر چه در آسمانها و در زمین است مى داند. و خدا به هر چیزى دانا است. ﴿۱۶﴾

«اسلامتان را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله منّت نگذارید»

يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لَا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلَامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَدَاكُمْ لِلْإِيمَانِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۱۷﴾

آنها بر تو منّت مى گذارند که اسلام آورده اند. بگو: اسلامتان را بر من منّت نگذارید، بلکه خدا بر شما به خاطر آنکه هدایتتان به ایمان کرده منّت مى گذارد، اگر شما راستگو هستید. ﴿۱۷﴾

إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿۱۸﴾

قطعا خدا پنهانى آسمانها و زمین را مى داند. و خدا به آنچه مى کنید، بینا است. ﴿۱۸﴾

برداشت از آیات ۱۸ – ۱۰

دستورات اخلاقی سوره حجرات

سالک الی اللّه باید مسائل اخلاقی قرآن را مو به مو عمل کند و خود را به این وسیله دارای قلب سلیم نماید:

اول: خود را با سائر مؤمنین برادر بداند.

دوم: اختلافی اگر در بین مؤمنین پیدا شد اصلاح کند.

سوم: اگر می خواهد مشمول رحمت خاصه پروردگار واقع شود تقوی را کاملاً رعایت نماید.

چهارم: هیچ دسته ای و هیچ فردی را به اعمالشان تمسخر نکند چه بسا آنها در باطن بهتر از او باشند.

پنجم: از یکدیگر عیب جوئی نکنند.

ششم: با القاب زشت یکدیگر را صدا نزنند.

هفتم: سوء ظن به یکدیگر نداشته باشند که گناه بسیار بزرگی خواهد بود.

هشتم: جستجو در اسرار دیگران نداشته باشد.

نهم: غیبت یکدیگر را نکنند.

دهم: اگر تقوی را کاملاً رعایت کند خدا به سوی آنها با کمال مهربانی باز می گردد.

یازدهم: بداند که سیاه پوست بودن و سفید پوست بودن، عرب بودن و عجم بودن و شعبه شعبه بودن و قبیله قبیله بودن مایه امتیاز بر یکدیگر نیست این فقط به خاطر این است که یکدیگر را بشناسند و نباید امتیازات پوشالی را به رخ یکدیگر بکشند.

دوازدهم: بداند که تنها امتیاز بخاطر تقوی است و در نزد خدا گرامی ترینشان، باتقوی ترینشان می باشد.

سیزدهم: از منافقین پرهیز کند زیرا بعضی از منافقین هرگز در دلهایشان ایمان وارد نمی شود.

چهاردهم: سالک الی اللّه باید با مال و جانش در راه خدا جهاد کند و اگر به مرحله عبودیت رسیده است جان و مال خود را متعلق به خدا بداند.

پانزدهم: اسلام و دین و سیر و سلوکش را برای خدا با دل و جان قبول کند و بر کسی منت نگذارد و از خدای تعالی  در این موفقیت متشکر باشد.

شانزدهم: بخاطر این که خدا به او این توفیق را داده ممنون پروردگارش باشد، زیرا خدا به آنچه می کند بینا و دانا است.